Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) ocak ayı besin fiyatları raporuna nazaran, yumurta fiyatlarının üreticiden çıkışında yüzde 9’luk düşüş oldu. Fakat bunun market raflarına yansıması yüzde 5.5’te kaldı. Üretici ile market rafı ortasında yumurta fiyat farkı yüzde 46.5, üreticiyle pazar ortasında yüzde 98.4 oldu. Bir diğer sözle üreticiden 63 kuruşa çıkan yumurta, pazarda 1 lira 25 kuruşa; markette 92 kuruşa satıldı.
KONTROL DÜŞÜRDÜ
YUM-Bir Lideri İbrahim Afyon, aralık ayında yaptığı açıklamada yem fiyatları başta olmak üzere maliyetlerindeki artış nedeniyle yumurta fiyatlarını artırmak zorunda kaldıklarını belirterek “Zor durumda olan kesimin son refleksidir” diye açıklamıştı artışları.
Afyon, Hürriyet’in, “Aradan geçen bir ayda fiyatlar niçin düştü, kontroller mi tesirli oldu” biçimindeki sorusuna, “Evet kontroller de bir etken” diyerek kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yumurta üreticisi 2019 yılını yüzde 10, 2020 yılını yüzde 12 net ziyanla kapattı. Bu kardan ziyan değildir, resmen maliyet altı satışla ziyandır. İhracat yüzde 40 azalırken, bölüm yüzde 20 küçüldü. Geçmiş ziyanlarını unutarak günün maliyetini çıkarmaya çalışan biz yumurta üreticileri, yumurta fiyatlarının fahiş yüksek, tüm pahalılığın ve ekonomik ıstırapların sebebi gösterilmesinden rahatsızız” dedi.
FEDAKÂRLIK ETMEDİLER
Marketlerin, peşin satıp tedarikçisine 70 günde ödeme yapması sebebiyle, sürümü çok süratli olan yumurtayı finans kaynağı olarak gördüklerini belirten Afyon, “Satılması mecbur olan yumurta, aracının 1 haftalık tedarikini stok yapıp ikinci hafta yavaş çekim yapma tehdidi ile üreticiye baskı uygulanıyor. Üreticinin satabilmek için tek savunma silahı olan ziyana razı olma kaderciliği, tüm kısımlar tarafından suistimal ediliyor. Devletimizin, TMO aracılığı ile 2020 Kasım sonunda küçük dokunuşu, maliyetleri aşağı esnetse de yumurta fiyatlarını 1.5 TL- 1.8 TL’ye kadar çıkaran birtakım bölümler, karlarından fedakârlık etmek istemedi. Üreticinin ziyanı ile alınıp fahiş fiyata satmak bir rant kapısı oldu. Olağan fiyatla satılan ve tüketimin yüzde 80’ini kapsayan beyaz yumurta ve bunu olağan fiyata satan marketlere baskı yapıldı” diye konuştu.
1 KOLİ YUMURTA 27 TL OLMALI
İbrahim Afyon üretim ve satış fiyatının nasıl belirlendiğini şu örnekle anlattı: “1 adet yumurta üreticisine en iyi kaidelerde 200 gram yeme mal olmaktadır. Hasebiyle 200 gr yem bedeli, 10 kuruş ambalaj, nakliye, aracı, yüzde 7 KDV, market çıkarı. Tüm bunlar haklı ve mecburî bedeldir. Sarı yumurtlayan tavuğun ırkından kaynaklı tüketimi ve maliyeti yüksektir, fiyatı yüzde 20 fazla olabilir. Beyaz için 90-95 kuruş, sarı için 1 .1 – 1 .2 TL uygundur. 30’lu bir paket beyaz yumurta en fazla 27 TL olmalıdır.”
STRATEJİK ESER
Sofraların vazgeçilmezi yumurtanın stratejik bir eser olduğuna dikkat çeken İbrahim Afyon, şunları söyledi: “Komşularımız başta olmak üzere birçok ülke kendi besinini üretme çabasına girdi. Büyük ülkelerin besin ve protein depolama dilekleri, besin tedarikinde bir dizi kasvet ve buna bağlı olarak hububat başta olmak üzere emtia ve besin fiyatlarında artış olmasına neden oldu.”
Haber7