Merkez Bankası rezervleriyle ilgili polemiği CHP uzattıkça uzatıyor. Yolsuzlukla başladılar. Baktılar tutmadı. Sonra ‘para hiç edildi’ dediler. O periyotta dövize olan talep ve cari açığın finansmanındaki bozulma sayıları ortaya konulunca argümanları çöktü. Artık ‘yandaşa mı verdiniz’ algısına sığındılar. Üstelik, o denli bir üslup kullanıyorlar ki… Bahis teknik problemden iyice kaydı, kirli siyasete alet edildi. Sabah gazetesi muharriri Dilek Güngör, bugünkü köşesinde rezervlerle ilgili palavralara karşılık vererek “Bugün son kere tane tane sıkıntıyı anlatacağım.” dedi.
İşte Güngör’ün o yazısı;
-Soruyorlar, Merkez Bankası’nın döviz satış süreçlerinin türel desteği var mı?
4059 Sayılı Kanun’un 2’nci unsurunun birinci fıkrasıyla, 1211 Sayılı Kanunu’nun 4, 41 ve 53’üncü hususlarını açın okuyun. Biri Hazine, başkası Merkez Bankası kanunları… Diyor ki, Türk parasının deveranı ve istikrarını sağlamaya yönelik siyasetleri Hazine, Merkez Bankası ile birlikte oluşturup, uygular. Merkez’in vazifeleri ortasında hükümetle birlikte TL’nin iç ve dış pahasını korumak için gerekli önlemleri almak da vardır. Anlayacağınız, bu yasal düzenlemeler Merkez’e TL’nin pahasına sahip çıkma yetkisini veriyor.
– Soruyorlar, Hazine ve Merkez Bankası arasındaki protokolün içeriğinde ne var?
2017’de yapılan protokol, Hazine’nin Merkez Bankası neznindeki hesaplarını kullanarak, bir muhabir banka aracılığıyla, döviz alım-satım süreçlerinin yapabilmesine ait gerekli uyumun sağlanmasını içeriyor. Devletin kurumları ortasında bu ve buna misal yüzlerce protokol yapılıyor. Her protokolün kamuoyuna ilan edilmesi gerekmiyor. Hazine finansal süreçlerini Merkez Bankası üzerinden yapıyor.
– Soruyorlar, neden bu yola başvuruldu?
2019-2020 yıllarını hatırlayın. O periyotta hem yurtiçi yerleşiklerin hem de yurtdışındaki yatırımcıların çok döviz talebi oldu. Bir taraftan da pandemiyle birlikte cari açığın finansmanı bozuldu. Jeopolitik riskler de gayreti… Merkez Bankası, TL’nin prestijini bozucu hale gelen talebe karşı rezervlerin bir kısmını kullandı. Piyasaya döviz arz eden kalmadığı bir ortamda Merkez Bankası likiditeyi sağlamasa ne olurdu?
– Soruyorlar, neden döviz ihalesi ya da direkt müdahale yapılmadı?
Döviz ihalelerinde piyasaya her şeyi evvelce ilan ediyorsun. Bir nevi, elin açık oynuyorsun. O periyotta bu metotlar manipülasyon yapanların ekmeğine yağ da sürebilirdi. Yani satsa da spekülatif ataklara karşı muvaffakiyet talihi olmayabilirdi. Ocak 2014’teki müdahaleyi hatırlayın. 3 milyar 15 milyon dolar satıldı, kur ne kadar düştü!
Soruyorlar, kime ne kadardan döviz satıldı
Dünyada bu işin yapıldığı birkaç süreç platformu var. Reuters yahut Bloomberg platformları üzerinden satıcı ve alıcı bankalar, en iyi alış-en iyi satış kotasyonunu girer. Diyelim ki, Ziraat Bankası 200 milyon dolar satacak, platformdaki karşı alıcı da o ölçüde alım yapacak. Buyruklar eşleştiğinde Ziraat alıcı bankanın kim olduğunu görür. Haa, kaça mı sattı? Hani TV ekranlarında her gün sağ ya da sol altta döviz sayısı görüyorsunuz ya… İşte hangi gün süreç olduysa, o TV ekranında gördüğünüz sayıdır. Yani piyasada o gün fiyat neyse ondandır. Bu platformlarda, muhalefetin ısrarla algı yaratmaya çalıştığı üzere ‘ucuza döviz satışı’ mümkün değildir.
ANLAMAYANA DAVUL ZURNA AZ!
Soruyorlar, bu yolu Kasım 2020’den sonra neden kullanmadılar?
Bu, 2017-2018’de de kullanıldı. Haziran 2019 ile Ocak 2020 ortasında oranlar düşük… Hatta 2019’da protokol gereği aykırı taraflı süreçler de yapılmış. Yani döviz alımları da olmuş. 2020’de pandeminin ortaya çıkardığı problemler nedeniyle kullanım tekrar artmış. Protokol hâlâ duruyor. Kasımdan sonra faiz artışı beklentisiyle kur aşağı geldi, gereksinim olmadı.
Soruyorlar, Merkez dalgalı kur rejiminde döviz satmak zorunda mı?
Evet değil tahminen… Lakin dalgalı kurda da olsanız, döviz likiditesinde sorun yaşanıyorsa, o riski yönetmek durumundasınız. Dövizde arz-talep dinamiği büsbütün bozulsaydı kur düzeyi daha yükseğe çıkıp, CDS’ler daha da fırlayabilirdi. Bu, ödemeler istikrarını iyice riske sokabilirdi.
Soruyorlar, para nerede?
Paranın ortadan kaybolduğu falan yok. Merkez Bankası rezerv verdiyse, karşılığında TL aldı. Aldığı TL ile swap (takas) yaptı. Londra’da swap limitleri kapatıldığı periyotta bankaların likidite idaresinin sağlanması emeliyle bu gereksinim Merkez Bankası’yla karşılamaya başladı. 19 Nisan prestijiyle bu sayı 42.3 milyar dolar. Swap muahedeleri 1,3,6 aylık yapılıyor. Hani “o Merkez’in parası değil” diyorlar ya… Bu o işte… Tamam, bu dövizler emanet… Lakin sistem işliyor. Bankaların bilançolarında şu anda dövizden TL’ye dönüş oranı çok yüksek değil… Kısacası, burada şu anda sorun yok. Haa, döviz hesapları TL’ye dönmeye başlarsa da dolarizasyonun beli kırılacağı için zati kurlar düşmeye başlar. Merkez Bankası da rezervini piyasadan toplayıp, yerine koyar. Valla ne diyeyim… Artık bu saatten sonra da anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az!
YASAL DAYANAK DURUYOR
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Merkez Bankası ortasındaki döviz alımsatımına ait protokolün yasal desteğinin ortadan kalktığı” tezlerini yalanladı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, protokolün yasal dayanağıın 2018’de ortadan kalktığına ait tezlere şu cevap verildi: “4049 Sayılı Hazine Müsteşarlığı’nın Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun’un 2. unsurunun (a) bendinde ‘… Türk parasının deveranı ve istikrarını sağlamaya yönelik siyasetleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile birlikte oluşturmak ve uygulamak, para siyaseti ile ilgili bahislerde hazine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası münasebetini kurmak, … ‘ kararı yer almaktaydı. Kelam konusu karar, 10 Temmuz 2018 tarih ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yine düzenlendi. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü misyon ve yetkilerini düzenleyen 223. unsur (h) fıkrasında ‘Türk parasının deveranı ve istikrarını sağlamaya yönelik siyasetleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile birlikte oluşturmak ve uygulamak, para siyaseti ile ilgili bahislerde hazine ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bağlantısını kurmak’ deniliyor.”
Haber7
