İngiltere’de ortaya çıkan koronavirüs mutasyonu nedeniyle dünya diken üstünde. Hürriyet mutasyonu bilim adamlarına sordu, dünyada bu husustaki son araştırmalarla başlardaki sorulara cevaplar aradı. Koronavirüs artık daha mı bulaşıcı, daha mı ölümcül, aşıları etkisiz hale getirebilir mi, Türkiye’ye de gelmiş olabilir mi?
Ege Üniversitesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Zafer Kurugöl: Gerekirse aşıda değişiklik yapılabilir
– Bu virüs COVID-20 olarak isimlendirilebilir mi?
Asla isimlendirilemez, çok yanlış olur. Zira apayrı bir virüs değil. Yalnızca mutasyona uğrayan bir virüs.
– Pekala beklenen bir mutasyon mu?
Evet virüslerde mutasyonlar beklenir. Zira bu çok büyük bir virüs. Şimdiye kadar da 4 bin civarında mutasyon oldu.
– Aşı etkisiz hale gelir mi ya da yeni aşı gerekebilir mi?
Şu anda aşıyı etkisiz hale getirecek bir bulgu da yok. Lakin gerekirse Pfizer-BioNTech aşısında değişiklik çok kısa müddette yapılabilir. Ancak bu yanlış anlaşılmasın Türkiye’ye gelecek inaktif aşının etkisiz olacağı tarafında bir ispat yok. Vatandaşlar boş yere telaş etmesin.
– Virüs Türkiye’de görüldü mü?
Türkiye’de virüslerin genom tahlili çok az merkezde yapılıyor, bunlardan İngiltere’deki virüsün Türkiye’de olduğuna dair bir şey gelmedi. Fakat olabilir de.
Bilim Konseyi üyesi Prof. Dr. Kenan Midilli: Bulaşma suratı arttı
– Koronavirüs şimdi daha ağır ve ölümcül bir hal mı aldı?
Virüsün genetiği değişiyor. Bu beklediğimiz ve gözlemlediğimiz bir şey, her vakit olur. Fakat özelliğinin ne kadar değiştiğini, daha ağır hastalık yapıp yapmadığını ya da antijenik özelliklerini değiştirip değiştirmediğini şimdi bilmiyoruz.
– Beklenin üzerinde bir mutasyon mu içeriyor?
Evet bildiğimiz tek ve çarpıcı olan şey, beklenenin üzerinde bir mutasyon içerdiği. Bu durum İngiltere’de eylül ayı ortalarında çıktı ve bilhassa ülkenin güney kısmında giderek artan bir süratle yeni mutant köken belirlenmeye başlandı. Bu mutant köken buralarda giderek baskın hale geldi. Londra civarındaki enfeksiyonların 3’te 2’sinden bu virüs sorumlu.
– Yani artık daha bulaştırıcı o denli mi?
Virüsün bulaşıcılığı arttı diye mi Londra’da hadiseler arttı? Yoksa bu rastlantısal bir olay mı? Öteki sorular antijenik özellikleri ve hastalandırıcılık özellikleri de değişti mi? Bunlar araştırılıyor. Deneysel çalışmalarla da bu soruların karşılıkları araştırılıyor ve birinci çalışmalara nazaran virüsün bulaştırıcılığının artmış olabileceğine dair bir ön ispat var.
HÜCREYE DAHA KOLAY TUTUNMA
– Tüm dünyada baskın hale gelir mi? Bu durumda başa mı dönmüş oluruz?
Hakikaten böyleyse tüm dünyada baskın hale gelebilmesi mümkün. Fazla mutasyon biriktirmiş olmasından ötürü virüsün beşerler üzerindeki başka tesirlerinde de farklılıklara yol açabilecek diğer mutasyonları biriktirmesi hızlanabilir. Birtakım mutasyonlar hücreye daha kolay tutunabileceğine işaret ediyor, bu da kesin kanıtlanmış değil fakat bir-iki hafta içinde sonuçlar net olarak ortaya çıkacak.
– O vakit tüm ülkeler bu mutasyon kendi ülkelerinde var mı diye bakacak o denli mi?
Bu türlü bir risk olduğu için bu belirsizlikler giderilinceye kadar bu virüsün bize girmesini engellemeliyiz. Bütün ülkeler bunu yapıyor. O nedenle İngiltere’den ve Hollanda’dan uçuşların durdurulması değerli bir gelişme. Bütün ülkeler sonuçları bekleyecekler ve buna bağlı olarak da ne çeşit tedbirler alacaklarını düşünecekler. İkinci yapacakları şey de kendi ülkelerine dönüp bu varyansın ülkelerine girip girmediğini araştırmak olacak.”
ŞİMDİ AŞILARA TESİRİ YOK
1. Hakkında ne biliyoruz?
Yeni cinsin nasıl ortaya çıktığı şimdi bilinmezken, bir hipoteze nazaran, plazma tedavisi yapılan bir hastada virüsün mutasyona uğramış olabileceği belirtiliyor. Buna nazaran COVID-19 virüsü, kendisiyle uzun müddet gayret eden bir hastanın bedeninde hayatta kalıp mutasyona uğrayacak vakti bulabildi. Avrupa Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi, mutasyona uğrayan COVID-19 virüsünün ismini ‘SARS-CoV-2 VUI 202012/01’ olarak duyurdu. Değişime uğrayan yeni cins, birinci olarak eylül ayında İngiltere’de tespit edildi. Kasım ayında Londra’da görülen olayların dörtte teğe yakını bu cinsle ilişkili. Aralık ortasında ise bu oran, olayların üçte ikisine yükseldi. İngiltere Başbakanı Boris Johnson, yeni tıbbın eskisine kıyasla yüzde 70 daha bulaşıcı olabileceğini açıkladı.
2. Evvelki mutasyonlardan farkı ne?
Tüm dünyada COVID-19 olarak bilinen virüsün, şimdiye dek 4 binden fazla mutasyonu tespit edildi. Evrimsel olarak virüsler, bir canlıdan başkasına geçerken hayatta kalabilmek ismine mutasyona uğruyorlar. Hasebiyle hali hazırda dünyada uğraş edilen koronavirüs, Aralık 2019’da Çin’in Vuhan kentinde tespit edilen virüsle tıpkı değil. Global koronavirüs hadiselerinde, COVID-19’un ‘D614G’ olarak isimlendirilen versiyonu yüklü olarak görülüyor. Fakat bu mutasyonlardan sırf birkaçı kıymetli. Tıpkı daha bulaşıcı olduğu açıklanan kelam konusu mutasyon üzere. Bu yeni çeşidin daha bulaşıcı olmasının nedeni ise şimdi bilinmiyor.
3. Daha öldürücü mü?
Şimdiye kadar İngiltere, Hollanda, Danimarka ve Avustralya’da tespit edilen ve daha bulaşıcı olduğu açıklanan yeni cinsin, daha ölümcül olduğu istikametinde bir bulgu yok. Dünya Sıhhat Örgütü’ne bağlı Salgın Hastalıklar Departmanı Yöneticisi Sylvie Briand, “Bu noktada, vefat oranlarında rastgele bir değişiklik görmüyoruz” dedi. İngiltere hükümetinin İngiltere Başbakanı Boris Johnson da, yeni cinsin daha ağır hastalığa yol açtığı ya da daha yüksek mevt oranına sahip olduğunu gösteren rastgele bir bulgu olmadığını söyledi.
4. Aşılar bu cinse karşı tesirli olur mu?
Mevcut koronavirüs aşılarının bu mutasyona karşı tesirli olmaya devam edeceği öngörülüyor. Çünkü aşılar, virüsün farklı bölgelerini amaç alan bağışıklık sistemleri geliştiriyor. Şimdiye kadar muvaffakiyet oranında başı çeken üç aşı ise mevcut ‘başat proteine’ karşı bağışıklık geliştiriyor. Kelam konusu mutasyonun da, virüsün protein ve işlevine tesir etmediği belirtiliyor. Münasebetiyle, protein yapısı mutasyona uğrasa bile, aşıların hâlâ etkisi olabileceği düşünülüyor. Lakin mutasyonun antikorun bağlanma noktalarına çok yakın olduğu belirtilip bu nedenle virüse karşı oluşmuş antikorların bağlanmasını etkilemesinden tasa ediliyor.
5. Fiziki aralık ve maske işe fayda mı?
University College London’dan Lucy van Dorp, virüsün yayılmasında mutasyondan çok hâlâ tedbirlerin belirleyici olduğunu söylüyor. Bir başka deyişle, maske takmak ve fiziki uzaklık yeni mutasyona karşı alınabilecek en kolay tedbirlerin başında geliyor. Leeds Üniversitesi’nden Prof. Catherine Noakes da, “Sanıyorum artık birçok kişi toplumsal ara konusunda fazla rahat davranıyor. Lakin riskin şahıslara yaklaştıkça arttığını unutmamalıyız” diyor.
Hürriyet
Haber7
