Konfederasyondan yapılan açıklamada, her ay sistemli olarak gerçekleştirilen “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırmasının 2020 Haziran ayı donelerine nokta verildi.
Araştırmada, 4 kişilik ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık azık harcaması fiyatının (açlık sınırı) 2 bin 431 lira 8 kuruş, gıda harcamasıyla birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi gereksinimler için yapılması mecburî gayri aylık harcamalarının yekun fiyatının (yoksulluk sınırı) 7 bin 918 lira 82 kuruş, bekar bir çalışanın yaşama maliyetinin ise aylık 2 bin 952 lira 41 kuruş olarak hesaplandığı vurgulandı.
Fiyatlı çalışanların karşı zıdda kaldığı geçim kaidelerinin, elde edilen gelirin zayıflığı nedeniyle her geçen gün giderek ağırlaştığı belirtilen araştırmada, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını periyodunda Türkiye’de birçok küçük ve orta ölçekli iş mekanlarının üretimlerine ara vermesinin yahut kapanmasının, emekçilerin işsiz kalmasına, büyük bir kısmının fiyatsız olura çıkarılmasına yahut kısa vadeli çalışmalarına neden olduğu tabir edildi.
Araştırmada, fiyatlı çalışanların değil birikimlerinin olması, ihtiyaçlarının birden fazla için borçlanarak geçimlerini sürdürdüğü aktarılarak, fiyatsız müsaadeye çıkarılan çalışanlara sağlanan nakdi fiyat desteğinin günlük 39,24 lira tutarıyla net aylık minimum fiyatın yarısından az olduğu savunuldu.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilen çalışanların en düşük aylık gelirinin minimum fiyatın yüzde 60’ı nispetinde olduğu belirtilen araştırmada, şu değerlendirmelere yer verildi:
“İşsizlik sigortası kapsamında olan emekçilerin en düşük gelirleri ise minimum fiyatın yüzde 40’ı seviyesindedir. Buna karşılık net taban fiyat günlük 77,49 aylık net 2.324,70 lira olarak bu yılın sonuna kadar makbuldür. Bu datalar çalışanların ekonomik durumunu ortaya koymaktadır. Yürürlükteki minimum fiyat, dört kişilik bir ailenin zarurî besin harcaması fiyatı olan açlık hududunun bile altındadır. Dört kişilik bir ailenin aylık mutfak masrafı fiyatı yılın birinci yarısında evvelki yıl sonuna nazaran 268 lira, temel gereksinimler için yapılması gereken yekun harcama ise 874 lira artış göstermiştir. Son bir yıl itibariyle bakıldığında, ortaya çıkan ek harcama gereği besin için 364 lira, yekun hane halkı harcaması için 1185 liradır.”
Besin fiyatları endeksindeki aylık değişim cephesi ve hızı
Türk-İş tarafından hesaplanan azık endeksi ile TÜİK tarafından hesaplanan azık fiyatları endeksindeki aylık değişim istikameti ve suratının birbirine koşut gelişim gösterdiği ve son aylarda yükselme eğiliminde olduğuna işaret edilen araştırmada, Türk-İş’in olguları temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişimin 2020 Haziran ayı itibarıyla şu formda olduğuna değinildi:
“Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin azık için yapması gereken minimum harcama meblağı bir evvelki aya nazaran yüzde 0,29 nispetinde geriledi. Yılın birinci yarısı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 12,41 nispetinde oldu. Gıda pahalılığında son 12 ay itibariyle artış nispeti yüzde 17,60 oldu. Yıllık ortalama artış nispeti ise yüzde 12,68 olarak hesaplandı.”
Araştırmada, Türk-İş hesaplaması temel alınarak 2020 Haziran ayında gıda eserlerinde fiyatlardaki değişimlere de bölge verilerek peynirin fiyatının arttığı, süt ve yoğurt fiyatının tıpkı kaldığı; et, tavuk ile sakatat (dana ciğerdeki artış hariç) eser fiyatlarının bu ay yeniden umumî olarak değişmediği, bakliyat eserlerinde ise düşük de olsa fiyat artışının yaşandığı ifade edildi.
Zerzevat ve meyve ortalama fiyatının, meyve fiyatlarındaki artışa bağlı olarak bu ay biraz daha yükseldiği belirtilen araştırmada, sebze-meyve ortalama kilogram fiyatının bu ay 8,45 lira olduğu aktarıldı.
Araştırmada, ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik üzere eserlerin bulunduğu kümede ise bu ay kıymetli bir fiyat değişikliğinin tespit edilmediği; tereyağı, zeytinyağı, ayçiçeği yağı ve margarin fiyatında da bu ay değerli bir değişiklik olmadığı kaydedildi.
Açık satılan siyah zeytinin ortalama fiyatının yükseldiği, yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği gibi) eserlerinin fiyatında artırım görüldüğü, baharat eserlerinin (kimyon, nane, karabiber gibi) fiyatının birebir kaldığı ve çay ile ıhlamur fiyatının değişmediği; bal, reçel, pekmez, şeker, tuz ve salça fiyatının birebir kaldığı belirtilen araştırmada, hesaplamaya temel alınan azık unsurlarının fiyatlarının, market ve semt pazarları mütemadi ve tertipli dolaşılarak direkt tespit edildiği tabir edildi.
Araştırmada, TÜİK tarafından derlenen fiyat datalarının kullanılmadığı ancak gelişmeleri pahalandırmak ve kıyaslamak için sonradan izlendiği, hasebiyle çalışmanın bu niteliğiyle bağımsız olduğu kaydedildi.
Konfederasyonun her ayın son haftasında ve TÜİK açıklamasından yaklaşık bir hafta evvel hesaplama sonuçlarını kamuoyuna açıkladığı, bu tarafıyla de tüketici fiyatlarındaki artış eğilimini yansıtan öncü gösterge niteliği taşıdığına işaret edildi.
Haber7
