Toplumsal uzaklık kavramı Kovid-19 süreciyle birlikte hayatımıza giren ve salgını yönetme konusunda kullanılan en kıymetli stratejilerden biridir. Bu kavram beşerler ortasında global boyuta ulaşıp son derece kıymetli hale gelirken tabiattaki öteki canlılar ortasında da bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için kullanılıyor. Science bilim mecmuasında yayınlanan Infectious diseases and social distancing in nature (Doğada bulaşıcı hastalıklar ve toplumsal mesafe) makalesinde tabiatta görülen bulaşıcı hastalıklar sonrası hayvanların nasıl hareket ettiği örneklerle açıklanmıştır.
Tabiatta toplumsal ara var mıdır?
Toplumsal böceklere kimi hastalık yapan mantarlar yapıştıktan 15 dakika sonra şimdi hastalık rastgele bir belirti göstermeden bu böceklerin yuvadaki öteki böceklerden uzaklaşma eğilimleri olduğu gözlenmiştir. Toplumsal izolasyon da dediğimiz bu durumda böcekler kendilerini izole ederek yuvalarındaki başka böceklere hastalığın bulaşmasını engellemeye çalışıyorlar. Birebir formda karıncalar da rastgele bir tehlikeye maruz kaldıktan çabucak sonra kendilerini izole ettikleri, toplumsal arayı korudukları ve oto-bakım dediğimiz bakım sistemi geliştirdiği gözlenmiştir.
Sağlıklı canlılar kendilerini sağlıksızlardan ayırıyor
Bir öteki farklı durumda ise canlılar şimdi hastalık bulaşıcı pozisyonda değilken kuluçka devri dediğimiz orta durumda iken toplumsal işaretler ve sinyaller sayesinde ulaşarak hastalığı tespit etmesidir. Mesela virüsle enfekte olmuş yahut bağışıklığı zorlanmış kimi farelerin dışkılarının farklı bir kokuya sahip olduğu yahut bağışıklığı zayıf insanların güzel olmayan bir beden kokusuna sahip oldukları ortaya konan bilimsel bilgilerdendir. Birtakım durumlarda da canlılarda görülen görsel değişiklikler toplumsal arayı doğal olarak oluşturabilir. Örneğin ‘Trinidad lepistesleri’nde dış parazit hastalıklarının neden olduğu görsel değişiklikler nedeniyle sağlıklı olanların sıhhatsiz olanlardan manzarası sebebiyle uzaklaştığı tespit edilmiştir.
Tabiatta toplumsal uzaklıklı yaşamanın dezavantajları
Tabiattaki toplumsal uzaklığın hastalıklara karşı muhafazada aktif rol oynamasının yanı sıra kimi etkenleri de olumsuz etkilediği apaçık ortadadır. Toplu halde yaşandığında avcılardan korunmak ve işbirliğine dayalı yiyecek bulmak daha kolay oluyordu. Lakin hastalığın riskini azaltmak için toplumsal uzaklık kurallarına uygun yaşamak bunlardan da yoksun kalmak manalarına geliyor.
Bulaşıcı olma ihtimali olan bireylere ‘zorunlu tecrit’
Tabiattaki canlılar enfeksiyon taşıma ihtimali olan öbür canlıları saldırganlık yahut öteki yollarla dışlayarak kendilerine bir muhafaza kalkanı geliştirmelerine zarurî tecrit diyoruz. Zarurî tecritin toplumsal izolasyondan farkı kuşkusuz dışlamanın enfekte olmamış bireyler tarafından uygulanmasıdır. Bu durumun pek çok canlı kümesinde uygulandığı gözlenmiştir. Örneğin enfekte olmuş bal arılarının zorla yuvadan çıkarılması üzere.
Beşerler salgın hastalıklarda yalnız değildir
Sonuç olarak bu makale aslında tabiatta da insanlara benzeri toplumsal yapılara sahip canlıların bulunduğunun ve bu canlılar üzerine yapılan incelemelerde toplumsal uzaklık kavramının tıpkı koronavirüs salgınında olduğu üzere insan sıhhatini müdafaada ne derece tesirli olduğunun kıymetini ortaya koymuştur. Beşerler bu çeşit salgınların tesirini azaltmak için kullandıkları toplumsal uzaklık olgusunu kullanmada hiçbir vakit yalnız değildir. Tabiatta bizatihi doğal bir toplumsal izolasyon süreci vardır ve bu süreç rastgele bir virüs, enfeksiyon durumunda canlılar tarafından devreye girer.
Haber7
