NASA’nın Mars misyonunda imzası olan Türk bilim insanı Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, BBC Türkçe’ye açıklamalarda bulundu.
Washington Üniversitesi’nde çalışmalarına devam eden ve Amazon’un sahibi Jeff Bezos’un kurduğu uzay araştırma şirketi Blue Origin’le ortak bir proje yürüten Prof. Açıkmeşe, JPL’de yaklaşık 10 yıl çalıştı. Fakat JPL’den ayrıldıktan 9 yıl sonra, Curiosity için geliştirdiği algoritma, 18 Şubat 2021’de tekrar Mars’a inen Perseverance isimli uzay aracına da uyarlanarak kullanıldı.
“YEDİ DAKİKALIK TERÖR”
Açıkmeşe, geliştirdiği algoritmayı şöyle anlattı: “Curiosity robotunu indiren ve yakın vakitte da Perseverance robotunun indirilmesinde kullanılan temelde dört tane değerli güdüm denetim sistemleri algoritması var. ‘Yedi dakikalık terör’ diyorlar, atmosfere dokunmayla yere inmesine kadar geçen müddet. Bu algoritmalar uzay aracı üzerinde otomatik olarak birtakım kararları veriyorlar ve uzay aracını denetim ediyorlar. Işık süratiyle bir şey yolladığınızda oraya ulaşması yaklaşık 12 dakika sürüyor ancak toplam iniş mühleti 7 dakika. Münasebetiyle uzaktan kumanda imkansız. Yere 20 metre arada aracı vinç indiriyor, o anda benim algoritmam denetim etmeye başlıyor uzay aracını. O üstteki aracı jetlerle döndürüp olabildiğince uzağa uçurmam gerekiyor ki oraya çakılmasın, uzağa bir yere yollamam gerekiyor yani. Bunu yaparken de aşağıdaki tekerlekli robotu yakmamam gerekiyor. Onu yakında bir yere düşürürseniz inceleme yapan robotlu araca mahzur olabilir, bir ton sorun çıkarabilir. Dikkatle yapmazsanız oradaki robotu yakabilirsiniz, roketten çıkan gazlar oraya sensörlere vurursa, zati sıcak ve çok süratli formda hareket eden gazlar, ziyan verebilir. Yeterli denetim etmezseniz, yakınlarda bir yere düşüp o bölgeyi kirletebilir. Zira robot orada araştırma yapacak.
‘ELON MUSK’LA GÖRÜŞMEDİM’
Açıkmeşe, SpaceX’in daha evvel kendisine iş teklif ettiğini ancak ‘ufak bir şirket’ olduğu için kabul etmediğini söyleyip, “Bir gün oradaki arkadaşımı ziyarete gittim. ‘Seni şu anda Elon Musk’la tanıştırayım ancak tanıştırırsam sana direkt iş teklif eder’ dedi. Ben hazır değildim, bu sebeple görüşmek istemedim. Şayet sorarsa ve o anda hazır değilsem, ‘hayır’ demek de istemiyorum. Şahsî sebeplerden akademik olmayı daha çok tercih ettim. Daha evvel, 2005’te SpaceX ulaştı bana gelir misiniz diye lakin o vakit yeni ve ufacık bir şirketti, karşılık bile vermemiştim” tabirlerini kullandı.
‘TÜRKİYE UZAY AJANSI’NDAN TEKLİF GELİRSE DÜŞÜNÜRÜM’
Açıkmeşe, Türkiye Uzay Ajansı’ndan kendisini bir teklif gelmediği fakat teklif gelirse yardımcı olacabileceğini belirtip, “Henüz bana bir talep ya da teklif gelmedi. Beni orada bilen beşerler var, Türkiye’de faal değilim tahminen o yüzden lakin şimdi hiçkimse benimle bağlantıya geçmedi.
“Teklif gelirse olağan düşünürüm, yardımcı olabilirsem çok iyi olur. NASA’ya çalıştığım için dışarıya çalışmam mümkün olmayabilir. Fakat şayet olağan olarak yardım etmenin olmanın bir yolu varsa elimden gelen yardımı gösteririm. Dünyaya roket yahut rastgele bir uzay aracı indirme deneyimi olan kaç kişi var? Güdüm denetim sistemlerinde üç beş kişi var, orada işlerine yarayabilirim” dedi.
PROF. DR. BEHÇET AÇIKMEŞE KİMDİR?
ODTÜ İnşaat Mühendisliği’ni 1992’de bitirdikten sonra Purdue Üniversitesi’nden burs alarak yüksek lisans ve akabinde doktorasını tamamlayan Açıkmeşe, 2003’te NASA’nın Güdüm Denetim Tahlil Kümesi ‘Jet Propulsion Laboratory’de (JPL) çalışmaya başladı.
Burada geliştirdiği algoritmalardan birisi, 6 Ağustos 2012’de Mars’a ulaşan Curiosity aracının daha geniş bir alanda inceleme yapabilmesine kritik bir katkıda bulundu.
Bugün Washington Üniversitesi’nde çalışmalarına devam eden ve Amazon’un sahibi Jeff Bezos’un kurduğu uzay araştırma şirketi Blue Origin’le ortak bir proje yürüten Prof. Açıkmeşe, JPL’de yaklaşık 10 yıl çalıştı. Fakat JPL’den ayrıldıktan 9 yıl sonra, Curiosity için geliştirdiği algoritma, 18 Şubat 2021’de tekrar Mars’a inen Perseverance isimli uzay aracına da uyarlanarak kullanıldı.
Haber7
