Piyasalar sıcak para tesiriyle güçlenirken dolar/TL kuru 7.50 düzeyinin altında hareket ediyor. TCMB’nin ocak toplantısında faizi artırmamasına karşın, bunun irtibatını iyi yapması ve siyaset metninde sıkı para duruşunun süreceğini belirtmesi, faiz artırımı kadar tesir yaparak dolar kurunu baskıladı. Milliyet’ten Zeynep Aktaş ve Habertürk’ten Gökhan Şen TL’de son gelişmeleri kaleme aldı.
Borsaya ve fonlara ilgi devam etti. İktisat idaresinin değişmesi ve yeni atılan olağanlaşma adımları ile birlikte yabancılar son 2 ayda 1.9 milyar dolarlık pay, 3 milyar dolarlık tahvil alımı ile toplamda 5 milyar dolarlık portföy yatırımı yaptı
2 GÖSTERGEYE DİKKAT!
Yılın birinci yarısında sıcak para akışının tesirini hissettirmeye devam etmesi beklenmeli. Küresel ölçekte piyasalarda dolaşan sermayenin yöneliminde iki faktör tesirli oluyor.1- Kredi risk primi en değerli gösterge olarak öne çıkıyor. Geçtiğimiz yıl 29 Ocak 2020’de kredi risk primi 234 düzeyinde bulunurken 10 Mayıs 2020’de 643’e kadar yükseldi.
Bu yıla geldiğimizde ise 9 Ocak 2021’de 305 olan risk primi şimdilerde 329 düzeyinde. Geçen yıla nazaran aşağı istikametli bir eğilim var ama hala 300’ün üzerinde ve bu oran yüksek. Risk primindeki gerileme sıcak para akışını direkt etkiliyor.2- Sıcak para akışında değerli ikinci gösterge faizler. Bunun nedeni ise gelen paranın yüksek getiri araması. Gösterge faiz 2020’nin mayıs ayının birinci haftasında yüzde 8.35 idi. Artık ise 14.70. Siyaset faizi 2020’nin mayıs ayında 8.25 iken Ocak 2021 prestiji ile iki katından fazla artarak 17 oldu. Yabancı para mevduat faiz oranlarında da artış gözlenmekte.Geçtiğimiz yıl mart ayında 3 ay vadeli dolar için 2.60 ve euro için 0.75 olan faiz oranı kasımda yüzde 4 ve 2.80’e çıktı. Tıpkı müddette dolar kuru 6.61 TL’den 7.41 TL’ye yükseldi. Bu da sıcak paranın akışını hızlandırdı.
BORSANIN SEYRİ VE BIST 50’DE PRİMSİZ PAYLAR
Borsa endeksi, pandemi sonrası çıkışını devam ettiriyor. Fakat kısa vadede düzeltme yaşanıyor. Endeks 20 günlük ortalamasına geriledi. Borsa haftayı 1.542 düzeyinden tamamladı.Pazartesi 8 günlük ortalamanın bulunduğu 1.544 aşılmazsa endeks 1.500’e geriler. 1.544 aşılırsa 1.552 akabinde 1.650 birinci maksatlar olacak. Öte yandan borsa son bir yılda yüzde 25 paha kazandı.
Nominal efektif döviz kuru, Türkiye’nin dış ticaretinde değerli hisseye sahip ülkelerin para ünitelerinden oluşan sepete nazaran, Türk lirasının yüklü ortalama bedelidir. Yükler ikili ticaret akımları kullanılarak belirlenmektedir. Gerçek efektif döviz kuru ise nominal efektif döviz kurundaki bağıntılı fiyat tesirleri arındırılarak elde edilmektedir.
NASIL TAKİP EDİLİR?
Merkez Bankası, her ay Gerçek Efektif Döviz Kuru endeksini yayımlıyor. Merkez Bankasının internet sitesinden takip edilebilir. Endeks 2003 ortalaması 100 olarak düzenleniyor. Endeksin 100’ün altına inmesi TL’nin bedel kaybettiğini (ucuzladığını) gösteriyor.
ENFLASYON BİRİNCİ ÇEYREKTE TEPE YAPACAK
Enflasyon yılın birinci çeyreğinde tepe yapacak. Bu nedenle önümüzdeki şubat ve mart aylarında yükseldiğini göreceğiz. Şu anda enflasyon 14.60 ve siyaset faizi 17 düzeyinde. Türk lirası cinsi varlıklarda +3 puan gerçek faiz oluştu. Fakat enflasyon yükseldikçe bu makas daralacak ve kurumların gerçek faiz baskısı devam edecek. Bu nedenle şubat ve mart toplantıları merkez bankası için ocak toplantısı kadar rahat olmayacak. Fakat bu sırada ıslahatların hayata geçirilmesi Merkez Bankasının da elini rahatlatacaktır.
TL UCUZ MU DEĞERLİ MI?
Türk lirasının ucuz ya da kıymetli olup olmadığıyla ilgili değerlendirmede bulunabilmek için Merkez Bankası’nın Gerçek Efektif Döviz Kuru Endeksi takip edilebilir. Gerçek efektif döviz kuru tarihi tabanlarında ve 62,34 düzeyinde. Endeksin 100 düzeyinin altında olması TL varlıkların ucuzladığını gösteriyor. Gerçek efektif döviz kuruna nazaran TL geçmiş bilgilere nazaran taban düzeylerinde ve ucuz.
DOLAR İÇİN 4 KURUMUN BEKLENTİSİ 7 DÜZEYİ
Yabancı yatırım kuruluşları dolar kurunda 7 lira düzeyine işaret ediyor. HSBC, yıl sonu dolar/TL varsayımının 7.10 olduğunu belirtirken tam bir olağanlaşma durumunda kurun 6.50’ye kadar çekilebileceği beklentisini paylaştı.Capital Economics, dolar/TL’de yıl sonu varsayımının 7 düzeyi olduğunu belirtiyor. UBS, dolar/TL’de çeyrek sonu varsayımları birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü çeyrekler için sırasıyla 7.10, 7.00, 7.30 ve 7.60 olarak öngörüyor. Rabobank önümüzdeki aylarda dolar/TL’nin 7’nin altına gerileyebileceği değerlendirmesi yapıyor.Peki neden kurumlar kur maksatlarını düşürdü? Görüldüğü kadarıyla gerçek faiz seviyesinin artması ve enflasyonun denetim altına alınacağına dair beklentinin yükselişi bunda tesirli oldu. Öte yandan ıslahatlar bekleniyor. Aksi istikametli her gelişme ise sıcak paranın geldiği üzere gidebileceğini ve kurlardaki amaç fiyatların da değişebileceğini gösteriyor. Türkiye şu anda sıcak paraya dünyanın en yüksek maliyetini ödeyen ülkelerden biri ve yüzde 17 faiz ile çekebiliyor. Sıcak para getirenler büyük bir kâr marjıyla dönüyor. Uzun vadede güçlü bir iktisat için sıcak para bağımlılığını minimize edebilmek değerli.
GÖKHAN ŞEN: TL YILLAR SONRA BİR BİRİNCİSİ BAŞARABİLİR Mİ?
Türk Lirası’nın sorunları 2010 yılına uzanıyor. O yıllarda iktisadın yüksek sermaye girişlerine dayanarak süratlice büyümesi cari açık meselesini gündemimize sokmuş, enflasyon sorunu yine gündemimize gelmişti.
2013’te devrin Fed Lideri Bernanke’nin mali genişlemenin sona ereceğini açıklaması, 2013 sonrasında git gide boğucu hale gelen iç politik gündem, bozulan dış bağlantılar üzere güçlü ve olumsuz faktörlerin bir ortaya gelmesi ile Türk Lirası baskı altında kalmaya başladı.
2010 öncesinde yüksek faiz & güçlü kur sebebiyle yerli üretimin eksik yapıldığı ve düşük katma pahalı olduğu kanaati yerleşince hata ‘güçlü TL’de’ bulundu. ‘TL kıymetsiz olmalı’ söylemi sirkülasyona sokuldu. O yıllarda ve sonrasında iktisat siyasetinde rol oynayan çabucak her aktör bu görüşü seslendirince TL’yi göreli olarak güçsüz kılacak bir model uygulanması gerektiği amentü haline dönüştü.
Bu yazının konusu olmadığı için bedelsiz TL modelinin ihracata, yerli üretime ve katma pahalı üretime olan tesirini tartışmayacağım. Lakin TL’nin epey zayıfladığı bir vakıa. Bunun üzerinde ilerlemek istiyorum.
Devam eden yıllarda ekonomik büyüme yavaşladı. İç & dış faktörlerin ağırlaşması ile TL’deki kıymet kayıpları hızlanmaya, enflasyonun çok ötesine geçmeye başladı. Böylelikle birbirini besleyen negatif bir döngü yaratmış olduk. Kur kıymet kaybettikçe enflasyon azdı, enflasyon artacağı için kur paha yitirmeye başladı. Ekonomik faaliyet yara aldı…
Kurun sürgit devalüe olması ile öngörülebilirlik kayboldu. Yatırımların geleceğini hesap etmek imkansızlaştı, yabancı yatırımcılar ülkeyi terk etmeye başladılar. Kurun, ticaret yaptığımız ülkelere göre enflasyondan arınmış pahası rekor düşüklere indi. Aşağıda milyar dolar cinsinden yabancı yatırımcıların tuttukları TL varlıkları ve Gerçek Efektif Kur Endeksimizi görmek mümkün.
Vatandaşlar da ulusal paralarından uzaklaşmakta gecikmediler. TL’nin devamlı olarak kıymet yitirdiğini deneyim eden tasarruf sahipleri evvel dövize akabinde altına yöneldiler. Türk bankalarında tutulan mevduatların yüzde 55’i yabancı para cinsinden olduğu üzere altın ithalatında da patlama yaşandı. 2020 yılında altın ithalatımız 20 milyar doları aşmış durumda.
Hal böyleyken, bu yıl değişen nedir?
Cevabı çok basit!
Gerçeklere dönüş…
Kurda ülkü bir düzey varmış üzere yapmaktan vazgeçip piyasada oluşan faize yaklaşınca kısa vadeli köpüğün değerli kısmı gitti. Aşağıda, ülkemizin ödediği gerçek faizin (TCMB fonlama faizi – tüketici enflasyon oranı) uzun müddet birinci sefer öteki ülkeleri geçtiği görülüyor. Bu, TL’deki kıymet kazanımlarının süreceğine bir işaret.
Gerçeğe dönüş ve piyasa şartlarını sağlamak başlı başına TL pahalanması için kâfi faktörler lakin eksikler.
TL’deki güçlü başarımın sürebilmesi için doğrularda ısrarcı olmak birinci gereken. Gerçek siyasetten, çeşitli sebeplerle prematüre halde dönülebileceği beklentisi yurt içinde ve memleketler arası toplulukta yaygın. Peşi sıra ıslahat telaffuzunun altının doldurulması ve Ortodoks siyasetlerin sürdürülmesi izlenecek. Yine krediyle körüklenmiş iç tüketim çılgınlığı ile büyüme denemesi olup olmayacağı üzere.
Son faktör ise yurt dışı iştahı. Şu ana kadar hayli açık. Bunun sebebi çok. Siyasetçiler, bankacılar, gerçek dal, merkez bankaları, düzenleyiciler, elhasıl herkes en iyiyi istiyor. Kimse batmasın, kredi faizleri düşük kalsın ve pandemi atlatılsın. Bu ahlaki bir çöküntü ve başarısızlığın ödüllendirilmesi demek. Tıpkı vakitte muvaffakiyetin fazladan ödüllendirilmesi. Getiri arayışının son hız devam etmesi.
En iyi işleri yapmasak da TL’nin kıymet kazanabileceği bir devir bu. Akılda tutmakta yarar var.
Geçen yıl yüzde 20, ondan evvel yüzde 11, önceki yıl yüzde 28 bedel kaybetti Türk Lirası, Dolara karşı. Son artı yılı 2012’de.
Kasım başından beri sıklıkla bunu anlatmaya çalışıyorum: Bu yıl bu değişebilir. Kasım başından bu yana yüzde 15’e yakın pahalanma gördük. Enflasyonun gerilemesi, döviz mevduatların çözülmesi ve öngörülebilirliğin artması için bu eğilimin sürmesi gerekiyor. Akabinde istikrar kazanarak ihracatçıyı da üzmeyecek bir seyre kavuşması elzem.
Sıkıntı değil; yapılabilir. Daha evvel yaptık.
Haber7
