Psikolog İrem Naz Kırım, biriktirme hastalığı olan bireylerin ellerinde tuttukları eşyalarla bağ kurarak, inançlı ortam gereksinimlerini karşıladıkları ve şahsî olarak yaşadıkları olayları hatırlamalarını sağlayacak temaslar kurduklarının düşünüldüğünü belirterek, “Ayrıca anne yahut babadan, eşten, sevgiliden, çok sevilen bir arkadaştan gelen hediyeyi ayrılma, müdafaa ve savunma içgüdüsüyle saklamak da biriktirme hastalığına neden olabilir” dedi. Son devirlerde dizi ve sinemalarda işlenen tanınan bahisler ortasında yer alan, birçok kişinin bâtın tuttuğu bir hastalık olan ‘çöp biriktirme hastalığı’ (dizpozofobi), çocukluktan itibaren birtakım eşyaların biriktirilmesi ile başlıyor. En sık orta yaş periyodundan sonra görülen hastalıkla ilgili bilgiler paylaşan Medical Park Ordu Hastanesi’nden Psikolog İrem Naz Kırım, dispozofoni sorununu başta ruhsal faktörlerin etkilediğini söyledi.
Kâğıt, gazete ve plastik eşyaları biriktiriyorlar
Dispozofobi’nin halk ortasında çöp biriktirme hastalığı ya da istifçilik olarak da isimlendirilen ve dürtüler tesiriyle oluşan bir hastalık olduğunu söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, şu bilgileri verdi: “Çöp Biriktirme Hastalığı; kıymetsiz, sıhhatsiz, kullanılmayan tüm eşyaların biriktirilmesi ve atılamaması durumuna denir. Biriktirme hastalığında, toplanan ve bir türlü atılamayan eşyalarda sistemsiz bir biriktirme ve tutarsız bir gruplandırma vardır. Bu yüzden koleksiyonculuktan çok farklıdır. Koleksiyoncular yalnızca bir ya da birkaç alanla alakalı eşyaları toplarlar. Üstelik toplanan eşyalarda bir nizam ve intizam vardır. Hobilerini makul bir disiplinle yürütürler. Ayrıyeten tavırlı olmak ve kimi eşyaları ileride lazım olabilir kanısıyla saklamak da biriktirme hastalığı değildir. Dispozofobi hastaları her şeyi biriktirir fakat en çok biriktirilen eşyalar; kâğıt, gazete, mektup, plastik eşyalar, konut araç gereçleri, torba ve giyim eşyalarıdır. Bu hastalık, çoklukla çok bilinmeyen tutulduğundan kesin bir sayı vermek mümkün değildir, ama kayıtlı hasta sayısına bakıldığında Türkiye’de nüfusun yüzde 3’ünde, dünya genelinde ise yüzde 6’sı oranında görülür. Ayrıyeten bu hastalarda kişilik bozuklukları da sık görülmektedir”
Eşyaları atılırsa çok reaksiyon verirler
Dispozofobi hastalarının biriktirdikleri tüm eşyalara farklı manalar yüklediklerini söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, şöyle devam etti: “Dispozofobi sorunu olanlar sıkıntılarının farkında olmadıkları için kendilerine müdahale edilmesine, meskenlerinin boşaltılmasına büyük yansılar gösterebilirler. Eşyalarının atılmasına mani olabilir, bağırabilir ve sakladığı eşyasına ziyan gelmesi ya da kaybolması durumunda büyük acılar çekebilirler. Kişinin ruhsal durumunda davranış bozuklukları, genel korku ve tansiyon hali gözlemlenir. Kişi, kendini rahat hissedemez. En değerli sonuçlarından biri de biriktirilen hususlar nedeniyle mesken ya da iş yerinin, hayat alanı olmaktan çıkmasıdır. Tüm odalar tıka basa eşya ile dolu bir hal alır. Eşyaların biriktirilmesinde muhakkak bir tertip de olmadığı için, tıpkı eşyanın zati var olduğu unutularak tekrar tekrar alınır. Biriktirme hastalığı olan şahıslarda tüm eşyalar gerekliymiş üzere algılanır ve bir türlü atılamaz.”
Sevgisizlik biriktirme hastalığına yol açıyor
Biriktirme hastalığının hafıza ve dikkate dayalı sorunlarla, sınıflandırma ve karar verme zorluklarıyla da münasebeti olduğunu belirten Psikolog İrem Naz Kırım, şunları belirtti: “Bu noktada bireylerin ellerinde tuttukları eşyalarla bağ kurarak, inançlı ortam muhtaçlıklarını karşıladıkları ve şahsî olarak yaşadıkları olayları hatırlamalarını sağlayacak kontaklar kurdukları düşünülüyor. Ayrıyeten anne ve babadan, eşten, sevgiliden, çok sevilen bir arkadaştan ikram gelen bir eşya ayrılma, muhafaza ve savunma içgüdüsü ile biriktirme hastalığını oluşturabilir. Hasebiyle duygusal mahrumluklar, reddedilme, aldatılma, sevgi ve şefkat muhtaçlıklarının kâfi seviyede karşılanamaması, eşyalara ya da hayvanlara çok ilgiye sebep olabilmektedir. Konutunda ya da iş yerinde çok sayıda hayvan beslemek ve bunların hiçbirini diğerine verememek de, hastalık seviyesinde olmasa bile bir çeşit biriktirme alışkanlığıdır.”
İnternetten gereksiz alışveriş yaparlar
Biriktirme hastalığına yakalanan birtakım bireylerin neredeyse tüm vakitlerini internetteki alışveriş sitelerini gezerek geçirdiklerinin altını çizen Psikolog İrem Naz Kırım, “Dispozofobi sorunu olan şahıslar gerekli gereksiz, muhtaçlığı olsun olmasın, ne olursa sipariş verirler. ‘Bu da lazım olabilir’, ‘Şu da işime yarabilir’ fikriyle, tahminen de hiçbir vakit gerekli olmayacak birçok eşyayı internetten satın alırlar. Bu şahıslar, alışveriş sırasında kredi kartlarının limitini aşabilir, lakin bu durum pek umurlarında olmaz” formunda konuştu.
Değişmesi için zorlamayın, takviye olun
İstifleme davranışı gösteren kişinin yakın etrafıyla sorunlar yaşamaya başladığını söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, bu cins bireylere kâfi vakit tanınması gerektiğini belirterek şu görüşlere yer verdi: “En büyük meselelerden biri, istiflemenin mesken ya da iş ortamını paylaşan bireyler için hayat alanlarını olabildiğince kısıtlaması ve hijyenik açıdan etkilemesidir. Bu noktada istifçi kişinin yakın etrafındakilerin tavırları, sorunun gidişatı açısından büyük değer taşır. Öncelikle yakın etrafta bulunan bireylerin istiflemenin bir ruhsal sorun olduğunu kabul etmesi ve kişiyi anlamaya çalışmaları gereklidir. Yakınlarının duruma karşı olan hislerini yönetme hüneri edinmeleri de kıymetlidir. İstifleme durumunun temelinde duygusal sorunların olduğunu kabul ederek sorunu yaşayan şahsa sevgi ve şefkat gösterilmesi, tasayı azaltıcı davranışlardan biridir. Burada en değerli faktörlerden biri de istifçiyi değişmeye zorlamamak ve durumun düzelmesi için şahsa kâfi vakti tanıyarak dayanak olmaktır.”
Kendileri hastalığın farkında değillerdir
Biriktirme durumu, kişinin kendisinin yahut etrafındakilerin günlük hayatını etkilemeye başladıysa tedavi için adım atılması gerektiğini söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, şu tekliflerde bulundu: “Takıntılı hastalıkların yüzde 15’inde biriktirme hastalığı görülmektedir. Aslında biriktirme hastalığı da bir obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKB) durumudur ve işin merkezinde dürtü denetim bozukluğu vardır. Biriktirme hastalığıyla ilgili olaylarda hastalar ekseriyetle kendi istekleri ile tedaviye başvurmazlar. Zira bunun bir rahatsızlık olduğunu fark edebilecek içgörüye sahip değillerdir. Biriktirme hastalığı olanlarda antidepresan ilaçların yanı sıra bilişsel davranışçı terapiler, kısmen de olsa içgörünün ve farkındalığın geliştirilmesi yarar sağlayabilir.”
Haber7
