Siyaset, Iktisat ve Topluluk Araştırmaları Vakfı (SETA) tarafından yayımlanan “Koronavirüs Buhranı Devrinde Güç Politikaları” raporundan derlediği haberlere nazaran, Kovid-19 salgını, güç ihracatçısı ve ithalatçısı memleketleri farklı biçimlerde etkiledi.
Güç ithalatçısı devletlerdeki talep düşüşü üretici memleketlerin gelirlerinin azalmasına yol açarken, münhasıran petrol ve gaz ihracatı gerçekleştiren devletler fiyatlardaki şok düşüşlerden büyük darbe aldı.
Salgın sürecinde düşen petrol fiyatları ithalat bağımlısı memleketler açısından kısa vadede olumlu bir gelişme olarak değerlendirilirken, bu durumun sürdürülebilirliği tartışma konusu hale geldi.
TÜRKİYE, UCUZ PETROLLE DEPOLARI DOLDURDU
Ani düşüşler görülen petrol fiyatları nedeniyle net ithalatçı konumunda olan Türkiye’nin de bu periyotta güç ithalat faturasında önemli orantıda azalma görüldü. Bu kapsamda, Türkiye’nin son 5 yıllık ham petrol ithalat rakamları incelendiğinde birinci üç aylık periyotlar bakımından en fazla dış alım 2020’nin birinci çeyreğinde gerçekleştirildi.
Bu periyottaki ham petrol ithalatı geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 10 artarak 7,7 milyon tona yükseldi. Global piyasalarda fiyatlar düşük seviyedeyken Türkiye, ham petrol ithalatını artırma ve piyasadan ucuz petrol yekuna siyasetini uyguladı. Bununla birlikte geçen yılın birinci çeyreğinde 11 milyar 36 milyon dolar olarak gerçekleşen güç ithalatı bu yılın birebir periyodunda yüzde 9,6 azalarak 9 milyar 980 milyon dolara geriledi.
Türkiye’nin güç ithalatı faturasının yıl bazında daha fazla azalması beklenirken, fiyatlardaki düşüş neticesinde Türkiye’nin kısa vadede avantaj sağlamasının yanında uzun vadede bu durum umumî ekonomik yapı açısından risk oluşturuyor.
Bu açıdan, Türkiye’nin güçte dış kaynak bağımlılığını azaltıp kendi kendine yerinde olma yolundaki adımlarını hızlandırarak sürdürmesi değer taşıyor. Fosil kaynakların arama ve sondajına yönelik faaliyetler ve yenilenebilir güç yatırımlarının artırılması, Türkiye’nin güç kaynaklarına erişimini etkileyerek mümkün bir gayrı bunalımdan büyük zarar görmesini engellemek ismine kritik kıymette bulunuyor. Türkiye, hali hazırda Şark Akdeniz başta olmak üzere hidrokarbon arama ve sondaj çalışmalarına devam ediyor.
Ayrıyeten petrol ve doğal gaz depolama kapasitesinin artırılması da bu bahiste atılması gereken adımlar olarak öne çıkıyor.
YENİLENEBİLİRDE TEDARİK ZİNCİRİ OLUMSUZ ETKİLENİYOR
Salgın periyodunda Türkiye’nin kendi kendine kâfi olmasına ek sağlayan yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik üretiminde artışlar da yaşanırken, yenilenebilir güçte tedarik zincirinde aksamalar görülüyor.
Yenilenebilir güç ekipman üretiminin mahsusen Çin ve Avrupa’da ağırlaşması, Türkiye’de devam eden girişimlerin yavaşlamasına ve velev durmasına yol açıyor.
Bu süreçte 31 Aralık 2020 itibarıyla vadesi olan Yenilenebilir Güç Kaynaklarını Destekleme Mekanizması’nın (YEKDEM) vadesinin makul bir müddetle uzatılması alanında bir karar olarak değerlendirilirken, global ekonomik istikrarsızlıktan ötürü doların Türk lirası önünde çok kıymet kazanması nedeniyle yenilenebilir güç girişimlerinin finansmanında zahmetler yaşanma ihtimali bulunuyor.
Öte yandan, salgının olumsuz sonuçları önünde bu yıl için kestirim edilen YEKDEM maliyetleri dolar kurundaki artışın da tesiriyle neredeyse iki kat yükselirken, yaz devrinden sonra elektrik fiyatlarında artış yaşanması mümkün görünüyor.
Haber7
