Dünya fındık üretiminin tek başına yaklaşık yüzde 70’ini sağlayan, münasebetiyle fındık üretiminin anavatanı sayılan ve her yıl yaklaşık 2 milyar dolar ihracat geliri elde eden Türkiye, iklim değişikliği nedeniyle fındık üretiminde kıymetli bir rol ayrımında.
Rainforest Alliance, UTZ Fındık Programı ismine, Ekologos Sürdürülebilirlik Araştırma ünitesi tarafından hazırlanan ve kamuoyuyla paylaşılan “Fındık, İklim Değişikliği ve Çevresel Tesirleri Türkiye Raporu”, değişen iklim şartları nedeniyle, Türkiye fındık üretiminde değerli değişiklikler öngörüyor.
Gerekli tedbirler alınmazsa değerli randıman düşüşleri yaşanabileceği konusunda ikazlarda bulunan rapor, değişen iklim şartlarının, bilhassa yeni tip bitki hastalık ve zararlılarının yaygınlaşmasına neden olduğunu vurguluyor.
Rapora nazaran, şimdiye kadar en yüksek randımanın alındığı 250 metreye kadar olan bölgeler, önümüzdeki devirde, global ısınma nedeniyle değerli meselelere hamile. Fındık üretiminin daha yüksek rakımlara ve Batı Karadeniz’e hakikat kayacağını ortaya koyan rapor, fındık üretiminin, bilhassa toprak, yeraltı suları ve biyolojik çeşitlilik üzerinde kıymetli çevresel tesirlere sahip olduğunu ortaya koyuyor. Çalışma kapsamında, öncelikle iklim değişikliğinin genelde global, özelde Türkiye ve Karadeniz Bölgesi’ndeki tesirlerini ve gelecek devirde yaşanabilecek değişiklikler ele alınıyor.
BÜTÜNCÜL BİR KAMUSAL FINDIK SIYASETI GEREKİYOR
Araştırmaya nazaran, miras hukuku kaynaklı arazi parçalanması, üretici yaş ortalamasının yükselmesi, alan bazlı ziraî teşvik sistemi üzere bir dizi “yasalar-mevzuatlar kaynaklı yapısal sorunlar” da, fındık üretiminin sürdürülebilirliği konusunda kıymetli tesirlere sahip. Sürdürülebilir fındık üretimi için, alana dair daha çok bilimsel araştırmaya, paydaşlar ortası güçlü bir irtibat ve uyuma ve “Bütüncül Bir Kamusal Fındık Politikası”na gereksinim var. Raporda ortaya konan temel bulgular şöyle özetlenebilir:
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE ÇEVRESEL PROBLEMLER
Karadeniz, iklimsel olarak önemli bir değişim içinde. Bu değişim, kıyı şeridinden başlayarak sıcaklık artışlarına ve yağış rejimlerinde kıymetli düzensizliklere neden oluyor. Yağış ölçüsü tıpkı kalsa da, fındık için daha değerli olan tertipli yağışta önemli sıkıntılar yaşanıyor. Muhakkak devirlerde ani ve şiddetli yağışlar görülürken, muhakkak devirlerde (Haziran-temmuz ağustos aylarında) yağış azalması ve hatta kuraklık görülüyor. Bu iklimsel değişiklikler, çok hassas iklim şartlarına bağlı fındık bitkisini derinden etkiliyor.
TÜRKİYE FINDIK HARİTASI DEĞİŞİYOR
Son derece özel bir iklim hassasiyetine sahip fındığın, Karadeniz özelindeki bir öbür çıkmazı, kuzey bölgesinin olmaması, daha doğrusu, kuzeyin Karadeniz’le sınırlanması. Dünyada iklim değişikliği sebebiyle, çabucak bütün bitki, mantar ve hayvan cinsleri, yani tüm flora ve fauna kuzeye hakikat göç ediyor. Ne yazık ki fındığın da, -aynı kutup ayıları gibi-kuzeye hakikat gidecek bir alanı yok. Denize dökülmemesi için, fındığın var olan koşullara ahenk sağlaması ve/veya ekiminin yüksek rakımlara gerçek kaydırılması gerekiyor. Araştırmalara nazaran bir diğer mümkünlük da, fındığın verimli üretim alanının Batı Karadeniz’e yanlışsız daha fazla kayması.
UZUN DEVIRLI VE BİLİMSEL PLANLAMA MUHTAÇLIĞI
Fındık çok yıllık bir bitki olduğundan, öteki tek yıllık bitkiler üzere, iklim değişikliğine, kuraklığa yahut dona sağlam çeşitlerle yıl bazında değiştirilmesi imkansız. Bu durum, uzun periyotlu bir planlama ve arazi idaresi ve olağan güçlü bir ahenk programı gerektiriyor.
KÜLLEME TEHDİDİ BÜYÜYOR
İklim değişikliğinin bir diğer sonucu ise, böcek, hastalık ve zararlılardaki artış. Bilhassa kıyı şeridindeki, 250 metreye kadar olan bölgelerdeki çok sıcaklık artışı, bu zararlıların birkaç sefer ve daha fazla sayıda üremesine yol açıyor.
YENİ HASTALIK VE ZARARLILAR
Tek tehdit külleme değil. Yeşil kokarcanın, sıcaklık artışlarıyla birlikte fındık üretim ve kalitesine verdiği ziyanlar artmış durumda. Yeni tehlike ise, yeşil kokarcanın gibisi olan kahverengi kokarca diye isimlendirilen bir böcek.
FİRE ORANLARINDA ARTIŞ
Son süreçte, hem zararlılar, hem de iklim normallerindeki değişiklikler nedeniyle yalnızca randıman değil, kalite düşüşleri de dikkat çekiyor. Randımanın tıpkı gözüktüğü periyotlarda bile, zararlılar nedeniyle bozuk, küflü ve urlu olarak nitelenen fire oranlarındaki yüksek artış gözleniyor.
AYAKİZİ KÜÇÜK, ÇEVRESEL TESIRI BÜYÜK
Fındık üretiminin, bitkinin yapısı ve üretim teknikleri nedeniyle karbon ayakizi ve iklim değişikliğine tesiri çok yüksek değil. Fakat su kaynakları, toprak, biyolojik çeşitlilik ve ekosistem üzerinde değerli tesirleri var. Bu alanda kesinlikle kapsamlı ve süreğen araştırmalara muhtaçlık var.
Haber7
