Bir yıldan uzun bir vakittir dünyayı kasıp kavuran koronavirüs için çeşitli ülkeler tarafından geliştirilen aşılar büyük umut oldu. Lakin bu aşılar bulaşmayı önlemiyor, hastalığın çok daha hafif atlatılmasını sağlıyor. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın Türkiye’de klinik çalışmalarının başlayacağını duyurduğu sprey aşıların ise bulaşmayı önleyeceği varsayım ediliyor. Ankara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Balık, sprey yani ‘nazal’ aşıların sağlayacağı avantajları Hürriyet’e anlattı:
DİĞERİNE BULAŞI ENGELLER
“Solunum yolu virüsleri, burun ve ağız mukozası yoluyla bedene girerler ve bağışıklık sistemimiz bu virüslerle çabayı birinci giriş noktası olan burnumuzdaki fizikî bariyerlerler, yani silyalar (kılsı yapı), ikinci olarak lokal bağışıklık faktörleriyle sürdürürler. İşte sprey aşı burada devreye girecek.
VİRÜSÜN GİRDİĞİ YERDEN
Bu aşı burundan, yani virüsün doğal yoldan girdiği yerden verildiğinde, bağışıklık sistemi lokal antikorları oluşturuyor. Bu lokal antikorlar virüs ile karşılaştığımızda daha burun ve ağız evresindeyken virüsün bedene yayılmasını engelliyorlar. Bu nedenle sprey (nazal) aşılar, şu andaki aşıların yapamadığını da yapıyor. Yani virüsün bulaştırılmasını da engelliyorlar.
ŞU ANKİ AŞILAR HASTALIĞI ÖNLÜYOR
Şu anki aşılar kas yoluyla verildiği için yalnızca genel antikor oluşturuyor. Genel antikor oluşturduğu için de virüsün bedene alınması tam engellenemiyor. Virüs girdiğinde bu aşılarla hastalık ve ağır hastalık yapması engelleniyor. Bedenin içinde yayılmasını engelliyorlar. Ancak kişinin burnunda ve boğazında virüs bulunduğundan bu bireyler virüsü diğerine bulaştırabiliyorlar.
TEORİK OLARAK BAŞARILI
Bu nedenle sprey aşılar teorik olarak salgını önlemede çok daha yüksek muvaffakiyet beklenen bir aşı çeşididir. Olağan ki faz çalışmalarının sonunda ne kadar tesirli olacağı görülecek, zira bu teorik olarak bu türlü. Az sayıda da olsa sprey aşı denemeleri var. Fakat sprey aşı başarılı olursa salgını sonlandırmada en tesirli olacak aşı tipidir.
HER YAŞ KÜMESİNE UYGUN
Aşıların kimlere uygulanacağı ile ilgili mevzu klinik araştırmalarla belirlenir. Teorik olarak sprey aşı her yaş kümesine kullanılabilir. Burundan püskürtme metodu ile yapılabilir.
HERKES KENDİNE YAPABİLİR
Kişi kendine de uygulayabilir. Klinik çalışmalar sırasında görülecektir. Buruna mı, boğazın gerisine mı püskürtülecek yoksa ikisine birden mi, bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkacak.”
TAŞIMASI SAKLAMASI KOLAY
Sprey aşının uygulama için kolay bir aparatta olması bekleniyor. Taşıma ve saklama şartlarının da öbür aşılara nazaran çok daha kolay olacağı varsayım ediliyor.
TÜRKİYE’DE DE ÇALIŞMASI VAR
Prof. Dr. Balık, sprey aşı çalışmasının Türkiye’de yapılmaya başlandığını söyledi: “Türkiye’de çok sayıda farklı tipte aşı çalışması var. Sprey aşı da bunlardan biri. Aşı tipleriyle ilgili dünyada yapılan denemelerin tümü Türkiye’de de yapılıyor. Aşı tiplerinin çeşitliliği açısından en fazla çalışmanın yapıldığı ülkelerden biriyiz. Lakin maalesef hala üretime geçecek kademede olan, faz çalışmaları bitmiş olan aşımız yok. Üretim amacına en yakın aşı Kayseri’de başlatılan inaktif aşı. Sonbaharda üretime geçebilecek durumda olacağını düşünüyorum.”
Hürriyet
Haber7
