Zelzeleler, yer kabuğunda farklı nedenlere bağlı olarak yaşanan sarsıntılar merkezden başlayarak etrafa dalgalara halinde yayılmaktadır. Zelzeleler, yeryüzündeki levhaların birbirleriyle sürtüşmesi ve hareket etmesi ile oluşmaktadır. Sarsıntının büyüklüğüne nazaran tahribat ve yıkıma neden olmaktadır. Sarsıntılar, tektonik, volkanik, çöküntü ve tsunami olmak üzere farklı başlıklarda incelenmektedir.
ZELZELE NEDİR?
En genel tarifiyle yer altında meydana gelen hareketlenmeler sonucu yer yüzünde dalgalanmalar halinde oluşan sarsıntılara zelzele denir. Levhaların hareket gücüne nazaran tesiri farklı farklı görülen zelzeleler can ve mal kayıplarına neden olabilen tabiat vakalarıdır. Yer kabuğunu meydana getiren levhaların sıkışması ve çarpışması sonucu oluşan sarsıntılar farklı tiplerde görülmektedir. Ülkemizde yaygın olarak görülen ve en tehlikeli olan sarsıntı çeşidi tektonik sarsıntılardır. Levhaların hareket etmesi ve sıkışmasıyla oluşan sarsıntılar tüm dünyada görülen sarsıntıların %90’ını oluşturmaktadır.
TÜRKİYE’NİN ZELZELE HARİTASI
Kıtasal hareketliliğin fazla olduğu Anadolu’da levhalardaki hareketlilikten ötürü çok fazla zelzele görülmektedir. Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Sınırı, Doğu Anadolu Fay Sınırı ve Batı Anadolu Fay Çizgisi olmak üzere 3 büyük fay çizgisi bulunmaktadır. Bu fay sınırlarına bağlı olarak daha küçük çaplı fay sınırları olduğundan Anadolu’nun birçok yerinde zelzelelere neden olmaktadır. Ülkemizdeki en faal ve tehlikeli olan fay çizgisi Kuzey Anadolu Fay Sınırı olarak görülse bile en faal olanı Batı Anadolu Fay Hattı’dır.
1- Batı Anadolu Fay Sınırı: Batı Anadolu Zelzele Jenerasyonu olarak da anılan fay çizgisi, batıdan doğuya uzanarak ilerleyen ve kuzeyden güneye sıra sıra dizilmiş fay çizgisidir. Batı Anadolu Fay Çizgisine bağlı olan 9 fay sınırı bulunmaktadır ve şöyledir:
– Fethiye-Burdur Fayı
– Gökova grabeni
– Cumalı, Yakköy Çayı
– Büyük Menderes Grabeni
– Yavamsu Fayı
– Küçük Menderes Fayı
– Gediz Grabeni
– Simav Grabeni
– Eskişehir Fayı
2- Kuzey Anadolu Fayı: Saroz Körfezinden (Çanakkale) başlayan ve Erzincan’a kadar uzanan 1500 km uzunluktaki faal fay kusurlarından biridir. Merkez üssü Gölcük olan 1999 yılında 7.4 büyüklüğündeki zelzele de Kuzey Anadolu Fay Sınırının kırılmasıyla oluşmuştur. Bundan ötürü en etkin ve tehlikeli olan fay çizgisi olduğu kabul edilmektedir.
3- Doğu Anadolu Fay Sınırı: Hatay’da başlayan ve Bingöl’e kadar uzanan fay çizgisi Karlıova’da Kuzey Anadolu Fay Çizgisiyle buluşur. Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Elazığ üzerinden geçen fay çizgisi Bingöl’e kadar uzanmaktadır.
TÜRKİYE’DE 1. DERECE RİSK BÖLGESİNDE BULUNAN KENTLER
– İstanbul
– Amasya
– Aydın
– Adıyaman
– Batman
– Sakarya
– Tunceli
– Osmaniye
– Hakkari
– Muğla
– İzmir
– Manisa
– Yalova
– Düzce
– Çanakkale
– Burdur
– Balıkesir
– Erzincan
– Hatay
– Bolu
– Tokat
– Muş
– Siirt
– Isparta
– Van
– Denizli
– Bursa
Haber7
