Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib ilinde Esed rejimi ve destekçilerinin sivilleri gaye alan akınları sonucu yaşanan insani trajedi bu yılın en acı tablosu olarak kayıtlara geçti.
Rejim, müttefiki Rusya ve İran’ın yardımlarıyla Astana mutabakatlarını hiçe sayarak 20 Aralık 2019’dan itibaren de İdlib’in güney kırsalındaki yerleşimleri ele geçirmek için karadan taarruzlarını sürdürdü.
Esed rejimi, İran destekli terörist kümeler ve Rusya’nın hava dayanağıyla ocak ve şubat da İdlib’in güneyinde ilerleme sağladı.
Rejim İdlib’in güneyinde kıymetli yerleşimleri ele geçirirken yüz binlerce sivili de evsiz bıraktı.
Yerinden edilen sivillere ait bilgi çalışması yürüten Suriye Müdahale Koordinatörlüğünden alınan bilgiye nazaran, 1 Ocak- 6 Mart ortasında 700 binden fazla sivil konutlarını terk ederek Türkiye sonuna göç etmek zorunda kaldı.
Rejim ve destekçilerinin İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ne 1 Ocak-6 Mart ortasında düzenlediği akınlarda en az 326 sivil hayatını yitirdi.
GÖÇÜ DURDURMAK İÇİN BAHAR KALKANI HAREKATI
Esed rejiminin Astana muahedeleri gereği ateşkes müşahede misyonu için İdlib’de bulunan Türk askerlerine karşı 27 Şubat’ta düzenlediği hava saldırısı sonrası başlatılan Bahar Kalkanı Harekatı, Suriye’de bu yıla damgasını vurdu.
Bölgede ateşkesin sağlanması ve sivil göçlerin yaşanmaması için büyük efor sarf eden Türkiye, 27 Şubat’ta 33 askerin şehit olduğu İdlib’deki hücum sonrası rejime karşı operasyon başlattı.
Başlatılan harekatın isminin “Bahar Kalkanı” olduğunu 1 Mart’ta açıklayan Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, yaptığı açıklamada, “BM Mukavelesi’nin 51’inci hususunda yer alan yasal müdafaa hakkı ile Adana, Astana ve Soçi mutabakatları çerçevesinde ateşkesi sağlamak, göçü önlemek, bölgede yaşanan insanlık dramını sona erdirerek, birliklerimizin, halkımızın ve hudutlarımızın güvenliğini sağlamak gayesiyle İdlib’deki faaliyetlerimizi sürdürüyoruz.” tabirlerini kullandı.
REJİME AĞIR DARBE
Harekat kapsamında İHA ve SİHA’ları aktif bir biçimde kullanan Türk Silahlı Kuvvetleri(TSK), kısa müddet içerisinde rejim ögelerine ağır kayıplar yaşattı.
4 Mart’ta rejime ilişkin 3 uçağı, 8 helikopteri, 3 İHA’yı, 151 tankı, 47 top/obüsü, 52 ÇNRA’yı ve 8 hava savunma füze sistemini imha ettiğini duyuran Milli Savunma Bakanlığı (MSB), harekatın kararlılıkla devam ettiğini açıkladı.
Harekat kapsamında 3 bin 300’den fazla rejim ögesi da etkisiz hale getirildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile İdlib müzakereleri konusunda Kremlin Sarayı’nda 5 Mart’ta görüştü. Görüşmelerin akabinde İdlib’de ateşkes kararı alındı.
Moskova’da varılan muahedenin ayrıntılarında, “İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki temas sınırı boyunca tüm askeri faaliyetler, 6 Mart 2020 saat 00.01’den itibaren (bu gece) durdurulacak”, “M4 kara yolunun kuzeyinde 6 kilometre ve güneyinde 6 kilometre derinliğinde bir inançlı koridor tesis edilecek. İnançlı koridorun işleyişine dair detaylı asıllar, Türkiye ve Rusya savunma bakanlıkları ortasında 7 gün içinde kararlaştırılacak” ve “Türk ve Rus devriyeleri, 15 Mart’ta M4 kara yolunun Trumba’dan (Serakib’in 2 kilometre batısı) Ain Al Havr’a kadar olan kısmı boyunca başlatılacak.” unsurları yer aldı.
İHLALLERE KARŞIN GERİ DÖNÜŞLER SÜRÜYOR
Ateşkesin yürürlüğe girmesiyle derin bir nefes alan İdliblilerin bir kısmı, terk ettikleri meskenlerine geri dönebildi.
Suriye Müdahale Koordinatörlüğü bilgilerine nazaran, Türkiye sonundaki çadır kentlerde sayıları yaklaşık 2 milyona ulaşan sivillerden yaklaşık 400 bini, terk ettikleri bölgelerine ateşkes sayesinde döndü.
Esed rejimi ile İran dayanaklı terörist kümeler ayrıyeten 6 Mart-6 Aralık’ta ateşkesi 4 bin 200 kez ihlal ederek en az 52 sivilin vefatına neden oldu.
ABD VE RUSYA KELAMLARINDA DURMADI
Türkiye, 9 Ekim 2019’da başlattığı Barış Pınarı Harekatı sürerken ABD ve Rusya ile farklı başka mutabakat yaptı.
Harekatın inançlı bölge olarak tesis ettiği, Türkiye hududundan itibaren 30 kilometre derinlikteki alandan PKK/YPG’nin çekileceğini vadeden ABD, kelamını tutmadı.
Rusya da 23 Ekim 2019’den itibaren Rus askeri polisi ve rejim güçlerinin, Barış Pınarı Harekat bölgesinin dışında kalan Türkiye-Suriye sonunun Suriye tarafına, PKK/YPG’li teröristlerin silahlarıyla Türkiye-Suriye hududundan itibaren 30 kilometrenin dışına çıkarılmasını temin etmek üzere gireceklerini taahhüt etmişti. Ruslar, terör örgütü PKK/YPG’li teröristlerin silahlarıyla Münbiç ve Tel Rıfat’tan da çıkarılacağı vaadinde bulundu.
Fakat teör örgütü PKK/YPG, kelam konusu mutabakatlara karşın, belirlenen hudutlardan ve bölgelerden çekilmeyerek işgalini sürdürüyor.
“SEZAR YASASI”
ABD Lideri Donald Trump’ın, 21 Aralık 2019’da imzaladığı “Sezar Suriye Sivil Muhafaza Yasası”, 17 Haziran’da yürürlüğe girdi.
Yasa gereği, rejimin yerli petrol üretimini geliştirmesine yardımcı olmanın ve rejim ile ticari münasebette bulunmanın yaptırım cezaları bulunuyor.
ABD kelam konusu maddeyi delen kişi ve kurumları, ülkeye seyahat etme yasağı, ABD’deki mal varlıklarının dondurulması, öteki ülke ve şirketlerle rastgele bir finansal süreç yapmalarının yasaklanması üzere yaptırımlarla tehdit ediyor.
Yasaya nazaran rejime, Rusya ve İran ismine hareket eden üstlenici şirketlere takviye sağlayan ya da onlarla büyük ölçüde para alışverişinde bulunan yabancı kişi ve kuruluşlara yaptırım uygulanabilecek.
Hakikaten ABD Dışişleri Bakanlığı, 17 Haziran’da yasa kapsamında, birinci yaptırım dalgasında Beşşar Esed, eşi ve kardeşi de dahil 39 Suriyeli üst seviye yetkiliyi yaptırım listesine aldığını açıkladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı devam eden süreçte de Esed rejimine finansal takviye sağlayan bireyleri, şirketleri, askeri yetkilileri ve rejime bağlı birtakım parlamento üyelerini yaptırım listelerine aldı.
ABD PKK’YA SESSİZ KALDI
Terör örgütü PKK/YPG, ABD’nin yaptırım kararına karşın, Esed rejimiyle petrol ticaretini sürdürüyor. Terör örgütü, Esed rejimi bölgesine her gün ortalama 500 tırlık petrol satıyor.
ABD’nin bölgedeki “ortağı” PKK/YPG, hem Esed rejimine petrol satarak hem de ABD Hazine Bakanlığının yaptırım listesinde yer alan Husam Katırcı ile ticaret yaparak ABD maddelerini ihlal etmeyi sürdürüyor.
ABD, maddeyi delen PKK/YPG’ya yaptırım uygulamayarak ihlallere göz yumuyor.
MAHLUF’UN TASFİYE EDİLMESİ
Suriye’de rejimin en varlıklı ve karanlık iş adamı Rami Mahluf’un rejim tarafından tasfiye edilmesi Suriye alanında bu yılın dikkati çeken en kıymetli gelişmelerinden biri oldu.
Birebir vakitte rejim önderi Beşşar Esed’in kuzeni olan Mahluf, mayıs başında toplumsal medyadan yaptığı görüntülü paylaşımlarla rejimin güvenlik bürokrasisiyle yaşadığı krizde “haksızlığa” uğradığını savundu.
Kendisinden istenen vergilere karşı çıkıp Esed’den devreye girmesini isteyen Mahluf, bir sonraki paylaşımında ise büyük vergilerle karşı karşıya kalan şirketleri üzerindeki baskıdan dolayı “güvenlik bürokrasisini” suçlayarak geri adım atmayacağını açıkladı.
Mahluf, mayıs sonunda ise kendisinin ve ailesinin mal varlıklarına el konulduğunu, rejimin kararıyla 5 yıl boyunca ihalelerden men edildiğini duyurdu.
Suriyeli oligarkın şu an nerede olduğu bilinmiyor.
EKONOMİK ÇÖKÜŞ
Suriye’deki iç savaşta bedel kaybeden Suriye lirası, haziran ayında büyük çöküşü yaşadı. 1 Ocak’ta 1 dolar, yaklaşık 900 Suriye lirasına denk gelirken, 18 Mayıs’ta 2 bin Suriye lirası, 8 Haziran’da ise 3 bin Suriye lirasını aştı.
Suriye lirası, temmuz-haziran döneminde dolar karşısında yüzde 50 bedel kaybetti.
Suriye’de devam eden iç savaşta ülkenin tüm birikimini halka karşı açtığı savaşta harcayan Esed rejiminin denetiminde tuttuğu bölgelerde yaşanan ekonomik çöküşün sonucu olarak yılın son çeyreğinde ise ekmek krizi patlak verdi.
Şam ve Halep üzere büyük kentlerde yaşayan siviller, fırınların önünde saatlerce ekmek kuyruğunda beklemek zorunda kaldı.
Krize deva bulamayan Esed rejimi ise bu durumu kendi lehine çevirdi ve ekim ayında yaptığı artırımlarla ekmek fiyatları yüzde 100 arttı.
Fırınlardan ekmek alamayan Suriyeliler ise ekmeği karaborsadan yaklaşık 3 katı fiyatla satın almak zorunda kaldı.
Rusya, Suriye’den Hafter saflarına binlerce paralı savaşçı gönderdi
Suriye’de Esed rejimine takviye veren Rusya, Libya’nın doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin önderi Hafter saflarını da Suriye’den yeni paralı savaşçılarla güçlendirdi.
Suriye’de Esed rejimi denetimindeki bölgelerden Libya’ya sevk edilen paralı askerlere Rusya tarafından aylık 1500-2 bin dolar fiyatında ödeme yapılıyor.
Rusya, Suriye’den mayıs ayından bu yana Hafter saflarına yaklaşık 6 bin paralı savaşçı gönderdi.
KRONOLOJİ
Suriye alanında 2020’de yaşanan en kıymetli mevzu başlıkları şu halde sıralandı:
6 Ocak: Suriye’nin Rakka vilayetinde Suriye’nin orta kısımlarındaki Rakka vilayetinde çobanlık yapan 27 sivil bıçak ve ateşli silahlarla katledildi.
29 Ocak: Rusya takviyeli Esed rejimi güçleri, Astana mutabakatları ve Soçi mutabakatını hiçe sayarak İdlib’in en büyük ilçesi Maarratünnuman’ın tümüne hakim oldu.
7 Şubat: İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde M4 ve M5 kara yollarının birleştiği noktada yer alan Serakib ilçe merkezi, Esed rejimi güçlerinin eline geçti.
27 Şubat: Ölçülü muhalifler İdlib’in stratejik ehemmiyetteki Serakib ilçe merkezini geri aldı. Lakin kent merkezi daha sonra tekrar rejim güçlerinin denetimine geçti.
27 Şubat: İdlib’de rejim güçlerinin saldırısı sonucu 33 Mehmetçik şehit oldu.
1 Mart: Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, 27 Şubat’ta 33 askerin şehit olduğu İdlib’deki atağa müteakip rejime karşı başlatılan operasyonun isminin “Bahar Kalkanı Harekatı” olduğunu açıkladı.
6 Mart: Türkiye ile Rusya’nın, İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde uygulanmak üzere muahedeye vardığı ateşkes süreci başladı.
22 Mart: Esed rejimi, Suriye’de birinci yeni tip koronavirüs (Kovid-19) olayını açıkladı.
29 Mart: Esed rejimi, Suriye’de Kovid-19 kaynaklı birinci mevtin yaşandığını duyurdu.
28 Nisan: Afrin ilçe merkezinde sivillerin ağır olarak bulunduğu Racu Caddesi’nde akşam saatlerinde terör örgütü YPG/PKK’nın bomba yüklü tankerle düzenlediği terör atağında 11’i çocuk 40 kişi öldü, 47 kişi yaralandı.
1 Mayıs: Suriyeli oligark Rami Mahluf ile Esed rejimi ortasında ipler gerilmeye başladı.
20 Mayıs: Rami Mahluf, kendisinin ve ailesinin mal varlıklarına el konulduğunu, rejimin kararıyla 5 yıl boyunca ihalelerden men edildiğini açıkladı.
27 Mayıs: ABD ve Rusya, Suriye’nin kuzeydoğusunda terör örgütü PKK/YPG işgalindeki Haseke vilayetinde birinci sefer ortak devriye icra etti.
17 Haziran. Terör örgütü PKK/YPG ile Suriye Kürt Ulusal Kurulu (ENKS) Suriye’nin Haseke vilayetinde, ABD’nin baskıları sonucu 2014 yılında imzalanan “Duhok Anlaşması”nın temel alarak kelamda özerk idaresi paylaşma müzakerelerine devam kararı aldı.
17 Haziran: ABD Lideri Donald Trump’ın Aralık 2019’da imzaladığı ”Sezar Suriye Sivil Müdafaa Yasası’ yürürlüğe girdi.
18 Haziran: Suriye’nin kuzeyinde muhaliflerin denetimindeki bölgelerde yaşayan Halk, Sezar Maddesi’nin yürürlüğe girmesinin akabinde Türk lirasını kullanmaya başladı
26 Haziran: Sezar Maddesi’nin yürürlüğe girmesinin akabinde Amerikalı yetkililer, terör örgütü YPG/PKK’ya dayanak hedefli 21 milyon dolar verdi.
07 Temmuz: Suriye’ye 2014’ten bu yana hudut ötesi milletlerarası yardımların yapılmasına imkan sağlayan ve 10 Temmuz’da misyon mühleti dolan düzeneğin yenilenmesini öngören karar tasarısı Rusya ve Çin tarafından veto edildi.
11 Temmuz: Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu’nda (SMDK) misyon müddeti dolan Enes el-Abde’nin akabinde başkanlığa Dr. Nasır el-Hariri seçildi.
19 Temmuz: Esed rejimi, halkın yarısından fazlasının ülkesini terk ettiği yahut yerinden edildiği Suriye’de parlamento seçimleri düzenledi.
24-29 Ağustos: Suriye Anayasa Komitesinin 3. cins toplantıları İsviçre’nin Cenevre kentinde gerçekleşti.
3 Ekim: ABD Dışişleri Bakanlığı, terör örgütü PKK/YPG’ye bağlı kelamda güvenlik güçlerine 400 milyon pahasında yeni bir takviye programı başlattı.
8 Ekim: Suriye’de Esed rejimi denetimindeki Lazkiye, Tartus ve Humus vilayetlerinde yaklaşık bir hafta süren orman yangınlarında yüzlerce hektarlık alan köle döndü.
21 Ekim: Esed rejimi, denetim ettiği bölgelerde akaryakıt fiyatlarını uyguladığı artırımlarla iki katına çıkardı.
1 Kasım: Suriye Kürt Ulusal Kurulu (ENKS) ile terör örgütü YPG/PKK ortasında dokuz aydır süren müzakereler, örgütün ENKS’nin taleplerini karşılamaması nedeniyle başarısız oldu.
11-12 Kasım: Suriye’deki iç savaş boyunca sivil yerleşim yerlerini maksat alarak milyonlarca vatandaşı yerinden eden Esed rejimi, başşehir Şam’da mültecilerin geri dönüşü için “uluslararası” konferans düzenledi.
16 Kasım: Esed rejiminin Dışişleri Bakanı Velid Muallim öldü. Yerine yardımcısı Feysal Mikdad getirildi.
30 Kasım: İran İhtilal Muhafızları Ordusu kumandanlarından Müslüm Şehdan, Suriye’nin Irak sınırında yer alan Deyrizor vilayetinde düzenlenen hava atağında öldü.
30 Kasım-4 Aralık: Suriye Anayasa Komitesinin 4. çeşit toplantıları İsviçre’nin Cenevre kentinde gerçekleşti.
14-16 Aralık: Terör örgütü PKK/YPG, Suriye’de ENKS’nin 5 ofisini basarak kullanılamaz hale getirdi.
21 Aralık: Azez’in Sicco beldesinde, Suriyeli 150 kabile, aşiret başkanı ve muhalif siyasi kısımların iştirakiyle Kabileler ve Aşiretler Meclisinin ikinci genel kongresi yapıldı.
Haber7
