Avrupa’da 2. Dünya Savaşı’nın akabinde yaşanmış en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirilen Srebrenitsa Soykırımı, üzerinden çeyrek asır geçse de Boşnak milletinin kapanmayan yarası olmaya devam ediyor. Bosna Hersek’in doğusundaki Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerce ele geçirilmesinin akabinde başlayan, kısa vakit içinde en az 8 bin 372 Boşnak sivilin hunharca öldürüldüğü soykırım, yalnızca kurban ailelerinin değil tüm Boşnak ulusunun da en derin yarası olarak kabul ediliyor. Srebrenitsa Soykırımı’nın 25. yıl dönümü kapsamında anma programı ve cenaze merasiminin düzenleneceği 11 Temmuz Cumartesi günü(bugün), kimlik tespiti yapılan ve ailesinin onay verdiği 9 soykırım kurbanı daha Potoçari Anıt Mezarlığı’na defnedilecek. Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) önlemleri nedeniyle sonlu bir iştirakle yapılması planlanan anma programına, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da görüntü iletiyle katılacak.
BİNDEN FAZLA CENAZE HALA KAYIP
Aradan 25 yıl üzere uzun bir vakit geçmesine karşın hala 1000’den fazla soykırım kurbanının cenazesinin bulunamamış olması ise Srebrenitsa yarasının hala kapanmamasının esas sebebi olarak dikkati çekiyor. Öldürüldükten sonra farklı toplu mezarlara gömülen ve akabinde öbür farklı mahallere nakledilen cenazelerin birçoğu, bulunduğunda da tam olmuyor. Birçok aile yakının yalnızca az sayıda kemiğini, “en azından bir mezar taşı olsun” diyerek toprağa veriyor.
HOLLANDA’NIN İHANETİ
Lahey’deki milletlerarası duruşma tarafından aralarından Srebrenitsa Soykırımı’nın da bulunduğu birçok savaş kabahatinden müebbet mahpusa mahkum edilen Ratko Mladic, 11 Temmuz 1995 günü buyruğundaki Sırp erlerle Srebrenitsa’yı ele geçirdi. Srebrenitsalı Boşnak sivillerin sığındığı Hollandalı BM erlerinin soykırımdaki rolü, aradan geçen yıllara karşın tartışılmaya devam ediyor. Kentin işgal edilmesinin akabinde çekilen ve kamuoyunun da aşina olduğu manzaralarda, Hollandalı kumandan Thom Karremans’ın 11 Temmuz 1995’te bir araya geldiği Mladic önünde el pençe durması, Boşnak sivillere ihanetin de belgesiydi.
SOYKIRIMDA CÜRÜM ORTAĞI
Karremans hiçbir devir yaşananlar yüzünden yargılanmazken, Hollanda devleti ise Srebrenitsa’daki soykırımdan “kısmen” hatalı bulundu.
Kurban yakınlarınca 2007’de açılan davada, Lahey Yer Duruşması, Srebrenitsa’nın işgali sırasında BM bünyesinde vazifeli Hollandalı erlere sığınan 300 Boşnak sivilin Sırplara teslim edilmesinden Hollanda’yı hatalı buldu.
“Soykırım” kararı ve hatalılar
Lahey’deki Memleketler arası Adalet Divanı, 2007 yılında aldığı kararda, Eski Yugoslavya Milletlerarası Ceza Duruşmasından (ICTY) gelen kanıtlar doğrultusunda Srebrenitsa ve civarında yaşananları “soykırım” olarak nitelendirdi. Sırp kumandan Mladic, ICTY’de görülen davada, aralarında soykırımın da bulunduğu birçok kabahatten müebbet mahpusa mahkum edildi. Savaş devrinde Bosnalı Sırpların başkanı olan Radovan Karadzic de Sebrenitsa Soykırımı dahil birçok cürümden evvel 40 yıl, akabinde temyiz davasında müebbet mahpusa mahkum oldu. Farklı duruşmalarda görülen “Srebrenitsa” davalarında bugüne kadar 45 Sırp’a, yekun 699 yıl mahpus cezası verildi. Öte yandan, eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa’daki soykırımla suçlanmış lakin yargılanması sürerken cezaevinde ölmüştü.
Haber7
