Haber7.com / Çeviri: Erkan Talu
Amerikan şirketi Lockheed Martin tarafından üretilen çok ortaklı F-35 Lightning II savaş uçağı projesi tartışılmaya devam ediliyor.
Malumunuz Türkiye, Rusya’dan S-400 sistemlerini aldığı için bu programdan çıkarıldı ve 120 adet F-35 siparişi de iptal edildi. Üretim bandından çıkan ve Türkiye’ye gönderilmek için son testleri yapılan 6 jet ise, Amerikan Hava Kuvvetlerine teslim edildi.
F-35’LERLE İLGİLİ 3 YENİ GELİŞME
Geçen hafta ABD basınında çıkan iki haber ve Singapur Ordusu tarafından yayımlanan bir rapor, bu uçakların daha çok konuşulmaya devam edeceğini gösteriyor.
AMERİKAN BASININDA YAYIMLANAN O İKİ HABER
NBC News’in savunma sanayii muharriri Sebastien Roblin tarafından kaleme alınan yazıda, F-35’lerin özelliklerinden ve artan maliyetinden bahsedildi. Uçağın teoride çok üstün özelliklere sahip olduğu belirtilen değerlendirmede, F-16 ile maliyeti karşılaştırıldı. F-35’in başta 80 milyon dolarlık etiketiyle cezbedici olduğunu söyleyen Roblin, lakin saatlik uçuşunun 36.000 dolar olduğunu ve her geçen gün sorunların artmasıyla ünite maliyetinin de giderek katlandığını belirtti. F-16’ın ise saatlik maliyetinin 22.000 dolar olduğu kaydedildi. F-35’in yüksek işletim maliyetlerine sahip olduğu, yedek modül sorunu çektiği ve hala düzeltilme evresinde 800’den fazla sorunu olduğu aktarılan yazıda, “Ancak savunma bütçesini denetleyen Pentagon ve Kongre üyeleri, öbür bir uçak tasarlarken en azından bir avantaja sahipler; F-35’in geliştirilmesindeki kusurlarından ders alabilirler” denildi.
Washington Examiner’da Tom Rogan imzasıyla yayımlanan haberde ise, misal hususlara değinildi. Askeri uzmanların F-35’in artılarını ve eksilerini değerlendirdiği yazıda, “Pentagon ve Lockheed Martin, F-35 rezaletini aşmalı. F-35 programı, stratejik başarısızlığın bir başyapıtıdır” üzere çok sert tenkitler getirildi.
ALIS SİSTEMİ NEDİR?
Autonomic Logistics Information System (ALIS) yani Otonom Lojistik Bilgi Sistemi, bu uçakların ABD’ye bağımlı hale gelmesini sağlayan bir yazılım. Her ne kadar Washington bu sistemi dünyaya, “Çeşitli kaynaklarda F-35 savaş uçaklarının harbe hazır halde kalmalarını sağlayacak gerekli lojistik çizginin ve yedek modül temininin, dünya geneline yayılmış bir internet ağı ile otonom formda oluşturulmasını sağlamak” üzere uzun ve karmaşık bir cümleyle anlatsa da işin aslı o denli değil. Bu sistem devrede olduğu sürece, F-35’leri ABD’nin çıkarlarına aykırı bir emelle kullanma imkanınız hayli düşük. Bu sistem ABD için o kadar bedelli ki geliştirilmesi için paradan kaçınılmıyor. ALIS sistemi, F-35 için 16.7 milyar dolar üzere astronomik bir faturaya sahip.
ABD, ALIS SAYESİNDE UÇAKLARI ANBEAN İZLİYOR
ALIS, uçak havadayken rastgele bir sorun yaşamışsa, bir modülünde arıza varsa bunu direkt olarak yer takımlarına bildirir. Bu bilgi tıpkı vakitte Lockheed Martin’in Texas’taki ana bilgisayarına da işlenir ve bu biçimde uçakların durumu ABD tarafından anbean takip edilir.
RAPORUN TAMAMINA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYINIZ
SİNGAPUR’UN F-35 RAPORU: ALIS OLMADAN YALNIZCA 30 GÜN OPERASYONEL KALIR
ABD’den 5. kuşak savaş uçağı F-35’i almak için daha evvelce niyet mektubunu sunan Singapur, işte tam da bu noktada, F-35’leri envanterine katmadan evvel ayrıntılı bir inceleme gerçekleştirdi. Singapur Hava Kuvvetleri tarafından yayımlanan raporda, bu sistemin uçağa çok şey kattığı belirtilirken, F-35’in filo idaresi kabiliyetini, operasyonlarını ve pilotların programlanmasına önemli dayanak sağladığı kaydedildi.
Fakat raporun en kıymetli cümleleri ise sonlara gerçek kullanılıyor. Bu yazılımın öngörü yeteneğine sahip olduğu, bunun da uçağın meselelerinin tahliline önemli katkı sağlayacağı belirtilerek, “Bununla birlikte, ALIS üzere sistemlerin kurulması ve bakımı son derece karmaşık. Tıpkı vakitte büyük maliyetlere yol açıyor ve güvenlik riskleri içeriyor. ALIS’ın devre dışı kalması; uçağın lojistik, bakım ve misyon planlama operasyonlarında sorun çıkartabilir, uçak filosu üzerinde ağır sonuçlar doğurabilir ve potansiyel olarak jetlerin uçuşuna mahzur olabilir” sözleri kullanıldı.
Raporda, F-35’leri alan ülkenin ABD ile bir kriz yaşaması halinde, bu yazılıma mahallî erişimi sağlamaya devam etmesinin Washington’ın insafına kalacağı kaydedilerek, “ALIS olmadan uçaklar yalnızca 30 gün operasyonel kalabilir. Böylece uçaklar er ya da geç kullanılamaz hale gelir” denildi.
ALIS F-35’LER İÇİN HAYATİ EHEMMİYETE SAHİP
Daha evvel de tekraren tartışma konusu olan ALIS yazılımının, bu rapor ile birlikte, F-35’ler için hayati bir kıymet taşıdığı bir defa daha ortaya konmuş oldu.
Haber7
