Türk şair Nazım Hikmet’in sürgün yıllarında Prag’da bulunduğu mühlet içerisinde 1956-58 ortasında sıkça vakit geçirdiği bir nezih yer olarak da bilinen Cafe Slavia’da çekilen görüntü bildirisinde Bağış, Rilke, Kafka, Kundera üzere Çek edebiyatının önde gelen isimlerinin uğrak yeri olan Kavarna Slavia’ya o yıllarda sık sık gelen Nazım Hikmet birtakım şiirlerini burada kaleme aldığını söz ederek kelamlarını şöyle sürdürdü:
TARİHİ KAFE’DEN SESLENDİ
“140 yıldır Prag’ın merkezinde faaliyet gösteren, duvarları kafeyi ziyaret eden ünlü isimlerin fotoğ- raflarıyla süslenen Kavarna Slavia’nın işletmecileri, 1963’te hayatını kaybeden Nâzım Hikmet’in Prag’da bulunduğu müddette çekilen özgün bir fotoğrafını çerçeveleterek duvara aşmış. Şaire ilişkin bu fotoğraf, kafeyi Türk turistlerin uğrak yeri haline getirmiş. Nâzım Hikmet’in orjinal fotoğrafı 2016 yılında gizemli bir halde kaybolmuş. Bugün hala kafenin girişinde öteki bir fotoğrafı bulunan şairimiz bu tarihi yerin Türklerin de uğrak yerlerinden biri olmasına vesile olmuş.
Slavia kafenin muazzam Vltava ırmağı ve Prag kalesi görünümü belirli ki büyük şaire de ilham kaynağı olmuş. Sizlere de pandemi sonrasında buraya gelip Prag’ı büyük üstat Nazım’ın gözünden seyretmeyi tavsiye ederim.
Nazım, Dostum diye mısralarına taşıdığı, Çek şair Vítezslav Nezval ya da Tayver’le, burada sohbet ederken kendi tabiriyle ‘hasretten delik deşik’ olduğunu yazmış.
“NAZIM’IN DİLİYLE”
“Slavya kahvesinde dostum Tavfer’le/
Vltava suyuna karşı oturup/
tatlı tatlı yarenliği severim/
hele sabahları hele baharda./
Hele sabahları hele baharda/
Pırağ kenti yaldızlı bir dumandır/
ve kızıl, kocaman bir elma gibi/ Nezval geçer taze çıkmış kabrinden”.
“ONURUNU YAŞAMAK NASİP OLDU”
Nazım Hikmet’e kendisinden gasp edilen Türk Cumhuriyeti vatandaşlığını iade eden Bakanlar konseyi kararında imzası olan bir kardeşiniz olarak buraya her geldiğimde farklı hisler hissederim. Buraya birinci gelişim o tarihi kararın akabinde 1 Aralık 2011’de resmî bir ziyaret sırasında olmuştu. Mesai arkadaşlarımızla birlikte kahvelerimizi yudumlarken o büyük şairi anmıştık. Kısmet işte, bugün tıpkı ülkede Nazım’ın hasretiyle tutuştuğu Türkiye’mizi Büyükelçi olarak temsil etmenin onuru yaşamak nasip oldu bize.
Daima söylerim, ”Çanakkale Destanı’nı çok tesirli mısralarla anlatan, ulusal hususlarda en az vaktin siyasalları kadar hassasiyet gösteren, fakat siyasi telaffuz ve fikirleri nedeniyle vatandaşlıktan çıkarılan Nazım Hikmet’in vatandaşlığının iadesinin ‘devletimize ve milletimize maliyeti ne olmuştur’ diye sorarsanız,sadece o bakanlar heyeti kararında ki imzaları atan 27 kalemin mürekkebi olmuştur.
Onca farklı iktidar, bir çok toplumsal demokrat hükümet, hatta şair başbakanlar gelip, geçmiş lakin . imkanlar müsait olmadığı için
Nazım Hikmet’e vatandaşlığını ve haklı prestijini iade edememişti.
Ortam müsait olunca Sayın Cumhurbaşkanımızın önderliğinde gereken adımlar atılmış, Türkiye’de tek bir itiraz çıkmamıştı.
Türkiye, çok şükür demokrasiyi nitekim benimsemiş bir ülke. Bunu en net formda de elbet 15 Temmuz’da ortaya koydu milletimiz. Nazım’ın motamot Çanakkale için yazdığı üzere 15 Temmuz’da da
“Ateşi ve ihaneti gördük.
Dayandık,
dayandık her yanda,
dayandık İzmir’de, Aydın’da,
Adana’da dayandık,
dayandık, Urfa’da, Maraş’ta, Antep’te.”
“Ateşi ve ihaneti gördük.
Ruhumuz fırtınalı,
etimiz mütehammil.
Sevgisiz ve ihtirassız çıplak devler değil
İnanılmaz zaafları,
müthiş kuvvetleriyle
Silahları ve beygirleriyle
insanlardı dayanan.”
ŞİİR İLE SESLENDİ
Görüntü bildirisi içinde ünlü şairin bugüne kadar hiç bir yerde yayınlanmamış Cafe Slavia’da çekilmiş fotoğraflarına da yer veren Büyükelçi Bağış, yurtdışında yaşayan gurbetçilerin vatan sevgisinin en az yurtiçindekiler kadar güçlü ve sağlam olduğunu ve vatan sevgisinin gurbette hasretle daima tepe yaptığını belirterek kelamlarına Nazım Hikmet’in Prag’da yazdığı ve vatan hasretini lisana getirdiği şu mısralarıyla son verdi:
“Pırağ’da ağır ağır aydınlanıyor barok:/
huzursuz, uzak/
ve yaldızlarda kararmış üzüntü./ Pırağ’da Yahudi mezarlığında sessiz ve soluksuz mevt./
Ah gülüm, ah gülüm/
muhacirlik vefattan beter.”
Haber7
