Ticaret Bakanlığı, 18 Mayıs’ta polietilen atık ithalatına getirilen yasağı, sıkı kontrol koşullarıyla tekrar özgür hale getirdi. Faal kontrolün öne çıktığı yeni düzenlemeye nazaran Türkiye’de faaliyet gösteren 1350 geri dönüşüm firmasının tüm lisansları sil baştan gözden geçirilecek. Atık ithalatında suiistimalin önüne geçebilmek için teminat mektubu zaruriliği getirildi. Teminat mektubu ile tıpkı vakitte merdiven altı firmaların elenmesi hedefleniyor. Evvelden, ithalatçı firmalar kırma makinesiyle elde edilen üretim kapasitelerinin en fazla yüzde 50’sine kadarını ithal edebiliyor, kalan kısım ise yurt içinden temin ediliyordu. Yeni düzenlemeye nazaran ise kırma makinesi kapasitesiyle değil daha büyük yatırım gerektiren ve daha katma bedelli eser kademesi olan ısıl süreç kapasitesi baz alınarak ithalat oranı belirlenecek. Ticaret Bakanlığı’nın yeni düzenlemesine nazaran firmalar daha çevreci geri dönüşüm için gerekli makine-ekipmanları bulundurmak zorunda olacak. Ayrıyeten ithal edilen atığın takibi için tehlikeli atık nakliyeciliğinde Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın kullandığı Taşınabilir Atık Takip Sistemi’ne (MoTAT) ithal plastik atık da kullanılacak. Böylelikle ithal atıkların, limandan fabrikaya gidene kadar çipli sistemle takip edilmesi sağlanacak. Eserin hakikaten fabrikaya mı yoksa beyan dışı bir yere mi gittiği tespit edilebilecek. Kelam konusu bu iki düzenlemeyle piyasada ‘çantacı’ olarak tanımlanan, eser ithal ettikten sonra geri dönüştürmeyip ticaretini yapanların engellenmesi hedefleniyor.
YENİ KRİTERLER KESİME ÇEKİ NİZAM VERECEK
Polietilen atık ithalatına konan yasak yerine aktif kontrolü savunarak sıkılaştırılmış yeni bir mevzuatla geri dönüşüm dalının önünün açılmasını talep eden PAGEV Lideri Yavuz Eroğlu, bu hedefle Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Mustafa Varank, Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ile bir dize görüşmeler gerçekleştirdiklerini hatırlatarak şöyle konuştu: “TOBB Plastik Kauçuk Kompozit Sanayi Meclis Lideri ve PAGEV Lideri olarak 1.5 aydır çeşitli kontrol düzenekleri üzerinde ilgili bakanlıklar, TOBB Atık Sanayi Meclisi ve STK’larla birlikte çalışıyorduk. Geldiğimiz noktada polietilen atık ithalatında yeni düzenlemeleri içeren bildiriye son halinin verildi ve yasak kalktı. Faal kontrolün öne çıkarılarak suiistimallerin azaltılmasının hedeflendiği yeni düzenleme dal için olumlu bir adım olmuştur. Mevzuatın yürürlüğe girmesiyle atık ithal eden 1350 firmasının sayısı kriterlere bağlı olarak düşecektir. Geri dönüşüm bölümü daha denetimli hale getirilmesi hedefleniyor. Türkiye’de kağıt, demir-çelik atık da ithal ediliyor ancak orada sorun yok zira firma sayısı hudutlu ve lisanslar istikrarlı verilmiş. Plastik geri dönüşüm bölümünde gerçekleştirilecek lisans rehabilitasyonu kıymetli. Teminat mektubu zorunluluğuyla da işini layıkıyla yapabilecek, kapasitesi ve ekipmanı bulunan firmaların yola devam etmesi sağlanacak. Teminat mektubu, bankalar tarafından verilirken firma merdiven altıysa teminat mektubu alamayacak.”
YASAK KARARI 547 MİLYON DOLARA MAL OLDU
Polietilen atık ithalatına getirilen yasağın 547 milyon dolara mal olduğunu belirten Eroğlu, ithal atıklar ortasında bilhassa polietilenin seçilip yasaklanmasının manidar olduğunu hatırlatarak, petrokimya kartellerinin arzı kısıp hammadde fiyatlarının dolar bazlı ortalama %150’yi aşan oranda zamlanmasına yol açtığını anımsatarak şu görüşlere yer verdi: “Plastik dalı olarak boykot kararı alıp geri dönüştürülmüş hammaddeye yöneldikten çabucak sonra polietilen atık ithalatına yasak kararının çıkması zamanlama açısından manidar. Boykotumuzla geri dönüştürülmüş hammaddenin daha fazla tercih edilmesinin de tesiriyle 3 ayda orjinal hammadde fiyatları asgarî %30 geriledi. Plastik kesimi olarak biz fiyatları düşürmek için çaba verirken, yasak kararıyla yurt içinde üretilen yepyeni polietilenin fiyatındaki düşüş yavaşladı. Türkiye’nin aylık hammadde ithalatı göz önüne alınırsa 45 günde petrokimya şirketlerince üretilen polietilenin fiyat düşüşün yavaşlaması ile tahminen yepyeni polietilene fazladan 69 milyon dolar ödemek zorunda kalmazdık. Yasağın maliyeti 547 milyon dolar. Geri dönüştürülen polietilende atık ithalat fiyatı kilogram başına 1,6 TL iken, bu atıklar geri dönüştürülüp hammaddeye dönüştüğünde 6 liraya satılıyor. Petrokimya tesislerinden alınan polietilenin kilogram fiyatı ise 16 TL civarında. Yani ortadaki fiyat farkı neredeyse 3 katı. Yurt dışından 2020 yılında 438 bin ton polietilen atık ithal edildi ve bunlar uygun fiyatla alındığından tüketicilerimize uygun fiyattan eserler ulaştı. Geri dönüşmüş hammadde bulamayan endüstrici, petrokimya tesislerine fazladan 547 milyon dolar ödedi.”
TÜRKİYE GERİ DÖNÜŞÜM TRENDİNİ KAÇIRMAMALI
Türkiye’nin yıllardır problemsiz olarak kağıt ve metal atık ithal ederek geri dönüştürdüğünü söz eden Eroğlu, Avrupa Birliği ülkelerinde de hem birlik içinde hem birlik dışında plastik atık ithalatı yapıldığını söyledi. 2020 yılında Türkiye’nin toplam 438 bin ton polietilen atık ithal ederken AB’nin, Türkiye’nin 2 katı oranında yani yaklaşık 800 bin ton polietilen atık ithal ettiğini belirten Eroğlu, “Döngüsel İktisadın içinde yer alan atıklar tüm dünyada değerli hammadde haline geldi. Türkiye’nin de kağıt ve metal sanayisindeki üzere problemsiz plastik atık ithalatı yapıyor olması gerekiyor. Türkiye, AB’nin atık ithalat süreçleriyle uyumlu, aktif kontrol düzenekleriyle yeni düzenlemeler yaparak yoluna devam edecek olması elbette hayli kıymetli. Yeni düzenleme ile Türkiye hem plastik atık ithalatıyla endüstrisinin gereksinimi olan geri dönüşüm hammaddesini sağlayacak hem aktif kontrolle çevresel riskleri ortadan kaldıracak” dedi.
Haber7
