Birtakım eserler doğar.
Elinize aldığınızda sahih varlığını duyururlar size. Sabah Yıldızı o denli bir eser olmuş. Özgül tartısı hissediliyor. Müellifin birinci yapıtı: Elli dokuz yıl sonra gelen! Bu kadar yıllık bir susuş var gerisinde. Kendini geri çekme, adandığı ‘anlam’ı öne çıkarma! Yapıtın kendi mana ve kıymeti de büyüyor böylelikle. Kameranın gerisinde kalmaya razı olma. Öteki bir şey bu.
* * *
Mustafa Kirenci’yi otuz yılı aşkın bir müddettir tanıyorum.
Üretmen Han’da, Diriliş mecmuasının ofisinde, Sezai Bey’i ziyaretlerimde tanıdım onu. Ömer ve Halil İbrahim’le bir arada.
Artık Türkiye’nin, varlığı hissedilen bir yayınevinin başında. Eser önde, o artta. Dikkat edersiniz farkedersiniz. Büyüyenay Yayınları onun yapıtı. Kalem sahibi, lakin yazılmış yapıtlara, kalem sahiplerine hizmet etmeyi önceliyor. Tuğla değil harç olmayı yeğliyor yapıda. Hazırladığı yapıtların başında birkaç sayfa halinde ya da bir iki paragraflık kitap kapağı yazısı olarak var onun kalemi. Birden fazla vakit imzasız.
Kitabın künyesi:
Sabah Yıldızı
Mustafa Kirenci
Büyüyenay Yayınları
2021
688 sayfa
BİR KAYIT DEFTERİ
Sabah Yıldızı, bir kayıt defteri öncelikle. “Sezai Karakoç ve Diriliş’e Dair” kayıtlar. Onlar, kitabın kapağında da belirtildiği üzere, bir büyük ustanın “İdealini gerçekleştirme araçları” (dergi, gazete ve kitaplar elbette), “Hakkında yazılanlardan seçmeler” ve “Bibliyografya” kısımlarından oluşuyor. Uzun yıllar “eser”in oluşum süreçlerinin de içinde bulunmuş, şahit ve işin yürümesine omuz vermiş birisinin elinden çıkması bedel katıyor bu kısımlara. Lakin, bu kitap için, asıl kıymet tasnif ve tertip edenin dikkat ve bakış perspektifinde kapalı. Çağını dolduran, geçmişi yorumlayan, geleceğe ışık düşüren bir yapı (Diriliş) ve onun baş mimarıdır (Sezai Karakoç) sözkonusu olan. Hakkında yazılanlardan seçmeler kısmını ele alalım örneğin.. Yapılan, kolay bir tasnif işi olmuyor; büyük bir kelam dağını elden geçirip ayıklamak ve seçmek; ondan bir mana yansımasını sağlamak! Gözden kaçanı farketmek ve yapı içinde durduğu yere yerleştirmek.
Yapıtın hacimce daha geniş bu kısımlarının öncesinde; Sezai Karakoç’un “Kronolojik Hayatı” yer alıyor. Bir hayatı kaleme alırken, nüfûz gücü ve perspektif sahibi olmaya gereksinim vardır. Onu buluyoruz bu kısımda. Kelamını ettiğimiz yapıtın ortaya çıkmasıyla gerçekleşen işe Kirenci açısından bakarken, tasniften telife yanlışsız bir yelpazede tahminen de en özgün kısım, kitabın en başında yer alan “Çağı ve Çağdaşları” kısmıdır. Bu yirmi sayfalık kısım, kitabın büyük gövdesine hayat veren kâlp üzeredir. Biz Mustafa Kirenci’nin yaptığı işteki ufuklarını, kalem gücünü, birikimini aslî haliyle orada fark ederiz. Bu kitapla gerçekleşen maksada hizmeti bakımından!
* * *
Üretmen Han’a dönüyorum tekrar.
Son aylar içinde İstanbul Ticaret Odası tarafından yayımlanan bir kitapta, öteki isimlerle birlikte, Mustafa Kirenci’nin Bâbıâli (Cağaloğlu) anılarını okuduk. Onları da bu kitapla yan yana tekrar okumanızı önereceğim. Muharririn “Diriliş” günlerini bulacaksınız orada. Evet, Diriliş’in ofisine ve o atmosfere götürüyor Kirenci bizi o yazısında. Bu manada bu kitabı bütünleyen bir istikameti var. Ancak şunu da belirtmeden edemeyeceğim. Yeniden de etrafta gezdiriyor okuyucuyu. Diriliş’in etrafındaki kimi portleri kendi özgün dikkatleriyle yansıtıyor. Zevkle okudum. Lakin “Merkez” şahsiyet ayrıyeten yazılmayı bekliyor. O hakkı gizli. Bunu da umalım müelliften.
TARİHİN BİR MODÜLÜ ARTIK
Üretmen Han, tarihin bir modülü artık. Hepimizin hayatında bir yeri var oranın. 1982 yılında ziyaret ettim birinci kez Sezai Bey’i orada. On yıl kadar devam etti bu birinci ziyaretler. Kirenci’nin yazdıkları hem kalem gücü, hem de ortak anılar sebebiyle bende de yazma istekleri uyandırdı. Mesela kelamını ettiği Hüseyin Rahmi Yananlı (Allah rahmet eylesin), benim de şahidim bir kişiydi. Çabucak biraz ileride, Büyük Azim Palas Hanı’nda (bugün bir otel olmuş artık orası, Yerebatan Mescidinin bitişiğinde) onunla Mavera’nın ofisinde birlikte çalıştık bir mühlet. 1980’li yılların ortalarında! Unutulmaz anılarım var o günlerden. Artık bir yandan beni gülümseten, bir yandan da hüzünlendiren. Tahminen o yazılara da sıra gelir bir gün.
Burada Üretmen Han’ın tarihine de bir katkı yapmak istiyorum. O yıllarda, bir seferinde, İlim Yayma Vakfı’nın bir emektarı merhum Remzi Yazıcı ile gitmiştik Sezai Bey’in yanına. On beş yaşlarındayken 1950’li yıllarda İstanbul’a gelmiş, İlim Yayma’ya kapılanmış, bir halk çocuğuydu merhum Remzi (Nedense herkes Remzi sıkıntısı kendisine, büyüklerin yanında küçükler de). Eli ayağıydı Vakfın. Emniyetli adamı. En üst kademedeki yönetimciler bile vakitle değişir, o daima orada kalırdı; 2000’lerin başlarında ölesiye kadar. Ayrıyeten İstanbul’un en mümtaz ailelerini tanırdı. Adeta, hafızası kentin bir kütük defteri üzereydi.
O gün Üretmen Han’a girince, bir soru sormadığım halde çabucak tarihçesini, kim tarafından yapıldığını, aileyi ayak üstü anlatıverdi bana. Üretmen de çalışkanlıklarını gösteriyor herhalde, dedim. Yok âbi, (kendinden küçüklere bile âbi, derdi) üüüretmen, dedi. Remzi Karadenizliydi ve birçok kelimeyi İstanbul ağzıyla söyleyemiyordu. Biraz sonra ne dediğini anlayabildim: Üğretmen, diyormuş. Üretmen sözünün aslı “üğretmen”miş. Yani “Öğretmen”. Öğretmen Han isminin, kayıtlara geçerken, bir yanlış anlaşılmaya kurban gittiğini, “Üretmen” olduğunu öğrenmiş oldum o gün. Bu bilgiye sahip öteki bir şahsa rastalamadım bugüne kadar. Vardır kesinlikle, en azından birinci sahipleri.
Sözlerimi bir başucu, bir el kitabı olarak gördüğüm Sabah Yıldızı’yla bitireyim:
Kitaba Sabah Yıldızı isminin niye verildiğini açıklayan sunuş (“Sabah Yıldızı İçin”) kısmı de bize bir müellifle karşı karşıya olduğumuzu hissettiren has kalem verimlerindendir. Bu kısımlarda de hissediyoruz ki Mustafa Kirenci’nin yazacakları bitmiş değildir. Buzdağının gövdesi suyun altında duruyor. Yorumundaki özgünlük, kendine haslık bunu vadediyor. Kimbilir, bir doğumu bekliyordur tahminen onlar da!
Haber7
