Kovid-19 pandemisi hasebiyle 17 Nisan’da başlayan işten çıkarma yasağı, 17 Kasım’a kadar devam edecek. Patron, yasak periyodunda yalnızca İş Kanunu’nun 25/II. hususunda düzenlenen ahlâk ve iyi niyet kurallarına karşıtlık gerekçesiyle iş yahut hizmet kontratını feshedebiliyor. İhaleli işlerde işin sona ermesi, vadeli kontratın müddetinin dolması yahut iş yerinin faaliyetini durdurması halinde de iş akdi sona eriyor.
30 Haziran 2020 tarihine kadar kısa çalışma başvurusu yapmış patron, işler düzelmemişse 31 Ekim 2020 tarihine kadar kısa çalışmaya devam edebilecek. Emekçi bu periyotta, ortalama fiyatının yüzde 60’ı oranında kısa çalışma ödeneği alabiliyor. Kısa çalışma ödeneği alma şartlarını yerine getiremeyenlere ise ayda 1168 TL nakdi fiyat takviyesi veriliyor. Bu ödemeler patrona bir külfet getirmiyor. Buna karşın, birtakım iş yerlerinde kısa çalışma ödeneği yahut nakdi fiyat takviyesi alma hakkı bulunan çalışanların kanunun 25/II unsuruna dayanarak işten çıkartıldığı görülüyor.
30 Haziran 2020 tarihine kadar kısa çalışma ödeneği müracaatında bulunmamış lakin işleri sonradan bozulmuş iş yerlerinde çalışanlar ise kısa çalışma ödeneğinden yararlanamıyorlar. Bu cins iş yerlerinde çalışanların kontratları de tıpkı formda 25/II hususuna dayanarak feshediliyor.
İşsizlik ödeneği alabilmek için emekçinin kendi istek ve iradesi dışında işsiz kalması gerekiyor. Patron bu devirde yalnızca ahlâk ve iyi niyet kurallarına karşıtlık gerekçesiyle iş akdini feshettiği için, bu münasebetle işten çıkartılan emekçiler işsizlik ödeneği alamıyorlar. Yeni iş bulma imkanı da sonlu olduğu için çalışanlar büyük bir mağduriyetle karşı karşıya kalabiliyorlar.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ İÇİN BAŞVURUN
İşten bu formda çıkartılanlardan son üç yılda en az 600 prim günü bulunan ve son 120 gün sigortalı çalışanların, işsizlik ödeneği alıp almayacaklarına bakmadan, 30 gün içinde İŞKUR’a ödenek müracaatında bulunması gerekir. Patron Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (SGK) işten çıkış bildirimini, ahlâk ve iyi niyet kurallarına tersliğe ait (29) koduyla gösterdiğinden, İŞKUR ödenek talebine olumsuz karşılık verecektir. Lakin, ileride dava konusu yapıldığında, emekçinin 30 gün içinde işsizlik ödeneği talebinde bulunup bulunmadığına da bakılıyor.
İKİNCİ ADIM PATRONA DAVA AÇMAK
Haksız yere işten çıkartılanlar ihbar ve kıdem tazminatını almak için dava açabilirler. İş yerinde 30’dan fazla çalışan olması halinde ise ayrıyeten işe iade talebinde bulunabilirler. Her iki durumda da evvel arabulucuya başvurup, burada uzlaşma sağlanamadığı takdirde dava açmak gerekir.
İşe iade davası açabilmek için, iş akdi feshinin bildirim edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde arabulucuya müracaat yapılmalıdır.
Dava sonucu, patronun haksızlığı kanıtlanırsa, yani iş akdini kanunun 25/II. hususa nazaran feshetmesinin mahkemece haklı bulunmaması halinde emekçi bu kararla İŞKUR’a tekrar başvurup, işsiz kaldığı periyottaki hak kazandığı ödeneklerini talep edebilir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi (Esas No: 2017/12072, Karar No: 2019/12091),ücreti eksik ödendiği için işe gitmeyerek iş akdini 2015 yılında “eylemli” fesheden çalışanın açtığı davada, işsizlik ödeneği talebinin kabul edilmesi kararını verdi. Kararda, personelin öncelikle iş akdini haklı fesih yaptığına ait açtığı davanın kesinleştiğine dikkat çekilerek, İŞKUR’un ödeneği ödemesi gerektiği belirtildi.
İşsizlik ödeneğinin uzun davalar sonucu yıllar sonra verilmesi halinde yasal faiz uygulanıyor.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ İÇİN PATRONA DAVA AÇILABİLİR Mİ?
Patron, birden fazla vakit ihbar ve kıdem tazminatı ödememek için kasıtlı olarak işsizlik ödeneğine hak kazanamayacak halde işten çıkış bildirimi yapıyor. Bazen de kasıt olmadan kusurlu kod bildirebiliyor.
Bu münasebetle işsizlik ödeneği alamayan çalışanların çoklukla patrona dava açarak ödenek talebinde bulundukları görülüyor.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin bu hususta verilmiş çok sayıda kararı bulunuyor. Yargıtay, kanuna nazaran işsizlik sigortası primlerinin toplanmasından Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun, öteki her türlü hizmet ve süreçlerin yapılmasından da İŞKUR’un yetkili ve sorumlu olduğuna dikkat çekerek, işsizlik ödeneği talebinin muhatabının İŞKUR olduğu istikametinde karar veriyor.
Öteki taraftan, örneğin askerlik nedeniyle işten ayrılan personel için kusurlu kod bildiren ve bu yanılgıyı da talebe karşın düzeltmeyen patron hakkında “manevi tazminat” davası açılabilir.
Haber7
