AA muhabirine değerlendirmede bulunan eksperler, baraja ait ortak bir itilafın yerin kalkınması için hayati kıymete sahip olduğu ve uzlaşı sağlanamazsa memleketler arası kuruluşların, yaptırımların ve velev savaşın dahi devreye gireceğini ifade etti.
DİYALOG YOLU DAVETI
Afrika Birliği Periyot Lideri Güney Afrika’nın teşebbüsüyle geçen hafta tekrar müzakerelere dönen taraflar, yıllardır baraja yılda ne kadar su doldurulacağı ve buradan ne kadar su salınacağına ait belirsizliğe son vermeye çalışıyor.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK), son olarak Etiyopya, Mısır ve Sudan arasındaki anlaşmazlığın ”diyalog yoluyla” çözülmesi davetinde bulunurken, Etiyopya anlaşma olmasa dahi barajın bu ay doldurulacağını duyurdu.
“ANLAŞMA BEKLEMİYORUM”
Eski Hedasi Barajı Memleketler arası Komitesi Üyesi Dr. Ahmed el-Mufti, milletlerarası hukukun belirlediği hudutlarda olmak kaidesiyle Nil Nehri üzerine herkesin baraj inşa etme hakkının bulunduğunu belirterek yakın devirde katiyen bir mutabakata varılmasını beklemediğini, yıllardır süren buhranın ama BM Güvenlik Kurulunun müdahalesiyle çözülebileceğini söyledi.
Etiyopya’nın itilaf olmadan barajı doldurması ve işletmesiyle ilgili Mısır’ın reaksiyonunun ne olacağına dair Mufti, diplomatik bağların kesilmesi, savaş ilanı dair çok farklı senaryoların masada olduğunu belirtti.
“MISIR GÜCÜNÜ KULLANACAK”
Hartum Üniversitesi Tarih Kısmından Doç. Dr. Muhammed Tarık Işık, Mısır’ın, su gereksiniminin neredeyse tamamını karşıladığı Nil’i can damarı olarak gördüğünü, kesim egemenliği için tarihten gelen haklara sahip olduğunu argüman ettiğini ve bu sebeple bu mevzuda çok hassas davrandığını belirtti.
Parıltı, Kahire’nin Nil sularını kendisi için özgür bir mülk olarak kabul ettiğini söyleyerek “Uzmanlar yıllardır Orta Doğu’da İsrail, Mısır, Türkiye ve Suriye’nin içinde bulunduğu ortamda bir su savaşı çıkabileceğine dair tefsirlerde bulundular ancak Etiyopya’nın harbe yol açacak bir anlaşmazlığın merkezinde mahal alacağını kimse hesaba katmıyordu.” sözlerini kullandı.
Parıltı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Anlaşma olmasa da Etiyopya barajı doldurmaya devam edecektir. Mısır, barajın doldurulmasını durdurmak ya da istediği biçimde doldurulmasını sağlamak için tüm diplomatik gücünü, memleketler arası münasebetlerini ağırlık ögesi olarak kullanacaktır. Olağan büyük güçler ve İsrail, Mısır’dan hayati kıymet arz eden çıkarlar sağladıktan sonra barajın Mısır’a tehdit oluşturmayacak biçimde doldurulması konusunda adım atacaklardır. Etiyopya da çıkarlarını korumak için Batı’ya birçok tavizde bulunacaktır.”
Işık, iki memleket arasında direkt bir sıcak çatışma beklemediğini gelgelelim tarafların azınlıklar, etnik kümeler ve ayrılıkçılar üzere problemler üzerinden çatışmaları körükleyen diplomatik ve istihbarat savaşlarına başvurabileceğini, medya üzerinden propaganda savaşlarının ise çoktan başladığını laflarına ekledi.
“EKONOMİK FAALİYETLER OLUMSUZ ETKİLENEBİLİR”
İHH Kişisi ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER) Afrika Araştırmacısı Dr. Serhat Orakçı, barajın sel ve taşkınların yaşandığı periyotlarda olumlu eklerinin olacağının bilinmesine karşın, Nil Nehri etrafındaki ekonomik faaliyete de önemli olumsuz tesirlerde bulunma ihtimali olduğunu söyledi.
Barajı ulusal varlıkla inşa eden ve tahvil satan Etiyopya’nın bu nedenle aceleci davrandığını belirten Orakçı, su havzasının bir çatışma ortamına değil iş birliği meydanına dönüşmesi gerektiğini vurguladı.
Orakçı, “Nehir üzere ortak paylaşımı olan doğal ögeler üzerinde tek bir memleketin kelam söyleme hakkı yok. Ortamda ağır bir çağdaşlaşma ve nüfus patlaması yaşanıyor. Her memleketin gündeminde öncelikle kalkınma olmak zorunda. ” diye konuştu
Sudan idaresinin baraja yaklaşımda farklı görüşlere sahip olduğunu lisana getiren Orakçı, Sudan ve Etiyopya’nın birbirine olan ekonomik ve toplumsal bağlılığının devletlerin birbirine sert bir tutum ortaya koymasını imkansız kıldığını söyledi.
“ETİYOPYA’YA DANIŞMADILAR”
İstanbul Teknik Üniversitesinde doktorasını tamamlayan Etiyopyalı Su Kaynakları Mühendisi Saad Ahmed ise Etiyopya’nın barajı tam manasıyla 7 senede dolduracağını ve yağış periyotlarında sele yol açan suyu kullanacağını tabir etti.
Ortak kullanılan nehirlerdeki barajlara ait farklı senaryolar olduğunu söyleyen Ahmed, aşağı ve yukarı kıyıdaş ülkelerin istediği sonuç alınmazsa, ya ortak bir muahede ya da nüfusa nazaran su tasarruf dağılımının yapılması gerektiğini lisana getirdi.
Mısır ve Sudan’ın nehir üzerinde yaptığı barajlarda Etiyopya’ya danışmadığını ve hiçbir şey sormadığını tabir eden Ahmed, “Mısır, Nil üzerindeki hegemonyasını korumak istiyor. “ dedi.
Elektrik muhtaçlığının yaklaşık yüzde 90’ını hidroelektrik santrallerinden sağlayan Etiyopya, Afrika’nın en büyüğü olacak Hedasi Barajı ile gayrikâfi güç üretimini gidermeyi amaçlıyor.
Haber7
