Libya’da Sisi idaresinin açıktan destek verdiği Halife Hafter’in, Libya ordusu karşısında üst üste yenilgiler almasının ardından bir müddettir Mısır’daki Libya kökenli kabilelere mensup kimi gençlerin silahlandırılarak bu devlete gönderilmesi seçeneği gündemde.
Gençlere toprak ve iş imkanları vadedileceği söyleniyor. Yaklaşık iki ay evvel toplumsal medyaya bu istikametteki çalışmalarla ilgili kimi manzaralar de yansımıştı.
Sisi, 20 Haziran’da yaptığı konuşmasında, Mısır’daki Libya asıllı kabileleri silahlandırabileceklerini ima ederek, “Bu kuvvetler ilerlediği devir sizler kabile reisleri ve şeyhleri olarak onların önünde gideceksiniz.” dedi.
10 MİLYON GÖÇ
Mısır’ın kuzeybatısında nokta alan Libya kökenli bedevi kabilelerin Libya’ya yerleştirilmesi ve memleketin doğusundaki nüfus yoğunluğunun artırılması planları çoktandır yapılıyor.
Libya’nın doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Hafter, Mayıs 2019’da “Libya’nın yüzölçümü 1 milyon 760 bin kilometrekare, bu kadar arayı ne yapacağız, 10 milyon daha gelse ne olur?” sözlerini kullanmıştı.
Lakin problem o kadar olağan değil. Mısır ve Libya’daki kabileler arasında onlarca yıl süren savaşlar, farz göç ve sürgüne dayanan tarihi husumetler bulunuyor.
MISIR’IN LİBYA KÖKENLİ KABİLELERİ
Mısır’da Libya kökenli oldukça kabile bulunuyor. Bunların en büyüğü Ali Oğulları kabilesi (Evlad Ali) olarak biliniyor. Ali Oğulları kabilesinin nüfusu 1 milyonu geçiyor.
Ali Oğulları kabilesi Ahmar ve Ebyad olarak ikiye ayrılıyor. Bunlar da kendi aralarında Kanayişe, Hazaim, Zenera, Henalike, Kavasim, Avami, Senacira, Madi, Akşibat, Şeraset, Havitiyye ve Haniş olmak üzere 12 kabileye ayrılıyor.
Ali Oğulları kabilesi 130 yıl evvel Libya’dan Mısır’a göç etti. Libya’nın Brega yerinde yaşamakta olan Ali Oğulları kabilesi ile birebir yerde bulunan Abidat kabilesi arasında 1860’da çıkan savaş tam 30 yıl sürdü.
Savaşı kaybeden Ali Oğulları 1890’da Mısır’a göç etmek zorunda kaldı. Bu mecburî göç “Tecridet Habib” olarak isimlendirildi.
Ali Oğulları kabilesi mensuplarının çoğu Mısır’ın Akdeniz kıyısındaki kenti İskenderiye ile Libya sonundaki Sellum ilçesi arasında bulunan Masra Matruh kentine yerleşti.
Sonraki periyotlarda kimi aileler İskenderiye’nin Amiriyye ve Maryut bölgelerine göç ederken, birtakım aileler ise Demanhur kentini tercih etti.
LİBYA’DAN SÜRÜLEN KABİLE: CEVAZİLER
Beraisa, Fevayid, Henadi, Furcan, Behce, Cemiat, Katan, Cebaliye, Rimah, Habbun, Evlad Şeyh, Celalat, Mecabira ve Cevazi ise Mısır’daki vesair Libya kökenli kabileler.
Bu kabileler arasında Cevazi kabilesi dikkati çekiyor. Trablusgarp’ı 1711’den 1835’e kadar yöneten Karamanlı Hanedanlığı’nın en ünlü ismi Karamanlı Yusuf Paşa (1795-1832) Cevazi kabilesini sürgün etti.
Cezayir Eyaleti ve Tunus Eyaleti ile ABD’ye karşı savaşan Paşa olarak da bilinen Karamanlı Yusuf Paşa, Cevazi kabilesine bağlı aşiret reislerini Bingazi’ye çağırarak mevtle cezalandırırken kabileyi de Mısır’a sürdü.
Cevazi kabilesi üyeleri Libya sonuna yakın yerlerdeki kabilelerin teklifine karşın daha inançta olmak emeliyle iç kesimlere sahih ilerlemeyi tercih etti. Mısır kaynaklarına nazaran, Cevazi kabilesi üyeleri daha çok Zekazik ve Tanta üzere kentlerde yaşıyor.
MISIR’IN AÇMAZLARI
Mısır’da çok sayıda irili ufaklı Libya kökenli kabile bulunuyor. Bu kabileler ile Libya’daki kabileler arasında evlilik yolu ile kurulan akrabalık bağları var. Başkaca Sina Yarımadası’ndaki bedevilerle de çok yakın bağları bulunuyor.
Sina Yarımadası’nda yaşanan güvenlik sorunları ve Mısır idaresinin birkaç yıl evvel İsrail sonunun güvenliği için İsrail ve Gazze hududunda yaşayan bedevilerin meskenlerini yıkması önemli reaksiyonlara neden olmuştu.
Halkın itirazına karşın hayata geçirilen bu tatbik haliyle bu ortamlardaki Libya kökenli kabileleri de olumsuz etkiledi.
KABİLELER BİRBİRİNİN DÜŞMANI
Mısır’daki en büyük Libya kökenli kabile olan Ali Oğulları ile Libya’daki Abidat kabilesi arasında yaşanan ve unutulması mümkün olmayan tarihi bir husumet laf konusu.
Bundan 130 yıl evvel Abidat kabilesi, Ali Oğullarını Libya’dan sürerek topraklarına ve mallarına el koydu. Bu iki kabilenin yan yana gelmesi tarihi saiklerden ötürü zayıf ihtimal olarak bedellendiriliyor.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile Mısır idaresi Hafter yanlısı Tobruk Temsilciler Meclisi Lideri Akile Salih’i, Hafter’i yanına getirmeyi planlıyor. Ancak Akile Salih, Ali Oğullarını sürgün eden Abidat kabilesine mensup.
Ali Oğullarının Hafter’e destek vermesi atalarını topraklarından süren Abidat kabilesine yardım etmeleri manasına geliyor. Bu nedenle daha çok Libya sonuna yakın ortamlarda konuşlanmış Ali Oğullarının Libya’ya eleman göndermeyeceği bedellendiriliyor.
Karamanlı Yusuf Paşa’nın Libya’dan Mısır’a sürdüğü Cevazi kabilesinin elemanları ise Mısır topluluğuna ayak uydurdukları için kendilerini bedevi olarak görmüyor. Daha çok kendilerini Mısırlı olarak tanımlıyor.
Mısırlı kabileler için Libya’daki savaşta taraf olmak ve mahsusen de doğudakilere destek vermek, “atalarını sürgün etmiş kabilelere yardım etmek” olarak algılanacağından ötürü çok makbul bir senaryo üzere değerlendirilmiyor.
Haber7
