Koronavirüs ile gayret bir çok alanda olduğu üzere iş hayatına da değerli tesirleri oluyor. Bilhassa çalışanların maske kullanımı konusunda kimi zahmetler da yaşanıyor. Hürriyet Gazetesi’nden Ahmet Karabıyık, tüm çalışanları ilgilendiren bir yazı kaleme aldı.
İşte Ahmet Karabıyık’ın o yazısı:
“Çalışanlarımın işyerinde kullandığı maskeleri şahsen temin ediyorum. Günde 3 defa maske değiştirme hakları da var. 30’dan fazla personel çalıştırıyorum. Bir kişi hariç maske takmayı ihmal eden çalışanım yok. Tekraren uyarmama karşın maske takmamakta ısrar eden çalışanımla artık yollarımı ayırmak istiyorum. Fesih için ‘haklı neden’ oluşmuş mudur?”
Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi’nin son sayısında (2020 Ekim) yer alıyor bu soru. İş Başmüfettişi Cumhur Sinan Özdemir, soruyu detaylı olarak cevaplamış. Özdemir’in sonuncu yanıtını söyleyelim öncelikle:
Maske takmamakta ısrar eden bu çalışanın iş akdi ‘haklı nedenle feshedilebilir.’ Nedenini de “işçinin işyerinde maske takmayarak iş sıhhati ve güvenliğine ait tedbirlere uymaması, bu doğrultudaki talimatlara ters hareket etmesi ya da iş güvenliğine ait düzenlemeleri ihlal etmesi halinde, patronun iş mukavelesini haklı nedenle feshedilebileceği” formunda belirtmiş.
EMEKÇILER DE SORUMLU
Özdemir yanıtında, mevzuyla ilgili mevzuatta yer alan kritik noktaları da belirtmiş.
Personeller öncelikle iş sıhhati ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve patronun bu bahisteki talimatları doğrultusunda kendilerini ve hareketlerinden yahut yaptıkları işten etkilenen başka çalışanların sıhhat ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. (İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu Md.19)
İş sıhhati ve güvenliği ile ilgili alınması gerekli bütün önlemlerin, yapılması gereken bütün iş ve süreçlerin yükümlülüğün ve sorumluluğun patronlarda olduğu da maddede (Md.4) belirtiliyor.
YARGITAY KARARLARI
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin bir kararında “İşçi sıhhati ve iş güvenliği ile ilgili olarak patronun gerekli önlemleri alma yükümlülüğü yanında, personelin de bu hususta konulan yordam ve koşullara uyma yükümlülüğü vardır. Emekçiler bunu yaparken patrondan bu doğrultuda aldıkları buyruk, talimat ve bilgileri dikkate alacaklardır. İşi gereği bir alet kullanması gerekli ise bunu kurallarına nazaran kullanmalı, şayet işyeri mahallinde gördüğü iş güvenliğini tehlikeye düşürecek durumlar varsa bunu derhal patron yahut temsilcisine bildirmesi gerekmektedir” biçiminde bahis değerlendirilmiş. (E-1991/13260, K-1990/14880)
Bir öbür Yargıtay bir kararında da, iş sıhhati ve güvenliği kurallarına uymayan ve iş mukavelesi feshedilen çalışana ihbar ve kıdem tazminatının ödenmemesinin yerinde olduğuna karar verilmiş. (9.HD. E-2009/28973, K-2011/47493, T-07.12.2011)
ITINA GÖSTERİLMELİ
Gerek yasa unsurları gerek yargı kararlarından görüleceği üzere; her ne kadar iş güvenliği konusunda gerekli tedbirleri almak patronun sorumluluğunda olsa da, patronun bu çerçevede çalışanlara verdiği talimatlara emekçinin ahengi da çok kıymetli. İçinden geçtiğimiz kritik pandemi günlerinde maske takmanın virüsle çabada ehemmiyeti her platformda daima vurgulanıyor. Üstteki örnekte yer aldığı üzere tazminatsız olarak işini kaybetme riski de taşıyan koronavirüsle uğraş kurallarını, çalışanların tıpkı vakitte iş güvenliği kapsamında da görüp başka bir ihtimam göstermeleri gerekiyor.
FAİZ GELİRLERİ BEYAN EDİLECEK Mİ?
Geçen haftanın en çok konuşulan konularındandı. Mevduat hesaplarından elde edilen faiz gelirlerinden kesilen vergilerde oranlar yıl sonuna kadar düşürüldü. Hatta 1 yıldan uzun vadeli TL mevduat için hiç vergi alınmayacak, ‘yüzde 0’ olarak stopaj oranı belirlendi. Vadesiz ve özel cari hesaplara 30.09.2020 tarihi ile 31.12.2020 tarihleri ortasında açılan yahut vadesi bu tarihler ortasında yenilenen hesaplara ödenecek faiz ve kar hisseleri üzerinden hesaplanacak stopaj oranları aşağıdaki tabloda yer almakta. Ayrıyeten yenide uygulanan döviz hesaplarından kesilen stopaj oranları da tablodan görülebilir.
BEYANA TABİ Mİ?
Bu ortada okurlarımızdan faiz gelirlerinin vergi beyanına tabi olup olmadığını dair de son günlerde çok sayıda soru aldık. 2020’de yurtiçinden ne kadar mevduat faizi, repo yararı elde edilmiş olursa olsun bu karların 2021’de beyanı gerekmiyor. Iştirak bankalarınca ödenen kâr hisseleri ile kâr ve ziyan iştiraki evrakı karşılığı ödenen kâr hisselerinde da durum tıpkı. Yurtdışından elde edilen faiz gelirlerinin ise yıllık gelir vergisi beyannamesine dâhil edilmesi gerekiyor. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirlerinin de beyan edilmesi gerekiyor. Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmadığından ve istisna da uygulanmadığından yurtdışında elde edilen bu faizlerin 2.600 lirayı (2020 yılı için) aşması halinde yıllık beyanname ile gelecek yıl mart ayında beyan edilmesi gerekiyor.
Haber7
