Manisa ve Balıkesir etrafındaki hareketliliğe de dikkat çeken Aykan, “Bu yerde 7’nin üzerinde sarsıntı oluşturacak faylar var” dedi.
Türkiye’de son günlerde arka arda zelzeleler yaşanıyor. 25 Haziran’da Van’da 5.5 büyüklüğünde bir zelzele meydana geldi. Bu zelzele Saray Fayı ile Başkale Fayı arasında oldu; ondan evvel 14 Haziran’da olan 5.7 büyüklüğündeki Karlıova Sarsıntısı Kuzey Anadolu Fayının üzerinde meydana gelmişti. Pütürge Zelzelesi, Şark Anadolu Fayı üzerinde oldu. Türkiye’de son günlerde yaşanan sarsıntılar farklı fay hatları üzerinde ve tıpkı devirlerde oldu. Eksperlere nazaran bunun sebebi kıta hareketlerinin ağır olması.
Bugün 5.5 büyüklüğünde zelzelenin yaşandığı Manisa-Saruhanlı’da 7’ye yakın zelzele üretecek çok sayıda fay hattı olduğunu belirten Aysun Aykan, “5.5 büyüklüğündeki sarsıntı burada beklenen bir zelzeledir. Manisa ve Akhisar arasında Ocak ayından bu yana 5 binin üzerinde sarsıntı meydana geldi ve birden fazla 4’ün üzerindeydi. Bu Yer için Manisa , Balıkesir ve Muğla etrafında her an zelzele oluşturacak çok sayıda fay var. Bu kesimde Balıkesir ve etrafında 7’nin üzeri büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeline sahip fay hatları var ve bilhassa Balıkesir- Gökçeyazı fay Segmentinin kırılma vakti geçmiş; binaenaleyh heran bu fay hattı üzerinde zelzele olabilir; bu fay 6.5’den büyük 7.2 büyüklükte bir sarsıntı üretme potansiyeline sahiptir. Bu yüzden Balıkesir-Gökçeyazı Fay Segmentinin tehlikesine dikkat çekmemiz de gerekiyor. Umumi mealde sarsıntılar birbirini etkiliyor. Bir alanda zelzele olduğu devir derhal ucundaki yada yakınındaki faya güç aktarımı oluyor; nokta değiştiriyor güç ve aktarım olan tarafta kesinlikle eninde ahir zelzele meydana geliyor” dedi.
“MARMARA’DAN EVVEL YEDİSU FAYINDA BÜYÜK BİR ZELZELE OLABİLİR”
14 Haziran’da meydana gelen Karlıova Zelzelesi, Bingöl- Yedisu Fayına yanlışsız tansiyon aktarımına neden olduğuna dikkat çeken Aykan, “Yedisu fayı şimdi kırılmadı. Burada yapılmış olan çalışmalara nazaran bu fayın maksimum 7.5 büyüklükte zelzele üretme potansiyeline sahip olduğu biliniyor. Yedisu fayı üzerindeki sarsıntı tekrarlanma periyodunun, buradaki geçmiş zelzeleler de göz önünde bulundurulduğunda; yaklaşık 245 55 yıl olduğu düşünüldüğünde, en son meydana gelen 1784 zelzelesinden bu yana 236 yıl üzere bir vakit geçmiştir. Bu sonuca bakarsak fay her an kırılabilir. Marmara’dan evvel Yedisu Fayında büyük bir zelzele olabilir. Kuzey Anadolu Fayı (KAF) üzerinde Marmara Denizi içinde var olan sismik boşluktan sonra en riskli nahiye olan Yedisu Fayının sismik aktivitesinin dikkatle takip edilmesi değer taşımaktadır” diye konuştu.
MARMARA’DA ÜRKÜTÜCÜ TABLO
Aykan, “Bugüne kadar yapılan ulusal ve milletlerarası çalışmalar şunu gösteriyor; 1999 zelzelesinden sonra yaklaşık 30 yıl içerisinde Marmara Denizinde büyük bir sarsıntının beklendiğidir.. Aradan 20 yıl geçti, 10 yıl içerisinde 7’nin üzerinde maksimum 7.6 Büyüklüğünde bir zelzele bekleniyor. İstanbul’un bulunduğu mekan KAF’nın nerdeyse en garp ucu,Bingöl-Karlıova ise en şark ucu. Geçmişe baktığımız devir en son olan zelzele şarkta 1939’da Erzincan ‘da başlayarak garba yanlışsız sırasıyla kırılarak 1942-1943-1944-1957-1999’da Kocaeli zelzelesi ile Marmara Denizine kadar gelmiştir. Artık 14 Hazirandaki Karlıova Zelzelesi ile fayın hareketi şarka geçti lakin garpta kırmadığı bir modül var; Marmara denizinde kalan bir modül; Bilim kişileri sismik boşluk ismini veriyorlar yani kırılma vakti gelmiş lakin kırılmamış kesim Jeoloji Biliminde bu her an kırılacak bir kesimdir. Bu yüzden Marmara denizi içerisindeki beklediğimiz sarsıntısı önemsememiz gerekiyor. Zelzeleye hazırlık mealinde eksiklerimizi bir an evvel tamamlamamız gerekiyor.
Türkiye’de sarsıntıyla ilgili çalışmalar, 1999 sarsıntısından sonra sürat kazandı. İstanbul’da zelzeleye hazırlık manasında, 2003 yılından beri çok sayıda çalışmalar yapılıyor. Hükümetimiz, üniversiteler daima bu bahiste çalışmalar yapıyor, Mahallî Idareler, belediyeler zelzelesi daha az hasar ile atlatmaları için sarsıntı master planlarını yapıp, yeniliyorlar. Lakin memleketimizin doğusu, münhasıran kırsal mahalleler yapı stoğu manasında zayıf konumlardan oluşuyor, taşıyıcı sistem içermeyen binalardan oluştukları için en ufak bir sarsıntıda yıkılıyor” tabirlerini kullandı.
“DEPREM BİLİM HEYETI KURULMASI ÖNEMLİ”
Türkiye’deki sarsıntılar dikkate alındığında çok vefat ve hasarın direkt fay hatları üzerinde kurulan yerleşim ünitelerinde ve mühendislik hizmeti almamış binalarda meydana geldiğini vurgulayan Aysun Aykan, “Günümüzün teknolojisine baktığımızda biz artık sarsıntıya dayanıklı bina yapabiliyoruz, alüvyonu, beğenilmeyen yeri iyileştirebiliyoruz. Lakin arkaya bir tek sorun kalıyor, diri fay hattı üzerine yapılaşmanın olmamasını sağlamamız gerekiyor. Bunların hepsinde tıpkı anda tabi ki sarsıntı olmayacak lakin, sırası geldiği devir zelzeleler olacak. Buralarda yapı stokunun belirlenerek, binanın güçlendirilmesi ya da kaldırılması gerekmektedir. Ayrıyeten; Türkiye’de Pandemi sürecinde Sıhhat Bakanlığı tarafından kurulmuş ve başarılı çalışmalar yürütmüş olan ‘Sağlık Bilim Kurulu’ üzere, hem topluluğun ve hem de resmi kurumların sahih bilinçlendirilmesi ve Türkiye’nin zelzele araştırma siyasetinin belirlenmesi için “Deprem Bilim Kurulu” kurulmasında da yarar var” diye konuştu.
Haber7
