Eylül’de aylık ihracatını 1,6 milyar doların üzerine taşımayı başaran makine dalı, yılın 9 ayında ihracattaki gerileme oranını tek haneye indirdi. 9 ay sonunda ihracatı geçtiğimiz yılın birebir devrine nazaran yüzde 9’un altında düşen makine bölümünün toplam ihracatı 11,9 milyar dolar oldu.
Ana pazarlarından Almanya, ABD, İngiltere ve İtalya’daki kayıplarını telafi etmeye başlayan kesimin Rusya’ya ihracatındaki artış yüzde 17’yi geçti.
Covid-19 ile uğraşta iyimser senaryoların uzağında kalınsa da global sanayi üretiminde bilhassa Temmuz ayından itibaren süratli bir toparlanmanın olduğuna ve sanayi malı ihraç fiyatlarındaki düşüşün korkulandan daha hudutlu kaldığına dikkat çeken Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu şunları söyledi:
“Bu toparlanma biraz da pandemi ile ilgili telaşlardan kaynaklanıyor ve gelişmiş ülkeler, üretimleri hâlâ devam ederken daha çok stok tutmayı tercih ediyor. Dünya, aktüel kestirimlere nazaran yılsonunda yüzde 4 ila 6 ortasında bir oranda küçülecek, belirsizliklerin tesirinde makine imalatçıları şiddetli bir kış geçirecek. Biz bu yılın birinci 9 ayında makine ihracatında Kuzey Amerika ve Doğu Asya’da yüzde 20’nin de üzerine çıkan ihracat kaybı yaşadık. AB ülkelerine ihracatımızdaki düşüşü ise bu düzeylerin altında tutmayı başardık. Bu durum salgının tesirlerini daha aza indirmemizi sağladı zira AB yüzde 52,1 hissesiyle makine ihracatımızda en büyük katkıyı sağlıyor. Lakin AB’nin yine kapanma ihtimali de makine kesimi için yakın gelecekteki en büyük risk olarak beliriyor.”
Bilhassa Fransa, İspanya ve Çek Cumhuriyeti üzere imalat gücü yüksek ülkelerde, salgın karşısındaki yetersizliklerin riskleri artırdığına dikkat çeken Karavelioğlu, Çin’in adil rekabete ziyan veren siyaseti ile tüm makine imalatçılarını soruna soktuğunu belirterek,
“Ülkesine girmek isteyen Batılı firmalara büyük kısıtlamalar getiren Çin’in kendi imalatçılarına verdiği dayanaklarla milletlerarası ihaleleri direkt etkilemesine karşı önlem alınması gerektiği, Avrupa Birliği’nde hâkim görüş haline geldi. Çin’in rekabette kural tanımazlığı yalnızca AB’nin değil, bütün dünyanın en öncelikli hususlarından biri oldu” dedi.
“Doğu makinelerinin işgaline uğradık”
Karavelioğlu, Türkiye’de makine sanayiinin riskleri çok ciddiye alan ve bu sayede iyi yöneten bir bölüm olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi: “Makine imalat dalının gelişmiş ülkelerde yüzde 18,5, Çin hariç gelişen ülkelerde ise yüzde 39,2 daraldığı ikinci çeyrekte, Türk makine sanayiinin daralma oranı yalnızca yüzde 12 oldu. Dünyada makine sanayii genel imalat sanayiinin altında daralan ender ülkelerden biri Türkiye’ydi. Türkiye sanayiinin en sağlam üretim kolu olduğumuz bu eşsiz kriz periyodunda tekrar görülmekle birlikte, bizim de direnme gücümüzün bir sonu var. Çin’in bütün dünyaya makine ihracatı farklı sınıflandırmalara nazaran yüzde 5 ila 27,1 azalmışken Türkiye’ye makine ihracatı, yılın birinci 8 ayında yüzde 44,5 artarak 4 milyar dolara ulaştı. Tıpkı periyotta Asya’dan ithal edilen makinelerin fiyatı da yüzde 30,1 artarak 6,3 milyar doları aştı. Kapasitelerimizin üçte biri hâlâ boşta ve ölçek problemimiz sürerken Doğu makinelerinin ülkemizdeki hisselerini olmadık ölçüde artırması ve bir nevi işgal altında kalmamız, üzerinde ciddiyetle durulması gereken bir olaydır. Makine endüstrimize sahip çıkılması mecburiyetini herkese tekrar hatırlatmak isteriz” dedi.
Gelir dağılımın global bazda bozulduğu, birçok ülkede dev holdinglerin ve teknoloji şirketlerinin vergi ödemediği pandemi sürecinde devletlerin kamu bütçeleri zayıflarken makine sanayii üzere katma pahası yüksek dalların ehemmiyetini daha da artırdığına dikkat çeken Karavelioğlu, “Krizlerin yarattığı tesirle globalleşmiş üretim tekrar meskenine, bölgesine dönmeyi beklerken Almanya’da ve genel olarak Avrupa’da bu geri dönüşler için yeni mali takviye planları hazırlanıyor. Şu anda ilaç ve kimya endüstrilerinde başlayan bu dönüşüm makine kesimi için de geçerli olacaktır. Komponent ve orta malını ithal ederek büyümüş makine kollarımızın öncelikli gereksinimlerinden başlayarak hayata geçireceğimiz yerlileşme teşvikleri Batı sermayesi için de cazip olacaktır” dedi.
“Makinecilerin kur riski başka bölümlerin çok gerisinde”
Türkiye’de makine imalatçılarının görece az ve mümkün mertebe iç kredi kullanarak, işlerini öz kaynaklarıyla finanse ettiklerine ve toplam kredi borçları içinde döviz kredilerinin hissesini hudutlu tuttuklarına dikkat çeken Karavelioğlu şunları söz etti: “Toplam ihracatın yüzde 11’ini yapan makine imalat kesiminin borcu, 30,1 milyar TL ile tüm bölümlerin toplam borçları içinde yüzde 1,5 hisseye sahip. Genel imalat sanayii borcunun ise yüzde 4’ünü oluşturuyor. Başta hizmet kolları olmak üzere kimi dallarda yüzde 90’a varan oranlarda dövizle borçlanma tercihinin makine bölümünde yüzde 50 civarında tutulması, risk algımızın ne kadar gelişmiş ve belirleyici olduğunu gösteriyor. İhracatta yerli katma paha oranı en yüksek kesimlerden biri olarak döviz muhtaçlığımız da görece düşük. Buna karşın, daha rekabetçi fiyatlar verebilmemize imkân sağlasa da kur artışlarından kaygılanmıyor değiliz.
Üretim süreçlerimizin uzunluğu, gelir-gider istikrarımızı yıllara sari biçimde sağlayabilmek bakımından öngörülebilir bir enflasyon kur bağını önceliyor. Verilen dayanak ve teşvikleri hızla katma kıymete dönüştüren makine sanayi, döviz kazandırıcı, ithal ikameci dallara gereksinimin çok arttığı bu periyotta finansal kaynaklardan daha fazla hisse almayı hak ediyor.”
Haber7
