2015’te Suud Veliaht Prensi Muhammed bin Salman, Abu Dabi’nin Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed ile en iyi arkadaştı. Birlikte, eski devlet lideri Haydi idaresindeki rejimi deviren Yemen’deki Husi hükûmetine saldırmaya karar verdiler. Yemen’deki savaş o vakitten beri devam ediyor.
Lakin Suudlar ve BAE’nin çıkarları birkaç bahiste ayrıldı. Son günlerde ortalarındaki çatışma üç değerli cephede kendini gösterdi. Yemen’e müdahalenin başlamasından kısa bir müddet sonra Suudlar ve BAE’nin çıkarları değişti. Suud güçleri, eski Cumhurbaşkanı Haydi ismine Yemen’in batı ve birtakım güney bölgelerini işgal ederken, BAE birleşik bir Yemen’den ayrılmak isteyen Güney Yemen Geçiş Kurulunun (STC) yanında yer aldı. Geçen hafta Suudi Arabistan dayanaklı taraf, Yemen’in güneyindeki Abyan vilayetine bağlı güneydeki Lawdar kasabasındaki bir polis şefini, eski el-Kaide üyesi olduğu argüman edilen bir şahısla değiştirmeye karar verdi. STC, eski polis şefinin kalmasını istedi. Suudi Arabistan dayanaklı güçler kente saldırdı ve çok sayıda kişi öldü. BAE, sorunu tırmandırmakla tehdit eden STC’ye destek göndererek atağa karşı duruş sergiledi. Resmî açıklamalarda taarruzların Husiler tarafından yapıldığı öne sürüldü.
ÇATIŞMALAR SÜRÜYOR
Hafta içinde çatışmalar yeniden sürdü. Lawdar’ın yaklaşık 50 mil doğusundaki Marbat kentinde Suud takviyeli kuvvetlerin askerî tugay karargâhı birkaç füze ile vuruldu. Bölgede uçak ve insansız hava araçlarının görüldüğü ve atağın BAE uçaklarından geldiği sav edildi. STC, Yemyen’in güneyinin denetimi için Suudi Arabistan takviyeli hükûmetle çatışıyor.
Yemen’in başşehri Sanaa’da hükûmeti 2014’ün sonlarında deviren Husiler, kuzeyi büyük ölçüde elinde tutuyor. Lakin kaynaklara nazaran Husi saldırısı argümanı pek mantıklı değil. Birkaç aydır güneyde kıymetli bir Husi operasyonu olmadı. Füze saldırısı muhakkak ‘koalisyon ortakları’ Suudi Arabistan ve BAE’nin vekil güçleri ortasındaki çatışmanın bir kesimiydi. Her iki taraf da bunu kamuya açıklamakla ilgilenmiyor üzere görünüyor. Ortalarında tam dikkat gerektiren daha değerli bahisler var.
OPEC’TE BAE KRİZİ
Geçtiğimiz hafta, OPEC petrol üreticisi kartelinin petrol bakanları ve Rusya, petrol üretimine yeni hudutlar getirilmesi konusunda görüştü. BAE dışındaki herkes, mevcut üretim limitlerini yükseltme lakin birebir vakitte daha uzun mühlet bu düzeyde tutma planlarını kabul etti. BAE, OPEC petrol karteli ve müttefik üretici ülkelerin petrol üretimini Nisan 2022’nin ötesine taşımaya yönelik global muahedeyi uzatma planını reddetti.
Buyrukluk Güç Bakanlığı, üretim kotasını yükseltmeden 2022’nin tamamı için muahedeyi uzatma teklifini “BAE’ye haksızlık” olarak nitelendirdi. BAE, azamî üretim kapasitesini artırdığını ve bu nedenle toplam üretimin daha yüksek bir hissesi hak ettiğini savunuyor. Suudi Arabistan ve başta Rusya olmak üzere üye olmayanlardan oluşan birleşik OPEC Plus kümesi, petrol üretimi konusunda bir mutabakata varamadı.
HÜR BÖLGE DEĞİŞİKLİĞİ
Suudi Arabistan ile BAE ortasındaki gerginlik hafta başında yeni bir alana daha sıçradı; Suudi Arabistan, öteki Körfez İş Birliği Kurulu (KİK) ülkelerinden yapılan ithalatla ilgili kurallarını, BAE’ye meydan okuyacak biçimde değiştirdi. Hür bölgelerde yapılan malları yahut tercihli tarife imtiyazlarından İsrail girdisini kullanan malları hariç tutacak halde değiştirdi.
Suudi Arabistan bundan bu türlü, mahallî halkın yüzde 25’inden daha az iş gücüne sahip şirketler tarafından yapılan malları ve katma kıymeti yüzde 40’tan az olan endüstriyel eserleri dönüşüm sürecinden sonra KİK tarife muahedesinin dışında tutacak. BAE iktisadının kıymetli bir itici gücü olan hür bölgeler, yabancı şirketlerin hafif düzenlemeler altında faaliyet gösterebileceği ve yabancı yatırımcıların şirketlerde yüzde 100 mülkiyet almasına müsaade verilen alanlardır.
İSRAİLLİLERE BAE PASAPORTU
Suudi Arabistan’da ve BAE’de kararlar en zirvedeki ilgili adam tarafından alınır. Yemen’deki ölümcül iç çekişme, OPEC çekişmesi ve Suudi Arabistan’daki yeni ithalat kuralları bunun bir modülü. Suudi Arabistan’ın Muhammed bin Selman’ı ile BAE’nin Muhammed bin Zayed’i artık birkaç alanda birbirleriyle savaşıyor. İkisi de çatışma münasebeti ile ilgili açıklama yapmıyor.
Bu sebeple her iki ismin de saldırganlığı göz önüne alındığında, silahlı bir çatışmaya bile yol açabilecek daha fazla tırmanma bekleyebiliriz. Lakin Suudi Arabistan tarafı, daha büyük bir ülke olmasına karşın, bir savaşı kazanma ihtimali düşük. Biden idaresi aslında Suudi Arabistan’a karşı soğuk davranıyor ve İsrail lobisi ABD’yi, BAE’nin tarafını tutmaya zorlayacak. Bunun bir kesimi olarak BAE tarafından İsrail vatandaşlarına ikinci bir pasaport verilmeye başladığı, böylece İsrail zıddı ülkelerde BAE pasaportlarının birçok kapıyı açacağı biliniyor.
Suudar, Yemen’de Husi savaşçılarına karşı askerî olarak kaybederken BAE yıllar içinde ‘Batılı’ paralı asker kumandanları tarafından yönetilen epey disiplinli ve iyi eğitimli bir güç inşa etti. Suudlar ayrıyeten bir çatışma durumunda gereksinim duyacakları hava savunmasından da yoksun.
ABD GÜÇLERİNİ ÇEKTİ
İki hafta evvel ABD, Suud petrol varlıklarını Husi füzelerine karşı koruduğu hava savunmasını Suudi Arabistan’dan geri çekti. Irak, Kuveyt, Ürdün’ün de ortalarında bulunduğu ülkelerden çekilen Patriot füzesavar bataryalarının sekiz adet olduğu varsayım ediliyor. Yeniden Terminal Yüksek İrtifa Alan Savunması yahut Thaad Sistemi olarak bilinen öteki bir füzesavar sisteminin Suudi Arabistan’dan çekildiği ve bölgede bulunan savaş uçaklarının azaltıldığı öne sürüldü. Çekilmenin ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in Veliaht Prens Salman’ı değişikliklerden haberdar ettiği öğrenildi.
ABD askerî donanmasının büyük çoğunluğunu Suudi Arabistan’dan çekmesinin akabinde düzgün bir hava müdafaası olmadan, komşusu BAE ile bir Suud askerî çatışması mümkün değil. ABD tarafından hayal kırıklığına uğratılan Muhammed bin Salman’ın global ve bölgesel sahnede yeni müttefiklere gereksinimi var. Suudi Arabistan’ın her cinsten Rus hava savunma sistemini satı
Haber7