Dünyanın birçok yerinde Kovid-19 salgınıyla ilgili gayrette aşılama programları devam ederken, tek doz aşının tesiri ve iki doz ortasındaki müddetle ilgili farklı değerlendirmeler yapılıyor.
İngiltere’de yapılan bir araştırma, tek doz aşının akabinde tüm yaş kümelerinde virüsü kapma oranının düştüğünü ortaya koydu. Ulusal İstatistik Ofisi ve Oxford Üniversitesi’nin 370 bin kişiyi kapsayan araştırmasında, bir doz Pfizer/BioNTech ve AstraZeneca/Oxford aşılarının tek dozda bile tesirli olduğu görüldü. Birinci doz aşının yapılmasının akabinde Covid olma oranının yüzde 65 düştüğü tespit edildi. Aralık 2020 ve Nisan 2021 aralığındaki periyotta enfeksiyon kapıp hasta olanların oranında görülen düşüş yüzde 74 olurken, asemptomatik olayların oranı da yüzde 57 geriledi.
KOVİD-19 AŞILARININ TEK DOZ PERFORMANSLARI
Pfizer-BioNTech
Pfizer’in Aralık 2020’de açıkladığı bilgiye nazaran Pfizer-BioNTech aşısı birinci dozdan sonra yaklaşık yüzde 52 tesirli. Aşının üçüncü faz çalışmalarında yer alan 36.523 iştirakçiden toplanan datalara nazaran plasebo alan gruptakilerden 82’si, aşı olan gruptakilerden 39’u Kovid-19 semptomları geliştirdi. Birinci aşıyı olduktan sonraki 12 güne kadar bağışıklık gelişmiyor. İkinci doz alındıktan sonra hastalığa karşı müdafaa oranı bir haftanın akabinde yüzde 95’e çıkıyor.
Oxford-AstraZeneca
Oxford-AstraZeneca aşısı için Ocak ayında yayımlanan bir araştırmada, müellifler aşının bir standart dozunun yüzde 64,1 muhafaza sağladığını ortaya koydu. İkinci tam dozdan sonra bu oran yüzde 70,4 lakin değişik biçimde, birinci dozdan sonra yarım doz alan şahıslarda müdafaa oranının yüzde 90 olduğu gözlendi. Bundan yola çıkarak Aşı Komitesi, üçüncü haftadan 9-12. haftaya kadar birinci dozun önemli biçimde hastalanmayı yüzde 70 oranında önlediği sonucuna vardı. Bu yüzden ikinci doz olmadan evvel birinci dozun en azından birkaç ay boyunca muhafaza sağlayacağı düşünülüyor.
Moderna
ABD Besin ve İlaç Dairesi’nin (FDA) yayımladığı evraka nazaran Moderna aşısının bir dozu yüzde 80,2 oranında müdafaa sağlıyor. İkinci dozdan sonra 18-65 yaş ortasında bu oran yüzde 95,6’ya çıkıyor. 65 yaş üstü için ise bu oran yüzde 86,4. Pfizer aşısında olduğu üzere üçüncü fazda belli bir mühlet içinde, Moderna aşısı için bu 28 gün, biri aşı biri plasebo olmak üzere iki doz aşı verildi. bu yüzden tek bir aşıdan sonra bağışıklık devam eder mi, yoksa bu basamaktan sonra düşer mi şimdi bilinmiyor.
CoronaVac
Merkezi Çin’de bulunan Sinovac şirketinin ürettiği CoronaVac aşısı, bağımsız olarak birkaç ülkede denendi. Birleşik Arap Emirlikleri birinci sonucu açıklayan ülke oldu ve yüzde 86 tesirli olduğunu belirtti. Türkiye’de ise bu oran yüzde 91,25. Endonezya’da yüzde 65,3; Brezilya’daki Butantan Enstitüsü sonuçlarına nazaran yüzde 50,4. Bu sonuçlar, ortasında 14 gün olacak halde iki doza ilişkin. Şimdi hiçbir yerde tek doz aktifliği açıklanmadı.
Sputnik V
Rusya’nın başşehri Moskova’da bulunan Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen bu aşı iki doz uygulanıyor. İki dozdan sonra da aktifliğinin yüzde 91,4 olduğu açıklandı. Bir dozdan sonraki aktifliğine dair kamuya açık bir data yok.
UZMANLAR “İKİNCİ DOZ YAPILMALI” DİYOR
Uzmanlar, “İkinci dozu atlayabilir misiniz?” sorusuna “hayır” yanıtını verdi.
Surrey Üniversitesi’nden bağışıklık profesörü Deborah Dunn-Walters, bağışıklığın gelişmesinin vakit aldığını vurguladı ve tek bir doz alınıp alınmamasından bağımsız olarak birkaç hafta korunmayacağınızı aktardı: “Klinik devrenin öncesinde düzenlenen deneylerde bir dozdan sonra kâfi oranda bağışıklık olmadığını düşündükleri için iki doza çıkardılar.”
İKİNCİ DOZDA BAĞIŞIKLIK DAHA GÜÇLÜ HALE GELİYOR
İngiltere’de Imperial College London’dan bağışıklık profesörü Danny Altmann ise şunları söylüyor:
“İkinci dozu da aldıktan sonra T hücreleri daha yüksek frekansta bir hafızaya sahip oluyor; bu da B hücrelerinin hafıza havuzunun genişlemesi demek. Daha kaliteli antikor üreteceklerdir. İkinci dozla birlikte evvelki dozdan kalan B hücreleri süratle bölünerek yüksek sayıda hücre oluşturuyor, böylelikle bedeninizde oluşan antikorların ikinci sefer yükselmesi sağlanıyor. İkinci doz, B hücrelerinin olgunlaşmasını da sağlıyor. En iyi alıcısı olan olgunlaşmamış hücreler seçilerek belli bir patojene bağlanmaları gerçekleştiriliyor. Bu süreç şimdi daha beyaz kan hücrelerinin üretildiği kemik iliğinde bulundukları müddette gerçekleşiyor, daha sonra da dalağa ilerleyerek gelişimlerini tamamlıyorlar. Böylelikle B hücrelerinin hem sayısı artıyor hem de gaye aldıkları antikorlar daha iyi odaklanmış oluyor. Bu sırada T bellek hücreleri ise süratle çoğalıyor. Bu hücrelerin şimdiden pandemi sırasında değerli bir rol üstlenerek kimi şahısları Covid-19’dan koruduğu düşünülüyor.”
Pfizer’ın CEO’su Albert Bourla da aralık ayında ikinci dozu es geçmenin büyük bir yanılgı olacağını; zira bu dozla edineceğiniz muhafazanın iki katına çıktığını aktardı.
ÜÇÜNCÜ DOZ
İkinci doz tartışılırken, üçüncü doz aşının dahi gerekebileceği belirtiliyor ve daha bugünden kimi ülkeler üçüncü doz aşı için siparişler vermeye ve muahedeler yapmaya başladı.
Haber7
