Birkaç gündür bana en çok sorulan soru “Kıdem Tazminatı kalkıyor Mu?” halinde.
O denli ya, kıdem tazminatı ile ilgili taslaklar her gündeme geldiğinde çalışanların aklına gelen birinci soru kıdem tazminatının kalkıp kalkamayacağı oluyor.
Burada birinci elden başta belirtelim, kıdem tazminatı konusu daha çok tartışılır.
Evvelki modellerden farklı olarak bu sefer kıdem tazminatının bir kısmı patron üzerinde devam ederken, gayri bir kısmı Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi üzerinden 2. basamak emeklilik sisteminde pahalandırılacak.
Daha evvel de yazmıştım, devletimizde işyeri esaslı emeklilik sistemi bulunmuyor.
Çalışan herkes için mecburî olan toplumsal sigortacılıkla ve SGK tarafından sağlanan toplumsal güvenlik sistemi uygulanıyor. Yeniden, üçüncü basamak olan istekli emeklilik sistemi (Bireysel Emeklilik Sistemi) uzun yıllardır uygulanıyor.
Lakin, 2. basamak olarak isimlendirilen ve 2017’de BES’e otomatik iştirak pratiği ile tatbike konulmaya çalışılan işyeri bazlı emeklilik sistemi ise tam olarak uygulanmıyor. hem zarurî tutulmadı hem de patron eği eklenmediği için emele ulaşılamadı. Hasebiyle eksiğimiz, çalışanın maaşından kesilen, patronun de katıldığı, devletin de desteklediği 2. basamak işyeri bazlı emeklilik sistemidir. Gerçi bu sisteme de geçtik gelgelelim.
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, emeklilikte oluşacak gelir kaybını telafi edecek, çalışma periyodundaki ömür standartlarını müdafaayı sağlayacak ek emeklilik gelirinin oluşmasını ve hane halkı tasarruflarının artırılmasını amaçlayan bir sistem olarak kurgulanıyor.
NE DEĞİŞECEK?
Emekçinin bir yıllık çalışması karşılığında hak ettiği 30 günlük kıdem tazminatı mevcut durumda brüt fiyatının yüzde 8,33’üne karşılık geliyor. Yeni sistemde ise, bu nispet iki farklı biçimde hesaplanacak. Birincisi 8,33 nispetinin 3 puanlık kısmı (ki bu bir yıl için 30 günlük kıdem tazminatının yüzde 36’sına karşılık geliyor) patron eği kişisel fon hesabında toplanacak. Kalan 5,33 puanlık kısmı (ki bu bir yıl için 30 günlük kıdem tazminatının yüzde 64’üne karşılık geliyor) patron üzerinde kalmaya devam edecek.
60 yaşını doldurmamış iştirakçilerin talep etmesi halinde, bir kereye mahsus olmak üzere evlilik, bir sefere mahsus olmak üzere işsiz kalınması, birinci konut edinimi ve ağır hastalık üzere sebeplerin her biri için, müracaat tarihindeki ferdî emeklilik hesabındaki birikim fiyatının yüzde 10’unu ve çoklu yararlanım halinde kısmi çekiş hallerinin tamamı için her halükarda kısmi çıkış orantısının yüzde 20’sini geçmemek üzere defaten ödeme yapılabilecek.
ESKİ HAKLAR YANACAK MI?
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, 1 Ocak 2022 itibarıyla başlayacak ve tüm kişisel bölüm çalışanları yeni sisteme girecek.
Devlet memurları ile hür çalışan, vergi mükellefleri, şirket ortakları ile esnaf ve sanatkârlar Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi kapsamına girmeyecek.
En çok merak edilen soru olan eski haklarda bir kayıp olmayacak. 1 Ocak 2022’de kanunun yürürlüğe girmesiyle tüm çalışanların kıdem tazminatına tabi geçmiş periyoda ait hakları birebir halde korunacak. Kurallar sağlandığı takdirde 1 Ocak 2022’den evvelki haklar patron tarafından çalışana ödenecek.
Yeniden 1 Ocak 2022’den sonra kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek bir formda işten ayrılan çalışana hem eski hakları hem de patron uhdesinde devam edecek yeni periyoda ait hakları ödenecek. Yalnızca ferdî hesaba ödenen kısım 60 yaşına ödenmeyecek olup, ayan koşullarla kısmi çekme hakkı tanınacak.
Çalışanın bu tarihten evvelki çalışma vadelerine ait kıdem tazminatına ait hakları teminata alınarak karma TES’e geçiş yapılacak. Münasebetiyle 1 Ocak 2022’den sonra kıdem tazminatını hak edecek formda işten ayrılan çalışan, geçmiş kıdem tazminatını alabilecek, ayrıyeten yeni sisteme bir aktarım yapılmayacak.
NE YAPILMALI?
Mevzunun yine gündeme gelmesiyle birlikte Türk-İş, Hak-İş, DİSK, TİSK ve TOBB olmak üzere emek ve iş yerküresini temsil eden örgütlerin görüş ve telaşlarını Sayın Cumhurbaşkanımıza ayrıntılı olarak paylaştıklarını belirtmiş olalım. Umarım burada sağduyu ve aklıselimle hareket edilir, tarafların talep ve beklentileri dikkatle not alınarak iş barışı bozulmaz.
Topluluğun tümünü ilgilendiren bu kadar değerli bir mevzunun tahlili için personel, patron ve kamuyu temsilen pratikçi ve akademisyenlerden bir bilim şurası oluşturularak detaylı çalışmalar yapılması yararlı olacaktır.
Haber7
