Erzurum’un Pasinler ilçesinde 18 Mayıs 1703’te dünyaya gelen İbrahim Hakkı, 7 yaşındayken Kur’an-ı Kerim’i ezberleyerek hafız oldu.
Annesi Şerife Hanife Hatun’u 7 yaşındayken kaybeden İbrahim Hakkı, Siirt’in Tillo ilçesinde İsmail Fakirullah’tan bir müddet medrese eğitimi aldı.
Babasını 17 yaşındayken yitiren İbrahim Hakkı, aralıklarla hem Erzurum hem de Tillo’da ilmi çalışmalar yürüttü. 1747’de İstanbul’a giderek Sultan I. Mahmut ile görüşen ve burada saraydaki kütüphanede çalışmalar yapan İbrahim Hakkı, tekrar Erzurum’a dönerek birtakım cami ve medreselerde hocalık yaptı.
Manzum ve düz yazıdan oluşan toplam 15 eser yazan İbrahim Hakkı’nın en değerli yapıtları Divan ve Marifetname’dir.
İbrahim Hakkı’nın insanlığa ders ve nasihat niteliğindeki Tefviznamesi de bugün ilgi gören eserler ortasında yer alıyor.
Din ve bilimsel mevzularla ilgilenen İbrahim Hakkı, 22 Haziran 1780’te vefat etti.
Marifetname isimli yapıtı ansiklopedik özellik taşıyor
Yaşantısı ve yapıtlarıyla örnek alınan Erzurumlu İslam alimi İbrahim Hakkı, devrin kaidelerinde yaptığı çalışmalarla bilim dünyasına katkı sundu.
İbrahim Hakkı’nın tasavvufi bahislerin yanı sıra fen bilimleri hakkında da geniş bilgileri kapsayan Marifetname isimli yapıtı, ansiklopedik özellik taşıyor. 1757’de tamamlanan Marifetname, yalın ve halkın anlayabileceği lisanda yazıldı. Bu kitapta güneş sistemi anlatıldı.
İsmi memleketi Erzurum’daki fen lisesi, ilkokul, hastane ve öğrenci yurdunda yaşatılan İbrahim Hakkı, her yıl kentte düzenlenen çeşitli etkinliklerle anılıyor.
İslam aliminin Marifetname’sinin özgünü ile kimi özel eşyaları Atatürk Üniversitesinde koruma ediliyor.
İbn-i Sina ve Farabi’nin çalışmalarını derledi
Erzurum İbrahim Hakkı Hazretleri Toplumsal Yardımlaşma ve Kültür Derneği Lideri Nuri Toparlak, AA muhabirine, İbrahim Hakkı’nın büyük bir İslam alimi olduğunu söyledi.
İbrahim Hakkı’nın ömrünün büyük kısmını Erzurum’da geçirdiğini tabir eden Toparlak, şöyle konuştu:
“Marifetname yapıtı bütün alanları ihtiva eder ve burada her alandan bilgiye ulaşabiliyoruz. Ana yapıtı olan Marifetname’yi ‘evlat eserim’ olarak niteliyor, toplam 15 büyük yapıtı var. Ruhun Mahiyeti, İnsanın Yaratılış Mahiyeti üzere hazinelik pahaya sahip eserler de ortaya koymuştur. İbn-i Sina, Farabi üzere değerli bedellerden derlemiş olduğu önemli çalışmaları bulunuyor. Hocasına hürmeten, ışık hadisesi var. Bir eser yazmasa dahi ışık hadisesi yapıtı onu dünyaya tanıttı. Hocasının defnedildiği türbenin yanı sıra 8 köşeli ve 10 metre yüksekliğinde bir kule yapan İbrahim Hakkı Hazretleri, türbenin doğusuna harçsız taşlarla bir duvar inşa etmiştir. Gece ve gündüzün eşit olduğu ekinoks günlerinde (21 Mart ve 23 Eylül) kalenin ardındaki vadiden yükselen güneş bu duvara çarpmaktadır. Işık yalnızca duvardaki pencereden geçmektedir. İlerideki zirveden kırılan ışık, türbenin penceresinden girerek İsmail Fakirullah Hazretleri’nin mezarının başını aydınlatmaktadır.”
Bundan ötürü İbrahim Hakkı’nın yapıtlarının çok okunduğunu ve çok tanındığını belirten Toparlak, yapıtlarından bir kısmının Türkçe, geri kalan kısmının ise Arapça ve Farsça olduğunu lisana getirdi.
Toparlak, şunları kaydetti:
“İbrahim Hakkı Hazretleri’nin önemli manada 124 Arapça, 74 Farsça ve 60’ın üzerinde Türkçe eser elinden geçmiştir ve okumuştur. Bunları tahlil ederek, okuyarak ve kendi yorumlarını katarak yapıtlarını ortaya koymuştur. Hocasının buyruğuyla Tillo’da bir aile bağı kurmuştur ve böylelikle iki kente gidiş gelişle çok sayıda talebe yetiştirmiştir, hem Erzurum’da hem de Tillo’da değerli sayıda talebe yetiştirmiş. Erzurum Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Erzurum’daki tarihi İkili Minareli Medrese’de ders verdiği belirlenen İbrahim Hakkı için medresede iki kısım ayırdı. İslam alimine ilişkin bilgi, doküman ve eşya bu kısımlarda sergilenecek.”
Haber7
