Salgın sebebi ile duraklayan piyasalarda sıradana dönüş adımları başladı. Hareketlilik her geçen gün artış gösterirken, 1 Haziran itibariyle adım atılan ‘yeni normal’ sürecinde kurulan-kapanan şirket sayısı büyük artış gösterdi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından açıklanan rakamlara nazaran kurulan şirket sayısı, haziranda bir evvelki aya nazaran yüzde 179,12 artarak 9 bin 596’ya yükseldi. Tıpkı devirde kapanan şirket sayısı da yüzde 116,76 artışla bin 112 oldu. Mayısta kapanan şirket sayısı 513 idi. Haziranda geçen yılın tıpkı ayına nazaran ise kurulan şirket sayısı yüzde 109,34, kapanan şirket sayısı yüzde 55,09 arttı
ŞİRKET VE KOOPERATİFLERİN ÜÇTE BİRİ İSTANBUL’DA
Kelam konusu ayda kurulan yekun 9 bin 719 şirket ve kooperatifin yüzde 85,21’ini limited şirket, yüzde 13,5’ini anonim şirket, yüzde 1,27’sini ise kooperatifler oluşturdu. Şirket ve kooperatiflerin yüzde 36,22’si İstanbul’da, yüzde 9,14’ü Ankara’da, yüzde 5,47’si İzmir’de kuruldu. Haziranda tüm vilayetlerde şirket kuruluşu gerçekleşti. Geçen ay kurulan şirket ve kooperatiflerin 3 bin 555’i ticaret, bin 558’i imalat ve bin 155’i inşaat bölümünde taraf aldı. Kurulan gerçek kişi ticari işletmelerinin bin 258’i toptan ve perakende ticaret motorlu taşıtların ve motosikletlerin onarımı, 807’si inşaat, 440’ı imalat bölümünde faaliyet göstermek üzere çalışmalarına başladı.
TÜKETİM OLAĞANA DÖNDÜ
Türkiye’de akaryakıt satışları, sıradanlaşma süreci ve iç turizmdeki hareketlenmenin tesiriyle salgın öncesi seviyeyi yakaladı. Türkiye’de günlük ortalama 55 milyon litre motorin satışı gerçekleştirilirken, bu ölçü salgın sürecinde bilhassa sokağa çıkma kısıtlamasının uygulandığı günlerde 8 milyon litreye kadar geriledi. Benzin satışları ise 1 milyon litreye kadar düştü. Sıradanlaşma süreciyle 1 Haziran’da 64 milyon litre motorin satıldı. Benzinde ise 9,3 milyon litreye ulaştı. Motorin satışları, 1 Haziran-12 Temmuz periyodunda günlük ortalama 60 milyon litre, benzin satışları da günlük ortalama 10 milyon litreye yükseldi. Günlük en yüksek motorin satışı 77,6 milyon litre, en yüksek benzin satışı da 13,5 milyon litre ile 8 Haziran’da görüldü.
Koronavirüsün iktisat üzerine tesirlerine değinen Dr. M. Levent Yılmaz, da son gelen datalar ışığında “Türkiye’nin pandemi sürecinin iktisattaki tesirlerinden “V” biçiminde bir çıkışı başarabileceğine dair beklentileri artırıyor.” dedi.
İşte Yılmaz’ın o yazısı;
Covid19 pandemisinin iktisat üzerindeki tesirlerini yaşamaya devam ediyoruz. Lakin bir yandan da son periyoda ait açıklanan rakamlar, pandeminin iktisat üzerindeki tesirlerinin oluşturduğu olumsuz havanın yavaş yavaş müspete döndüğünü gösteriyor. Hal bu türlü olunca da ekranlarda ve gazetelerde ekonomistlerin, iktisadın salgının tesirlerinden çıkışının “V” mi yoksa “U” mu formunda olacağına ait tartışmalarına şahit oluyoruz. Pekala bu iki kavram neyi tabir ediyor?
“V” TİPİ ve “U” TİPİ
Evvel iktisadın pandeminin olumsuz tesirlerinden çıkış senaryosuna ait bu iki kavramın ne manaya geldiğini yalın bir biçim yardımıyla izah edelim. Literatürde durgunluğa ve toparlanmalara ait akademik bir sınıflandırma yok. Ama ekonomistler anlatımlarını güçlendirmek için bu iki kavrama başvuruyorlar. Kavramlar isimlerini durgunluk devirlerinde ekonomik olguların oluşturduğu grafiklerin alfabedeki harflere benzeyen hallerden alıyor. Mesela aşağıdaki grafiğin mavi çizgisinin bir devletin gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYİH) çeyrekler itibariyle seyrini gösterdiğini varsayalım.
Bu grafiğe nazaran memleketin GSYİH’sı 2000 yılının son çeyreğinden itibaren süratli bir halde küçülmüş, 2001 yılının 2. çeyreğinde dip yapmış ve sonra dip noktasından süratli bir formda toparlanarak yine büyüme trendini yakalamış. Bu seyrin hareketini de al çizgilerle izlediğimizde önümüze “V” harfi çıkıyor. Bu “V” biçimindeki çıkış ise durgunluktan süratli bir formda çıkıldığı manasına geliyor. Bu durum “U” halinde bir çıkışa görece olarak istenilen bir durumdur. Zira “U” halinde bir çıkışta, GSYİH dibi gördükten sonra acilen çıkış yapamıyor ve bir müddet daha küçülme devam ediyor. Bu durumu aşağıdaki grafikte gösterelim.
TÜRKİYE’NİN ÇIKIŞI NASIL OLACAK?
Türkiye’nin pandemi müddetince iktisatta yaşadığı dertlere ait iktisat idaresinin aldığı önlemler ve uyguladığı siyasetlerin olumlu tesirleri birtakım göstergelere yansımaya başladı. Örneğin geçen haftalarda açıklanan Tüketici Itimat Endeksi verisi Haziran’da 62,6’ya yükseldi. Sanayi üretimi Mayıs ayında aylık bazda yüzde 17,4 orantısında arttı ve inşaat, ticaret ve hizmet dalları yekununda ciro endeksi birebir devirde yüzde 12,5 yükseldi. Bu olgular Türkiye’nin pandemi sürecinin iktisattaki tesirlerinden “V” halinde bir çıkışı başarabileceğine dair beklentileri artırıyor.
Haber7
