Mısır’da kurulan ikinci Türk devleti olan İhşidiler, Muhammed bin Toğaç tarafından kurulur. Tolunoğlulları Devletinin 905 yılında yıkılmasının akabinde Mısır’da meydana gelen otorite boşluğu Abbasi Devleti’nin Bağdat’tan atadığı valilerle doldurulur. Muhammed bin Toğaç, Fatımilerin Mısır’a saldırdıkları 914 yılında gösterdiği başarılı savunma sayesinde Abbasi Devleti tarafından Filistin ve Dimaşk valiliğine atanır. Devrin Mısır valisinin 933 yılında vefat etmesi üzerine Muhammed bin Toğaç Mısır valiliğine atanır. Lakin çıkan karışıklıklardan ötürü vazife yerine gitmeden misyonundan alınır. Abbasi Halifesinin vefat etmesi ve yerine geçen Halife Razı Billah tarafından yine Mısır Valiliğine atanır. Muhammed bin Toğaç’ın Mısır’a vali olarak atanmasından sonra Abbasi Devletinin zayıflığını fırsat bilerek bağımsızlığını ilan eder.
İHŞİDİ DEVLETİNİN KURULUŞU
Muhammed bin Toğaç, Mısır Valiliğine atandıktan sonra Abbasi Devletinin de takviyesiyle bağımsızlığını ilan eder. Suriye ve Mısır’daki mescitlerde hem Abbasi Halifesi hem de Muahmmed bin Toğaç ismine hutbeler okunur. Tek başına müstakil bir devlet olsa da Müslüman bir devlet olması nedeniyle sembolik olarak Abbasi Devletine bağlılığını bildirir. Akşitler, Tolunoğlu Devletinin devam niteliğini taşır ve hem idare hem de iktisat bakımından Tolunoğlu Devketini taklit ettiği görülür. Akşitler, Tolunoğullarını taklit etse de onlar kadar başarılı olmadıkları da tarihçiler tarafından ayrıyeten belirtilir.
Muhammed bin Toğaç, Mısır’da bağımsızlığını ilan ettikten sonra seferlerine devam etmek üzere Suriye toprakları için Abbasi Devletinin en nüfuzlu devlet adamlarından biri olan Muhammed bin Raik’le gayrete girer. Çekişmeleri bir uğraş devam ederken Muhammed bin Raik öldürülür ve 943 yılında Muhammed bin Toğaç, Suriye topraklarının tamamına hakim olur. Bu durum siyasi manada Abbasi Devleti’ne karşı başlatılmış isyan üzere görünse de halifelik bu duruma gerekli tepkiyi vermez ya da veremez…
İhşidiler, girdikleri her gayretten başarılı çıkarak güçlerine güç katmaya devam ederler. Suriye’nin Kuzey bölümünde yeni bir oluşum olarak orta çıkan Hamdanilerle de savaşır ve savaşın galibi yeniden Akşitler olur. Ömrünün son günlerine kadar savaşarak ve çaba ederek geçiren Muhammed bin Toğaç, Dımaşk’ta hastalanarak vefat eder.
AKŞİDLERİN YIKILIŞI…
Muhammed bin Toğaç’ın 946 yılında vefat etmesinin akabinde yerine 15 yaşındaki oğlu Ebu’l Kasım Unucur geçer. Şimdi 15 yaşında olduğunda devlet idaresiyle ilgili iyi-kötü bir deneyimi olmayan Ebu’l Kasım Unucur yerine, Muhammed bin Toğaç’in sadık adamı olarak tarihe geçen Kafur devletin her türlü işlerini üzerine aldı. Kafur için tarih kitapları, güçlü bir siyasetçi, zeki, akıllı ve becerikli bir yönetimci olarak bahsetmektedir.
Kafur, devletin içinde dini ve ekonomik karışıklıklarla çaba ederken dışarda da Karmatilerin, Sudanlıların, Hamdanilerin ve Fâtımîlerin taarruzlarıyla uğraşmaktaydı. 961 yılında Ebu’l Kasım Unucur’un vefat etmesi üzerine yerine kardeşi Ebu’l Hasan Ali geçti. Hükümdar değişse de idare yeniden Kafur’un elindeydi. Lakin devletin içinde ve dışında baskıların artması Akşitlerin zayıflamasına neden olur.
Bizans, Fatımi, Karmatilerin saldırısı devem ederken Kafur, 969 yılına kadar idareye devam eder. Kafur’un vefat etmesi üzerine Akşitlerde büyük bir otorite boşluğu olur ve bu boşluğu fırsat bilen Fatımilerin başarılı kumandanları, Akşitlere saldırır ve 2 Temmuz 969 yılında Akşit Devletine son verirler…
AKŞİT DEVLETİNİN HÜKÜMDARLARI
Muhammed bi Toğaç (935-946)
Ebu’l Kasım Unucur (946-961)
Ebu’l Hasan Ali (961-966)
Ebu’l Misk Kafur (966-968)
Ebu’l Fevaris Ahmet (968-969)
Haber7
