İşte Levent Yılmaz’ın o yazısı;
Hafter’in 18 Ocak tarihinde devletin doğusundaki günde yaklaşık 800 bin varil yekun kapasiteye sahip beş terminali ablukaya almasıyla devletin petrol ihracatı bir anda günde 80 bin varile düştü. Bu durum kabaca Libya halkına 6 milyar dolara mal oldu. Lakin dahası var.
SİRTE, PETROL VE TANIDIK SENARYO
Evvelki yazımda Sirte’nin kıymetinden bahsetmiştim. Sirte Havzası devletin petrol üretimi ve ihracatının can damarı. Sıradanda petrol ticareti için izlenen yol şu biçimde: Petrol ihracatından elde edilen gelir BM nezdinde tanınan, Türkiye’nin de desteklediği legal Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH) denetimindeki, Trablus’ta yerleşik Libya Merkez Bankası’na yatırılıyor. Ama Sirte hala darbeci Hafter’in denetiminde. Hafter, Trablus’u ele geçiremeyince işi giderek zorlaştığı için önümüzdeki periyotta “Doğu Libya – Garp Libya” üzere bir bölünme teklifiyle önümüze çıkarsa şaşırmamak gerekiyor. Biz bu senaryoyu Irak ve Sudan’da görmüştük.
Milletlerarası hukuka nazaran petrol ticaretini yapma salahiyeti Serrac’ın başkanlığını yaptığı UMH’nin elinde. Meydandan gelen haberlerse başta Fransa olmak üzere Hafter destekçisi AB memleketlerinin Libya’dan yasadışı petrol aldığı cihetinde. Bunun değerli bir nedeni var.
Libya petrolünün kükürt nispeti çok düşük. Bu durum petrolün işlenmesini kolaylaştırıyor ve maliyetleri düşürüyor. Avrupa’daki rafinelerin büyük kısmının tasarımı düşük kükürtlü petrole nazaran yapılmış. Yani Libya AB devletleri için kritik ehemmiyete sahip. Memleketteki iç karışıklıktan evvel, 2010 yılındaki yekun petrol ihracatının yaklaşık %85’inin Avrupa’ya gerçekleştirildiğini not edelim. Fransa’nın Libya’dan ithal ettiği petrol ölçüsü 2017 ve 2018 yıllarında artarak, ortalama 30 milyon varile ulaştı. Fransa’nın 2018 yılında ithal ettiği yekun 397 milyon varil ham petrolün yaklaşık %9’u Libya’dan geldi. Şunu söylemek mümkün, başta Macron olmak üzere pek çok AB memleketinin başkanı bilerek ya da bilmeyerek milletlerarası hukuk çiğnenerek Libya’dan yapılan petrol kaçakçılığına göz yumuyor.
TÜRKİYE AYKIRILIĞININ SEBEBİ
İngiltere Avam Kamarası Dış Alakalar Komitesi’nin 2016 yılında Libya ile ilgili hazırladığı rapora bakalım. Fransız istihbaratının ABD eski Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın danışmanı Sidney Blumenthal’a aktardıkları raporda yan bulmuş. Buna nazaran, Fransa’nın Libya’ya 2011 yılında askeri müdahalede bulunulmasını istemesinin nedeni, Libya’nın petrol üretiminden aslan üleşi alabilmek, Fransa’nın Kuzey Afrika’daki nüfuzunu arttırabilmek, Fransız iç siyasetinde Libya’yı kullanabilmek ve Kaddafi’nin Fransızca konuşan Afrika memleketlerindeki aktifliğini sona erdirebilmek. Yani Fransa’nın darbeci Hafter’e desteğinin gerisinde işleyen bir strateji var. Libya halkı Macron’un umurunda olmadığı üzere Libya halkının refahı için kullanılacak petrole de göz dikilmiş durumda. Velev bu petrole yasadığı yollarla ulaşmayı bile göze alarak.
2018 yılında Tunus’u ziyaretinde, Tunus Meclisinde yaptığı konuşmada, Libya’ya 2011 yılında yapılan askeri müdahaleyi şiddetle eleştiren ve “Libya’daki bunalımın askeri müdahaleyle tahlile kavuşturulacağını düşünmemiz küsurdu, Libya bu haldeyse kabahat ABD ve birtakım AB memleketlerinde, Libya’daki ahlaksızlığın sorumlusu hepimiziz” demesine karşın, Türkiye’nin desteğiyle meydandaki dengelerin değişmesi Macron’a bir dönüş daha yaptırdı. Bu salvolarda daha evvel Sarkozy’nin Savunma Bakanlığını ve şimdiyse Macron’un Dışişleri Bakanlığını yapan Jean Yves le Drian’ın büyük hissesinin olduğunu ve Macron’un le Drian’ın yörüngesine girdiğini tabir edebiliriz.
Fransa bu sefer, bir diğer darbeci Sisi’yi de yanına alarak, Şark Akdeniz’de Türkiye’nin attığı adımlara karşılık veremeyen Yunanistan ve GKRY’nin imdadına yetişmeye çalışıyor. Bu devletler 11 Mayıs 2020’de Libya ve Şark Akdeniz konusundaki yayınladıkları ortak bildiride Türkiye’ye mesnetsiz ve alansız suçlamalar yöneltti. Bildiriye Şark Akdeniz’le hiçbir alakası olmayan Birleşik Arap Emirlikleri de iştirak etti. Çünkü tüm bu devletlerin Libya ile ilgilenmesinin nedeni yalnızca petrol ve doğal gaz iken Türkiye’nin Libya’yla münasebetleri, Libya’da kalıcı barış, istikrar ve güvenliğin sağlanmasına ek sağlanması ve karşılıklı yarar temelinde. Türkiye’nin Trablus’a geniş bir heyetle yaptığı ziyaret alanda yaşanan sevindirici gelişmelerin sürme beklentisini ve barış isteyen Libya halkının umudunu arttırdı.
AB’NİN İKİYÜZLÜLÜĞÜ
Türkiye’nin Şark Akdeniz’deki hakları doğrultusundaki memleketler arası hukuka makul adımları AB tarafından her keresinde “birlik dayanışması” söylemi öne sürülerek hukuksuz bulunuyor. Gelgelelim, başını Fransa’nın çektiği kimi AB üyesi memleketlerin, Mısır’da darbeyle hizmete gelmiş bir diktatörle tıpkı masada oturarak ve tekrar Libya halkını temsil eden yasal Libya Hükümetini darbeyle devirmeye çalışan Hafter’le işbirliği yaparak hareket ettiğini görüyoruz. AB’nin hukuk anlayışı laf konusu petrol olunca bu ikiyüzlülük üzerine inşa ediliyor.
Haber7
