Geçtiğimiz günlerde savunma sanayii sitelerine ABD’den değerli bir haber düştü… Donanma için üretim yapan bir şirket, radar anten ve birtakım kritik modülleri 3 boyutlu yazıcı ile üretebildiğini duyurdu. Yakın vakit öncesinde de Fransız mayın gemisinin pervanesi tekrar bu teknoloji ile yapılabilmişti.
Bu haberlerin akabinde Türkiye’nin 3D yazıcılarla ilgili mevcut durumunu, bu teknolojinin savunma sanayiindeki kullanımını ve gelecek devir gayeleri merak edildi. TRT Haber’den Sertaç Aksan, Savunma Sanayii Araştırmacısı Sinan Şal’a bu soruların karşılığını sordu.
KATMANLI İMALAT HAVACILIK İÇİN ‘OYUN DEĞİŞTİRİCİ’
Sinan Şal, Türkiye’deki mevcut duruma geçmeden evvel bu teknolojinin nasıl bir süreçten geçtiğini kısaca bilmenin yararlı olacağı görüşünde…
Katmanlı imalatın havacılık için ‘oyun değiştirici’ olduğuna dikkat çeken Şal’a nazaran bu teknoloji klasik imalat tekniklerine kıyasla tartı, düşük maliyet ve tasarım özgürlüğü sunması nedeniyle bir ihtilal olarak görülüyor.
“Katmanlı imalat teknolojisi toz halindeki materyalin katmanlar halinde birbiri üzerine ergitilerek katılaştırılması ile kesim imalatı prensibine dayanıyor” bilgisini paylaşan Şal, katmanlı imalat ve 3D yazıcıların havacılık, otomotiv, sıhhat, elektronik ve eser geliştirmeye kadar neredeyse her bölümde kullanıldığını anlattı.
Şal’ın burada üzerinde durduğu temel bahis; her ne kadar katmanlı imalat “3 boyutlu yazıcılar” olarak algılansa da işin pek de o denli olmadığı… 3D yazıcılar aslında katmanlı imalatın bir alt kümesini oluşturuyor.
ÇOK SÜRATLİ BİÇİMDE YAYILIYOR
Parçayı kesmek yerine gereç ekleyerek üretildiğinden ‘katmanlı’ imalat olarak isimlendirilen bu yeni imalat tekniği, modüllerin daha düşük maliyet ve tartıda, daha az gereç kullanılacak biçimde optimize edilmesine imkan veriyor.
Sinan Şal, katmanlı imalatın klâsik imalat yollarına nazaran daha güçlü, daha hafif kesimlerin ve sistemlerin daha kısa müddetlerde oluşturulmasını sağladığının altını çiziyor.
BİRİNCİ ONAY 2015’TE GELDİ
2015 yılında Federal Havacılık Kurumunun (FAA) ticari motorlarda kullanılmak üzere 3D yazıcı ile üretilmiş birinci parçayı onayladığını söyleyen Şal, ortadan geçen vakit içinde çok kritik modüllerin 3D yazıcılar ile üretilebildiğini ve çok sayıda teslim edildiğini vurguladı.
TÜRKİYE 3D YAZICILAR KONUSUNDA NE DURUMDA?
Sinan Şal’a Türkiye’nin bu alanda ne durumda olduğunu da soruyoruz. Bu alanda ülkemizde hem teçhizat altyapısı hem de farklı süreçler ve özel toz karışım geliştirme manasında en kapsamlı çalışmaları TEİ’nin üstlendiğini öğreniyoruz.
Sayılara baktığımızda ise ABD, Çin, Almanya ve Japonya ana oyuncuları oluşturuyor. Türkiye yüzde 1,3 hisse ile İspanya ya da İsveç üzere ülkelerin önünde bu listede yer alıyor. Bir öbür istatistik ise pazar büyüklüğü…
Almanya ve ABD’nin üst sıralarda yer almasında kıymetli bir etken de katmanlı imalat için gerekli aygıtları üreten firmaların yüklü olarak bu ülkelerde bulunması.
ULUSAL MUHARİP UÇAK PROJESİNDE ÇOK KRİTİK TESİRLERİ OLACAK
Savunma Sanayii Araştırmacısı Sinan Şal, 3D yazıcıların Türkiye’nin en pahalı savunma sanayii projelerinden biri olan Ulusal Muharip Uçak (MMU) için ne manaya geldiğini ise şöyle anlattı:
“Bu teknolojinin MMU’da ve savunma sanayiinde kullanımını çok kritik görüyorum. Bu teknolojinin kullanımı sonucu birtakım modüllerde kalıp tasarımı ve özel imalat gerekmeyecek. Böylelikle projede hem takvimsel hem de bütçesel manada önemli avantaj sağlayacak. Ayrıyeten düşük hacimli üretime de imkan sağladığından ekonomik manada öbür artıları da olacak. İmalat kısıtlarının biz mühendisleri sınırlamayacak olması da öteki bir avantaj…
Karmaşık geometriye sahip modüllerin tek kesim olarak, daha kısa müddette, daha hafif olarak tasarlanıp üretilmesi MMU için proje takvimi açısından büyük bir avantaj getirecek. Burada dikkat edilmesi gereken değerli bir nokta, üretilen kesimlerin mekanik özellikleri ve dayanımı klâsik imalat yolları ile üretilen modüllerden farklı ve hatta daha berbat olabilir. Genelde de modüllerin yüzey pürüzlülüğünü iyileştirmek maksadıyla taşlama üzere ek süreçler yapılması gerekebilir.”
BAKIM MALİYETLERİNİ DE DÜŞÜRECEK
“Tasarım manasında getireceği avantajların ötesinde, bakım konusunda da önemli avantajlar sağlayacak bir teknolojiden bahsediyoruz” diyen Sinan Şal’a nazaran bilhassa sık kullanılan ve bakıma gitmesi gereken kesimlerin katmanlı imalat ile üretimi sonucunda hem bakım mühletleri kısalacak, hem de maliyet aktif bir tahlil ortaya konacak.
Savaş uçaklarında bu teknolojinin kullanımının giderek arttığı bilgisi paylaşan Sinan Şal ülkemiz kamuoyunda da sıklıkla tartışılan F-35 projesinden de bir örnek veriyor:
“F-18 ya da F-35 üzere savaş uçaklarında katmanlı imalat ile üretim sonucu çeşitli avantajlar elde edildi. F-35 uçağında üretilen modül ile yaklaşık 70 bin dolar tasarruf sağlandı. F-18 için ise uçakların tamir mühletini kısaltmak ve tasarruf sağlamak maksadıyla mühendisler katmanlı imalata başvurdular.
2018 yılında Lockheed Martin, F-35 Tam Misyon Simülatörü (FMS) ünitesinin fiyatının katmanlı imalat yardımıyla ünite başına 3 milyon dolar azaldığını bildirdi. Örneklerin sayısını artırabiliriz…
Tüm bunları alt alta koyduğumuzda katmanlı imalat teknolojisinin yerli ve ulusal savaş uçağımız MMU’da ve savunma sanayiinin öteki alanlarında kullanımının ne kadar kritik bir kıymete sahip olduğunu daha net görmüş oluyoruz.
Bu teknolojinin önündeki en değerli mahzurlardan birisi üretilen modüllerde boyutsal hudutlar bulunması. Lakin aygıtlardaki gelişmelerle bu teknolojinin uçaklarda kullanım alanının artacağı söylemek yanlış olmaz.”
Haber7
