Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini almasını mazeret eden ABD, güvenlik kaygıları nedeniyle 17 Temmuz 2019 tarihinde, Türkiye’yi F-35 Müşterek Akın Uçağı programından çıkardığını açıklamıştı.
Ortadan geçen yaklaşık 2 sene boyunca Türk şirketler, proje kapsamında bu jetler için üretmeleri gereken modülleri imal etmeye devam etti.
Geçen gün (21 Nisan 2021) Pentagon’dan yapılan açıklamada, Türkiye’nin F-35 programından resmi olarak çıkarıldığına ait Ankara’ya bildirimde bulunulduğu belirtildi.
Washington idaresi 2 sene boyunca Türkiye’nin ürettiği kesimleri imal edecek ortaklar aradı ve bu mühlet zarfında bu sorunu kısmen çözdü. ABD, Türk şirketlerin imal ettiği birçok parçayı üretecek yeni partnerlerle muahedeler imzaladı.
MOTORDA MALİYET ARTTI
Lakin Türkiye’nin programdaki tesiri aşikâr bir mühlet daha edecek üzere.
ABD Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi’nde konuşan Pratt & Whitney şirketinin Askeri Motorlar Lideri Matthew Bromberg, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasının motor maliyetlerini yüzde 3 seviyesinde arttıracağını söyledi.
Türkiye yaklaşık 3.000 kesimden oluşan F135-PW-100’ün (F-35A motoru) 188 kesimini üretiyordu. Motorun ünite maliyeti ortalama 11-12 milyon dolar civarında. Kaba bir hesapla yüzde 3’lük maliyet artışı 300 ila 350 bin dolarlık bir paraya tekabül ediyor. Alp Havacılık, F135 motorunun titanyum alaşımlı yekpare fan rotorlarını (IBR) üretiyor.
Bromberg, Türkiye’den aldıkları F135 motor kesimlerinin yüzde 75’ini artık kendilerinin ve yeni tedarikçilerin üreteceğini, geri kalan açığın ise yıl sonuna kadar giderileceğini lisana getirdi.
Bromberg ayrıyeten, Türkiye’nin projeden çıkarılması ve Kovid-19 pandemisi münasebetiyle, teslim programında geride olduklarını söyledi.
RESMİ AÇIKLAMA: TÜRKİYE BİRTAKIM MODÜLLERİ ÜRETMEYE DEVAM EDECEK
Birebir komitede konuşan Lockheed Martin’in F-35 Üretiminden Sorumlu Kısım Lider Yardımcısı Greg Ulmer ise, Türkiye’nin F-35’ler için 817 adet gövde kesimi ürettiğini, geçen 2 yıllık müddet zarfında bunların 814 adedinin öteki tedarikçilere kaydırıldığını kaydetti.
Ulmer, iniş grubu ve orta gövde üzere kimi modüllerin 2022 Mart’a kadar Türkiye tarafından üretilmeye devam edeceğini aktardı.
TÜRKİYE’NİN PROJEDEN ÇIKARILMA SÜRECİ
Türkiye, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Programı’na (JSF) Ortak Mutabakat Zabtı ile ortak üretici olarak katılmıştı. Programın iştirakçileri Türkiye’nin yanı sıra ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Avustralya, Danimarka, Kanada ve Norveç’ten oluşuyordu. Türkiye birinci etapta 100 adet F-35A uçağı almayı taahhüt etmişti. 2018’de 4 F-35 uçağının mülkiyeti Türkiye’ye verilmiş lakin uçaklar ABD’de, Türk pilotların da katıldığı eğitim programlarına tabi tutulmuştu. Daha sonra ise 2 F-35 uçağının daha mülkiyeti verilmişti. Lakin Türkiye ile ABD ortasında S-400 krizi çıktığından bu 6 uçak Türkiye’ye transfer edilmemiş ve 2020 Savunma Bütçesi kapsamında bunların ABD Hava Kuvvetleri için alınması kararlaştırılmıştı.
Haber7
