- Uyuşturucu özelliği nedeniyle 1990’lı yıllardan itibaren dünya genelinde ekim alanı gerileyen kenevir, daha çok endüstriyel olarak kullanılmaya başlandı.
- Kenevir ekim alanları, dünya genelinde 1990’da 63 bin hektarken 2017’de 26 bin hektara geriledi. Birebir devirde kenevir tohumu üretimi 35 bin tondan 93 bin tona ulaştı.
- Avrupa’da bugüne kadar tescil edilen 69 kenevir çeşidinin yarıya yakını son 10 yılda geliştirildi. Bu çeşitlerin birçok, düşük oranda esrarın etken hususu tetrahydrocannabinol (THC) içeren endüstriyel tip kenevir oldu. THC, bitki ıslah çalışmalarıyla ayrıştırılarak, oranı kenevir kuru yükünün yüzde 0,2-0,3’üne kadar düşürüldü.
- Yapısındaki uyuşturucu unsur oranından ötürü denetimli ekilmesi gereken kenevirle ilgili Türkiye’deki mevzuata bakıldığında, lif, sap ve tohumunun hedefi dışında yetiştirilmesi yasaklanırken, bilimsel araştırmalarla THC’si düşük kenevir çeşitlerinin geliştirilmesi hedefleniyor.
- Cumhurbaşkanı Erodğan’ın talimatıyla başlayan kenevir üretimi artarak devam ediyor.
- Türkiye’de ortalama 1 dekardan 100 kilogram lif elde ediliyor. Lifin kilogramı ise ortalama 15 liradan satılıyor. Bin 500 lira gelir elde edilen 1 dekarda, 800-850 lira masraf yapılıyor.
- Tohum gayeli endüstriyel kenevir yetiştiriciliğinde ise 1 dekardan 50-60 kilogram tohum elde ediliyor. Bunun kilogram fiyatı ise 25-30 liraya satılıyor. Bin 250-bin 500 lira gelir elde edilirken, masraf 800-850 lira oluyor.
- Kenevir kağıt üretimi, sabun ve kozmetik eser, kumaş, bina yalıtımı, araba sanayisi ve besin da kullanılabiliyor.
Türkiye’nin birinci yerli kenevir tohumları ‘Narlı’ ve ‘Vezir’ tescillenirken, 2 yeni tohum çeşidinin ise tescil çalışmalarına başlandı. Uyuşturucu özelliği bulunmayan kenevirler, sanayi alanında kullanılacak. Uygulanan birtakım testler sonucu tescillenen kenevirler, Türkiye’nin birinci yerli kenevir tohumları olma özelliğine sahip oldu. ‘Narlı’ isimli kenevirin dokumacılık üretiminde, ‘Vezir’ isimli kenevirin ise tohum randımanı yüksek olması hasebiyle besin desteği alanında kullanılacağı belirlendi. Türkiye’nin birinci yerli tohumlarının tescil süreci tamamlanırken, 2 yeni çeşit için ise müracaatlar yapıldı. Yeni cins tohumların 2024 yılında tescillenmesi bekleniyor.
“TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ YERLİ VE ULUSAL KENEVİRLERİ”
Tescil süreci tamamlanan kenevirlerin, Türkiye’nin birinci yerli kenevirleri olduğunu belirten OMÜ Kenevir Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Selim Aytaç, şunları söyledi:
“2013 yılında Türkiye’deki kenevirlerle ilgilenmeye başladık. Öncelikle Türkiye’de kenevir ekim alanlarının artırılması ve bunun iktisada kazandırılması için tescilli bir üretim modeline girmemiz lazım, diye düşündük. Tescilli üretim modeli de sertifikalı tohumdan geçer. Bununla ilgili ülkemizde daha evvel tescilli bir tohum kelam konusu değildi. Tescil süreci uzun bir süreç. Bu sürece birinci olarak kurum imkanları ile başladık daha sonra yapmış olduğumuz çalışma TÜBİTAK tarafından kabul edildi. TÜBİTAK’ın sağlamış olduğu finansla OMÜ ve Karadeniz Ziraî Araştırma Enstitüsü ortak olarak bu çalışmaya girdik. 2019 yılının ocak ayında 2 tıbbın ön plana çıktığını gördük. Bunların tescil edilmesi için Tarım ve Orman Bakanlığı’na müracaat yaptık. Türkiye’de tescil süreci 2 yıl sürüyor. Birtakım testlerden geçtikten sonra 2021 yılının Mart ayında ‘Vezir’ ve ‘Narlı’ isminde iki adayımız tescil aldı. Şu an Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal kenevirleri tescil olmuş oldu.”
“KENEVİR ÇOK TARAFLI KULLANILAN BİTKİ”
Kenevir cinsleri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Selim Aytaç, “‘Narlı’ daha çok dokumacılık üretimi için uygun ince saplı, fazla uzamayan fakat ince ve kaliteli lif verebilen bir özelliğe sahip. ‘Vezir’in ise tohum randımanı yüksek ve tohumu kimyasal içerik bakımından, protein ve yağ oranı bakımından epey güçlü. Kenevir çok taraflı kullanılan bir bitki. Bunun dışında biyo-polimer, biyokompozit ve biyoplastik üzere eserlere dönüşümde daha avantajlı çeşitlerin geliştirilmesi lazım. Tekrar yasal kahırlar atlatılırsa besin desteği olarak kullanımı gündemde olabilecek. Keneviri, kağıt bölümünde kullanabiliriz, bununla ilgili çeşitlerin geliştirilmesi lazım. Biz çeşit geliştirmeyle ilgili çalışmalara devam ediyoruz. 2022 yılının Ocak ayında 2 yeni adayımız daha var. Şu an tohum çoğaltımı yapıyoruz. Onların da tescil müracaatlarını yapacağız. Beklentimiz, 2024’ün başlarında 2 adayın daha tescil almış olmasıdır. İsimleri de şu an belirli lakin isimlerini daha sonra söyleyeceğiz. Tescillenen 2 tohumumuz ile Ar-Ge çalışmalarını yapabiliriz. ‘Vezir’ ve ‘Narlı’nın polimer yahut başka kompozit endüstrinde kullanımı ile ilgili üretim çalışmalarına girdik. Bununla ilgili projelerimiz başladı. Üniversite olarak Tarım ve Orman Bakanlığı ile ortak çalışmalar ve görüşmeler yapıyoruz” diye konuştu.
Haber7
