Engellilerin emekliliğinde tahminen en kritik nokta engellilik oranlarının tespit edilmesi. Engellilik oranına nazaran emeklilik şartı değişiyor. Milliyet’ten Cem Kılıç hususun ayrıntılarını bugünkü köşesinde paylaştı.
İşte Cem Kılıç’ın o yazısı:
Engelliler öteki sigortalılardan farklı olarak yaş kaidesine tabi olmaksızın emekli olabilirler. Bunun için birinci olarak engellilerin engellilik oranlarının tespit edilmesi gerekmektedir. Bu oran engellilerin emekliliğinde kritik noktadır. Engellilik oranına nazaran emeklilik şartları farklılık göstermektedir.
Engellilerden bir patrona bağlı olarak çalışanlar, yani 4/a’lılar, engellilik oranı ve birinci sefer sigortalı oldukları tarihe nazaran emeklilikte farklı şartlara tabidirler.
Birinci kere 1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olan engelliler, SGK’dan alacakları sevk ile yetkili hastanelerden aldıkları sıhhat raporları uyarınca çalışma gücündeki kayıp oranına nazaran emekli olurlar. Buna nazaran; sıhhat konseyi raporuna nazaran çalışma gücü kaybı;
Yüzde 50 ila yüzde 59 ortası sigortalılar 16 yıllık sigortalılık mühleti ve en az 3.700 gün,
Yüzde 40 ila yüzde 49 ortası olanlar ise 18 yıllık sigortalılık mühleti ve en az 4.100 gün kurallarını yerine getirdiklerinde emekli olabilirler.
Lakin 1 Ekim 2008 ila 1 Ocak 2015 ortasında birinci sefer sigortalı olan engelliler için kademeli geçiş ile belirlenen emeklilik şartları kelam konusu. Birinci defa sigortalı olunan tarih ilerledikçe emeklilik için geçerli şartlar ağırlaşmaktadır. 01.01.2015 ve sonrasında birinci defa sigortalı olan engelliler en az 4.320 gün prim ve 16 yıl sigortalılık kaideleri ile emekli olabilir. Bu durumdaki bireylerin birinci defa sigortalı oldukları tarihe nazaran emeklilik için tabi oldukları prim ödeme gün sayısı yandaki tablodaki üzeredir.
KAZANILAN HAKLAR NASIL KORUNACAK?
Birinci defa 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olmuş engellilerin kazanılmış hakları korunmuştur. Bu tarihten evvel birinci defa sigortalı olmuş engelliler, engellilik nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış olduklarını vergi daireleri yahut defterdarlıklar tarafından sevk edildikleri ve Sıhhat Bakanlığı’nca belirlenen yetkili sıhhat kurumlarından aldıkları raporla tespit ettirmeli. Engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanan sigortalılardan 6 Ağustos 2003 prestijiyle 12 yıl ve daha fazla sigortalılık mühleti bulunanlara engellilik derecelerine nazaran kademeli geçiş ile emeklilik hakkı sağlanmıştır. Fakat bu tarihten sonra birinci sefer sigortalı olanlar için aşağıdaki şartlar geçerlidir.
Engellilik oranı yüzde 80 ila yüzde 100 ortası olanlar için 15 yıl ve 3.600 gün,
Engellilik oranı yüzde 60 ila yüzde 79 ortası olanlar için 18 yıl ve 4.000 gün,
Engellilik oranı yüzde 40 ila yüzde 59 ortası olanlar için 20 yıl ve 4.400 gün.
6 Ağustos 2003’ten evvel sigortalı olanlar ise emeklilik için kademeli geçişe tabi. 6 Ağustos 2003 prestijiyle 12 yıl ve daha fazla sigortalılık müddeti olanlar eski kararlara nazaran, yani 15 yıl ve 3.600 gün prim şartını yerine getirerek emekli olabilirler. Fakat 6 Ağustos prestijiyle 12 yıldan az sigortalılık müddeti bulunanlar için engellilik dereceleri göz önüne alınarak kademeli bir geçiş süreci öngörülmüştür.
PRİM GÜNÜ DOLMUŞSA SEVK YAPILABİLİR
Birinci sefer 1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olmuş engelliler emeklilik için bahsettiğimiz şartlara tabidirler fakat bu durumdaki şahısların şimdi sigortalılık müddetleri ve prim ödeme gün sayıları dolmadığı için emeklilik süreçleri başlamamıştır. Bu durumdaki bireylerin SGK tarafından sevkleri lakin prim ödeme gün sayıları tamamlandıktan sonra gerçekleştirilir. Birinci kere 1 Ekim 2008’de sigortalı olan 4/a’lı bir engellinin sevk süreçleri en erken 10 Ocak 2018’de yapılabilir. Münasebetiyle bu bireylerin şu an prestijiyle çalışma gücü kayıp oranlarının belirlenmesi kelam konusu değil.
KENDİ İŞİNİ YAPAN NASIL EMEKLİ OLUR?
Birinci kere 1 Ekim 2008’den sonra sigortalı olan kendi işini yapan, yani 4/b’li engelliler, 5510 sayılı kanunun 28. unsuru uyarınca 1 Ekim 2008’den sonra yaş koşuluna tabi olmaksızın emekli olabilmekte. Bunun için engellilerin SGK’ya başvurarak engellilik oranlarını tespit ettirmeleri ve bu oran doğrultusunda emeklilik şartlarını belirlemeleri gerekli.
Engellilerin emekli olabilmeleri için sırf bir patrona bağlı olarak çalışmaları gerekmemektedir. Bağ Kur yani 4/b kapsamında kendi işini yapan engelliler de bu kapsamda engellilik oranları doğrultusunda daha kısa müddette ve yaş koşuluna tabi olmaksızın emekli olabilirler. Hasebiyle anonim şirketlerin idare şurası üyesi ortağı, limited şirketin ortağı pozisyonundaki bir engelli de Bağ Kur’lu olarak emekli olabilir.
Birinci kere 1 Ekim 2008’den sonra sigortalı olan 4/b’li engellilerin engellilik oranının belirlenmesi için SGK tarafından yetkili hastanelere sevk edilmeleri için prim gününü yahut sigortalılık mühletini beklemelerine gerek yok. Bu bireyler 1 Ekim 2008’den itibaren sevklerini SGK’dan alarak engellilik durumlarını tespit ettirebilirler.
BİRİNCİ SEFER SİGORTALI OLUNAN TARİH KIYMETLİ
Engellilerin engellilik oranının tespiti için almaları gereken rapor konusunda raporun alındığı tarihin bir değeri yok. Kıymetli olan engellinin birinci kere sigortalı olduğu tarih. 1 Ekim 2008 öncesi birinci defa sigortalı olmuş engelliler vergi indirimi oranını tespit ettirerek rapor alacaklar ve buna nazaran emeklilik kaideleri belirlenecek. Birinci kere 1 Ekim 2008 sonrası sigortalı olan 4/a’lılar prim ödeme gün sayılarını doldurduktan sonra SGK’ya başvurarak çalışma güçlerindeki kayıp oranını tespit ederek emeklilik şartlarını belirleyecekler. Birinci sefer 1 Ekim 2008 sonrası sigortalı olmuş 4/b’li engelliler ise bu tarihten sonra SGK’ya başvurarak çalışma gücü kayıplarını tespit ettirerek emeklilik için tabi oldukları şartları belirleyebilirler.
Haber7
