Haiti Devlet Lideri Jovenel Moise’nin meskeninde suikaste uğradığı açıklandı.
Haiti’nin süreksiz Başbakanı Claude Joseph, devlet lideri Moise’nin öldüğünü belirtti.
Olayla ilgili gelen bilgilere nazaran; bir küme kimliği meçhul kişi, gece saatlerinde (TSİ 05.00) Moise’in konutuna saldırdı. Devlet Lideri Moise hayatını kaybederken, eşi Martine Moise saldırıdan yaralı kurtuldu.
Ülkedeki yolsuzluk savları sebebiyle, 2018 yılından beri süren protestolarda Moise’nin istifası isteniyordu.
“SUİKASTE UĞRAYABİLİRM” DEMİŞTİ
Bir müddettir siyasi istikrarsızlığın hakim olduğu Haiti’de Moise, şubat ayında gazetecilere yaptığı açıklamada “hayatına yönelik bir teşebbüs olduğunu” olduğunu söylemişti. Moise, “Kasım 2020’den bu yana yürütülen bir kumpasın tespit edildiğini” ve olayla ilgili 20 kişinin gözaltına alındığını belirtmişti.
TÜRKİYE’DEN TAZİYE İLETİSİ
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, toplumsal medya hesabı Twitter’dan yayımladığı iletide şu tabirleri kullandı:
“En son Antalya Diplomasi Forumu vesilesiyle ülkemizde ağırladığımız Haiti Cumhurbaşkanı Jovenel Moise’nin kalleşçe öldürüldüğünü büyük kederle öğrendim. Huzur içinde yatsın. Ailesine ve dost Haiti halkına başsağlığı diliyorum.”
ABD’DEN AÇIKLAMA
Suikast ile alakalı Beyaz Saray’dan yapılan açıklama, yaşananların vahim olduğu kaydedilerek, gelişmeden keder duyulduğu aktarıldı.
HAİTİ’DE YILLARDIR BİTMEK BİLMEYEN KAOA
Devlet Lideri Jovenel Moise’nin suikast sonucu hayatını kaybettiği Karayip ülkesi Haiti’de yaklaşık 5 yıldır süren siyasi kriz ülkeyi kaosa sürükledi. Moise’nin misyon mühletine dair tartışmalar üzerinden başlayan siyasi krizin yanı sıra berbat giden iktisat, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ve artan güvenlik sorunu, ülkeyi kaosa sürükleyen esas sebepler olarak öne çıktı. Jovenel Moise, 2016’daki tartışmalı seçimler nedeniyle misyonunu bir yıl süreksiz olarak yürüttü, devlet başkanlığı misyonuna resmen Şubat 2017’de başlayabildi. Moise, resmen 2017’de misyona başladığı için 5 yıl olan vazife müddetinin Şubat 2022’de dolacağını savunurken muhalefet partileri, bu müddetin 7 Şubat 2021’de dolduğunu argüman ediyordu. Jovenel Moise’nin devlet başkanlığı sırasında yaklaşık 11 milyon nüfuslu Haiti’de nüfusun neredeyse yüzde 60’ının günlük geliri 2 doların altına düşerken halktan ekonomik ve siyasi krizlerin yanı sıra güvenlik ve Kovid-19 salgını kaynaklı sıhhat sorunları nedeniyle Moise idaresine karşı yansılar yükselmeye başladı. Haiti’de 7 Şubat 2019’dan bu yana artan enflasyona, kamuda yolsuzluğa, besin üzere temel muhtaçlık unsurlarının azalmasına ve başkentte birçok akaryakıt istasyonunun kapanmasına neden olan akaryakıt sorununa reaksiyon gösteren vatandaşlar, Moise’nin istifası talebiyle hükümet zıddı şovlar düzenliyordu. Öte yandan, Haiti’de muhalefet, 53 yaşındaki Moise’yi hükümetin icraatlarını denetleyen mahkemelerin yetkilerini kısıtlayarak ve kendisine bağlı bir istihbarat teşkilatı kurarak iktidarını sağlamlaştırma teşebbüslerinde bulunmakla suçluyordu.
HAİTİ’DE KİMİ BÖLGELER ÇETELERİN DENETİMİNE GEÇTİ
Haiti’de devlet başkanlığı ve parlamento seçimleriyle birlikte 26 Eylül’de anayasa değişikliği referandumu düzenlenmesi beklenirken halkın güvenlik gerekçesiyle sandığa gitmekten çekindiği tabir ediliyor. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’nun (UNICEF) 15 Haziran’da yayımladığı raporda, Haiti’nin başşehri Port-au-Prince’de tırmanışa geçen ölümcül çete çatışmaları nedeniyle son 2 haftada yaklaşık 8 bin 500 bayan ve çocuğun meskenlerini terk ettiği bildirildi. Raporda, konutlarını terk etmek zorunda kalanların spor salonları üzere süreksiz yerlere sığındığı; besin, içme suyu, kıyafet ve battaniye gereksinimlerinin olduğu belirtildi. Tekrar BM bilgilerine nazaran Haiti’nin kimi bölgelerinde çeteler denetimi ele geçirirken Port-au-Prince’da son 9 ayda 14 bin kişi meskenlerinin terk etmek zorunda kaldı. Ulusal İnsan Hakları Savunma Ağı Yöneticisi Pierre Esperance, haziran ayında son günlerde şiddetin doruğa çıkması nedeniyle telaşlı olduğunu ve Moise’nin vazifesini sürdürmesi halinde durumun kötüleşeceği ikazında bulunmuştu.
ABD SON ANDA DAYANAĞINI ÇEKMİŞTİ
Haber7 müellifi Taha Dağlı mevzuya ait dikkat çeken ayrıntıları yazdı:
“Haiti devlet lideri Jovenel Moise konutunda uğradığı suikast sonucu öldürüldü. Bu suikast başları karıştırdı.
Zira Haiti’de önümüzdeki günlerde çok kritik bir anayasa referandumu yapılacaktı.
Devlet başkanlığı mühleti güncellenecekti.
Öldürülen önder Moise, geçtiğimiz yıl misyon mühleti dolsa da bunu bir yıl uzatmayı başarmıştı.
2022’nin Şubat ayında ülke seçime gidecek.
Bu seçim öncesi Moise, anayasası değiştirmeyi ve bir sefer daha aday olmayı planlıyordu.
Haiti bir ada ülkesi.
Yoksul bir ülke.
Fakat ABD için kıymetli bir ülke. ABD’nin göç siyasetleri açısından bedeli var.
Son periyotta ABD ile Çin ortasında sıkışıp kalan Tayvan’la ticari bağlantıları artan bir ülke.
Şubat ayının başında, Biden Beyaz Saray’a çıktıktan sonra Haiti’de darbe teşebbüsü olmuştu.
Devlet Lideri Moise’ye de suikast teşebbüsünde bulunulmuştu.
Moise o darbe ve suikast teşebbüsünü püskürttü.
Ancak bu sefer suikasttan kurtulamadı.
Şubat ayındaki darbe teşebbüsünden sonra ABD, Haiti idaresine açık takviyesini vurgulamıştı.
O periyotta Haiti’de sokaklar yeniden karışmıştı.
ABD yanlısı hükümeti destekleyen küme ve silahlı güçlerle, ABD ve hükümet aykırısı kümelerin aksiyonları olmuştu.
Hatta ABD, Haiti’ye özel sivil üniteler gönderip, hükümet zıddı ayaklanmanın bastırılmasında Haiti güvenlik güçlerine dayanak de sağlamıştı.
Fakat Haiti’deki anayasa referandum süreci yaklaştıkça Biden idaresine, “Haiti’deki demokrasi ihlallerine” yönelik reaksiyon göstermesi gerektiği davetleri yükseldi.
Amerikalı kimi senatörlerin ısrarlı baskıları sonucu ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Haiti’deki özgürlüklerin kısıtlanması konusunda Haiti idaresini uyaran kimi kelamlar sarf etti. Anayasa referandumuna karşı olduklarını da duyurdu.
O açıklamanın sonrasında Haiti’de 27 Haziran’da yapılması planlanan referandum süresiz ertelendi.
Ve çabucak akabinde da referandumu yapmak isteyen Haiti Devlet Lideri Moise, suikast sonucu öldürüldü.
Haber7
