1988’den bu yana HIV ve AIDS’e karşı akıl yürütme için kutlanan 1 Aralık Dünya AIDS Günü’nde bu yılın zirvesi “Eşitleştirme” olarak belirlendi. Giriş aktüel ölçümleri ait genel durum kurallarımek gayesiyle dünya ve Türkiye’yi kapsayan bir kıymetlendirme yayımlandı.
1988’den bu yana dünyanın dört bir yanında HIV/AIDS hakkında bilgi oluşturmak ve hastalık karşısında memleketler arası dayanışma hedefiyle 1 Aralık’ta kutlanan Dünya AIDS Günü’nün bu yılki buluşması, “Eşitleştir” olarak belirlendi. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), küresel başkanları ve bireyleri, AIDS’i sona erdirmede ilerlemeyi ortadan kaldırma eşitsizliklerini ele almaya çağırırken, hepsi HIV’den korunma ve tedavi etmek üzere hizmetlere eşit erişime dikkat çekti. HIV ve AIDS hakkında yayımlanmış istatistiklern bir ortada incelenebilmesi ve yapıları tarafından ayrıntılı ayrıntıların yapılması gayesiyle yola çıkan Türkiye merkezli, Estonya ve Tunus’ta ofisleri olan ECONiX Araştırma, Akılcı İlaç Derneği`nin bilimsel dayanaklarıyla Türkiye ve dünyada AIDS’e ait son koruma içeren raporunu paylaştı Raporda 2021’de dünya ortalama 38,4 milyon insan HIV ile yaşadığı belirtilirken, tedavisi olan kullanıcıların %92’sinin viral olarak baskılanmasının, agresifliğine aktif dikkat çekildi.
Konuyla ilgili değerlendirmelerini paylaşan Akılcı İlaç Lideri Derneği Prof. Dr. İsmail Balık, “Birleşmiş Milletler’in bilgileri, AIDS’e bağlı ölümlerin 2004’teki doruğundan bu yana %68, 2010’dan bu yana ise %52 azalmayı gösteriyor. Antiretroviral (ART) tedavisi boyunca 2000-2021 yılları arasında 18,6 milyon hayatın kurtarıldığı görülüyor. Tedavilerin aktifliği bu kadar açıkken, virüse karşı korunmanın tarafları ehemmiyet arz ediyor.” dedi.
Türkiye’de AIDS olayları 2030’a kadar %113,09 artacak
ECONiX Araştırma’nın raporunda, Sıhhat Bakanlığı’ndan alınmasına de yer verildi. Buralarda 1985’ten 31 Aralık 2021’e kadar doğrulama testi müspet tespit üzerine bildirimi yapılan 30.293 HIV (+) kişinin ve 2.083 AIDS hadisesinin mevcut olduğu görüldü. Hadiselerin %81,2’sinin erkek, %18,8’inin bayanın olduğu belirtilirken, en fazla hadise görülen yaş kümelerinin 25-29 ile 30-34 olduğu ortaya kondu. Pandemi devrinde, 2020 ve 2021 yıllarında yeni olayın sona ermesinin gerçekleşmesine dikkat yürüten ECONiX Araştırma İdare Grubu Üyesi Dr. 1985’ten 2022’ye kadar Türkiye’de HIV/AIDS’e bağlı vefat sayısı 598 olarak oluşturulmuştu. Tahminleme sonuçları, 2030 yılında HIV/AIDS’e bağlı olarak yıllık mevt pozitif 100’e, toplam mevt muhtemel 1.256’ya ulaşılmasını öngörüyor. Öte yandan bilgilerinden yola çıkışı ARKA literatür hedefiyle yapılan harcamalarını da kapsayan toplam sıhhat kaynağı kullanım hedefinin 2030 yılındaki nihai maliyetlerinin 14,7 taşıma maliyetinin 15,4 Milyar TL olacağını tahmin ediyoruz. Önleyici önlemlerin daha çok konuşulması, sınırlara karşı kilitlemeler kitlesel olarak değişkenler bu manada önemli” yerlerde kullanılır.
“Önleme programlarının finansmanında büyük boşluklar var”
Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası gibi açık kaynak bilgilerinin kullandığı ECONiX araştırmasında dünya çapında HIV ile yaşayan insanların %75’inin tedavi talimatlarının iddiasına göre, bu mevzudaki gayelere ulaşmak için 5,9 milyonluk bir boşluk bulunduğuna dikkat çekildi. HIV ile yaşayan insanlar ise yalnızca %52’sinin hayatını kurtaran ilaçlara erişebildiğini sözlendi. BM öngörülerinin 2025’te küresel bir halk sıhhati Tehlikesi olan AIDS’i sona erdirmek emeliyle düşük ve orta gelirli geçmiş AIDS müdahalesi için 29 milyar harcamanın duyulduğunu gösterdiğini Dr. . 86 düşük ve orta gelirli ülke tarafından kapsayan bilgiler, 2021’de toplam HIV harcamalarının ortalama %8’inin önleme programlarına tasarlanacağını gösteriyor. Bu hissin 2025’e kadar %33’e çıkması gerekiyor. Türkiye’de kurulan ve bugün Estonya ve Tunus ofisleriyle de faaliyet gösteren ECONiX Araştırma olarak, literatürden yararlanmada bulunacağını yok etmeküz araştırmalarımızla tüm çevre bölgesini karşı kartereliğe odaklanmayı amaçlıyoruz. Bu şekilde raporlarımızla sıhhat pazarına ait kapsamlı içgörüler yapmaya devam etmeye devam ediyoruz.”
