Toplumsal medya ağ tahlilleri ile tanınan İngiliz akademisyen Dr. Marc Owen Jones, Aydınlık’ın sorularını yanıtladı. Twitter’deki “HelpTurkey” kampanyasını inceleyen ve dezenformasyona dikkat çeken Jones, “Bu kampanyayı yapanlar Türkiye’nin içteki yahut dışarıdaki düşmanları tarafından yönlendiriliyor” dedi. Siber savaşlara vurgu yapan ve bilgi operasyonları için fonların arttığını söyleyen Jones, “Hükümetlerin bu alanlara yatırım yaptığını, propaganda bildirilerini yaymak için toplumsal medyayı kullanan ordular oluşturduğunu” belirtti.
Dr. Marc Owen Jones’un kritik sorulara verdiği karşılıklar:
Toplumsal medyadaki #HelpTurkey çalışmasının hangi kaynaktan yönlendirildiğini düşünüyorsunuz?
Bu tip bir kampanyanın kaynağını süreç içinde saptamak hayli güç. Şunu açıkça söyleyebiliriz ki bu kampanyayı yapanlar Türkiye’nin içteki yahut dışarıdaki düşmanları tarafından yönlendiriliyor. Türkiye düşmanı ülkeler de olabilir, muhalefet partileri de yer alabilir içinde… Türk devletine ya da hükümetine zıt kim varsa onların bu çalışmaya öncülük ettiğini söyleyebiliriz. Lakin net bir formda şu “organizasyon” var demek için şimdi çok kısa bir müddet oldu. Biraz vakit geçtikten sonra bu da tespit edilebilir elbette.
Newsweek’te 17 Mayıs 2021’de yayımlanan bir makalede Pentagon’a bağlı ‘Signature Reduction’ isimli bir yapıdan bahsediliyor. Bu yapı hakkında bilginiz var mı?
“Signature Reduction” programı, bu hayli geniş bir alan. Bu program hakkında herkes kadar bilgiye sahibim ben de. Bununla birlikte, dünyanın dört bir yanındaki istihbarat teşkilatlarının her vakit tonlarca faaliyet içeren bir plana sahip olduğunu biliyoruz. Bunlar, askeri operasyonlardan ticaret operasyonlarına kadar, çoka kaçabiliyor.
Artık, bu tıp bilgi operasyonları fonlarının arttığını görüyoruz. Hükümetlerin bu alanlara yatırım yaptığını biliyoruz. Hükümetler, çevrimiçi kavramları yönetmek ve belli propaganda bildirilerini yaymak için toplumsal medyayı kullanan bu “ordu”ları oluşturmak için gruplara sahip. Bu artık daha çok bilinen bir gerçek haline geliyor. Örneğin, ABD’nin “İran Disinfo” isimli bir programı olduğunu bile biliyoruz, burada işi dezenformasyonu çevrimiçi olarak yaymak ya da yalnızca dezenformasyon değil; maksadı İran hakkında çevrimiçi propaganda yapmak olan bir departman kuruldu ve bu kapatılana kadar Dışişleri Bakanlığı tarafından finanse edildi. Bu nedenle, bunun memleketler arası siber savaşın giderek daha büyük bir istikameti olduğunu biliyoruz, lakin bilhassa bu özel operasyonların ardında kimin olabileceğini tam olarak bilmiyoruz. Bu çeşit toplumsal medya propaganda operasyonunun devletler tarafından yönetildiği biliniyor.
Yapılan bu çalışmanın emelinin Türkiye’de bir dezenformasyon olduğunu belirtiyorsunuz. Bu dezenformasyon neyi hedefliyor?
Hashtag, kriz vakitlerinde iyi niyetle yaratılır, siyasetin iç dinamiklerini anlamayanlar bunu yalnızca iyi niyet olarak göreceklerdir. Lakin bu kampanya, Türkiye hakkındaki iletiler, Türkiye’yi zayıf göstermek, Türkiye’nin bu problemle çaba etmek için kaynak eksikliğinden bahsetmek, Türk hükümetini maharetsiz göstermek, ayrıyeten panik ortamı yaratmak ve mevcut hükümetin komşularıyla zayıf bağlarla tanınan görünmemesine yardımcı olmak için tasarlandı. Bu ülke içinde iç çatışmalara yol açabilir.
Ülkeler bu usul dezenformasyonların önüne geçmek için ne üzere çalışmalar yapmalı?
Bu sorunun üstesinden gelmeye yardımcı olmak için, birçok insan bunu fark etmeden yahut nitekim niyetini sorgulamadan tekrar üretip paylaşıyor.
İnsanların bilgi kaynakları hakkında daha iyi eğitilmeleri gerekiyor, bilhassa genç beşerler saf olabilir yahut altını çizen gerçek iletisi yanlış anlayabilir. Dijital okur-yazarlık çok değerli, çocuklara okul çağında bu öğretilmeli, sorgulayacak formda eğitilmeli.
Toplumsal medya şirketinin dijital içerikten sorumlu tutulması gerekiyor. Bir bilgiyi yayınlamadan evvel teyit etmek, farklı bakış açılarıyla pahalandırmak gerekiyor. Toplumsal medya şirketlerini ve insanları muhakkak bildirilere ve propagandaya karşı sorumlu tutmak için mevzuatın uygunlaştırılması gerekiyordu. Devletlerin bu bahiste açık yasalar çıkarması lazım. Böylelikle en azından dezenformasyonun önüne geçilebilir.
DÜZMECE HESAPLAR
Jones, kampanyayı incelemiş ve teknik tahlil yaparak, “HelpTurkey” etiketiyle başlatılan paylaşımların %71’inin uydurma hesaplar üzerinden yaygınlaştırıldığını tespit etmişti. Buna nazaran etiket altında en çok etkileşim gösteren ve yalnızca 2 takipçisi olan @ege20281770 hesabı 2 Ağustos’ta açıldı, hesapta şu anda hiçbir paylaşım yok. Zira etikete yazdıktan sonra tespit edilmeyi önlemek için hesap sahibi paylaşımları sildi. 15 bin takipçili @Badboy2147 hesabı algı operasyonunun akabinde kullanıcı ismini @Badboy353435 olarak değiştirdi, “Help Turkey” ile ilgili tweetleri de sildi. Jones bu hareketi “aldatmaca” olarak tanımladı.
Haber7