Elazığ’ın Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aksoy, Doğu Anadolu fay sınırının suskunluk devrinden faal periyoda geçtiğini söyledi. Türkiye’nin zelzele nesli üzerinde yer aldığına dikkat çeken Prof. Dr. Aksoy, fay sınırlarının ne vakit sarsıntı üreteceğinin bilinemediğini söyledi. Bingöl’ün Yedisu ilçesindeki kısmının ve Elazığ’da 24 Ocak’ta meydana gelen sarsıntının her iki tarafında kalan kısımların riskli hale geldiğini anlatan Aksoy, fayların yerinin ve zelzele üretme potansiyellerinin olduğunu, bunlara nazaran yapılaşma ve yerleşme alanlarının yapılması gerektiğini aktardı.
‘UZUN VAKİTTİR ZELZELE MEYDANA GELMEDİ VE RİSK ARTTI’
Prof. Dr. Aksoy, Türkiye deprem jenerasyonu üzerinde yer aldığı için belirli aralıklarla sarsıntı meydana geldiğini belirterek, şunları söyledi:
“Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Ege’deki faylar var. Örneğin burada Kuzey Anadolu fay çizgisi ve Doğu Anadolu fay çizgisi Bingöl’ün Karlıova ilçesinde birleşiyor. Pekala bu faylar ne vakit sarsıntı üretiyor? Yakın vakitte yahut şu aralıkta zelzele meydana gelebilecek, diyebilmemiz için örneğin Doğu Anadolu fay çizgisi zonu üzerinde konuşalım. Karlıova’dan başlıyor, Karataş’a kadar alırsak 700 kilometre. Dolayısıyla pek çok modülden ibaret. Kesimlerden oluştuğu için her bir kesimin sarsıntı tekrarlanma aralığını bilmemiz lazım. Bu nedir? Ne kadar vakitte zelzele meydana getirecek gücün birikeceği manasına geliyor. Bildiğimiz bilgiler çok kaba bilgilere dayanıyor. Zira bu faylar üzerinde paleosismoloji dediğimiz eski sarsıntıların tekrarlanma aralıkları, büyüklükleri, nerede meydana geldiği üzere hususların detaylı bilgisi yok. Ancak tarihi periyotlarda yazılı kaynaklardan edinilen bilgilere nazaran Doğu Anadolu fay sınırı zerinde birkaç yüzyıl aralıklarla sarsıntı meydana geldiğini biliyoruz. Bu fay sınırı üzerinde meydana gelen son büyük sarsıntı 1905 Malatya zelzelesi olarak geçiyor. Ondan sonra orta büyüklükteki zelzeleler var. 2003 yılından itibaren Bingöl zelzelesi, gerisinden 2005 Doğanyol-Elazığ etrafında meydana gelen zelzeleler ve en son 24 Ocak 2020 yılında meydana gelen 6,8 büyüklüğünde bir zelzele var ki bu da orta büyüklükteki zelzelelerin üst hududunda yakın bir sarsıntı. Hasebiyle Doğu Anadolu fay çizgisinin zelzele nizamında bir değişiklik olduğunu söyleyebiliriz. Suskunluk periyodundan etkin periyoda geçtiği söylenebilir lakin ne kadar aralıklarla yeni sarsıntıların meydana gelebileceğini bilemiyoruz. 2020’nin Haziran ayında Bingöl-Karlıova etrafında ağır bir sarsıntı oldu. Zira fay sınırları bu bölgede birleşiyor. Erzincan ile Karlıova ortasında Yedisu segmenti ismi verilen kısımda uzun vakittir sarsıntı meydana gelmemiş. Buradan elde edilen bilgiler bu fayın şu aralıkla sarsıntı üretebildiğini söylediği için bu vakit aşıldığında sismik boşluk var deniyor. Yani uzun vakittir sarsıntı meydana gelmedi ve risk arttı. Münasebetiyle Yedisu kısmının ve Elazığ’da 24 Ocak’ta meydana gelen zelzelenin her iki tarafında kalan kısımların riskli hale geldiğini söyleyebiliriz.”
‘YAPILAŞMA FAYLARA NAZARAN YAPILMALI’
Prof. Dr. Aksoy, fayların yerine, sarsıntı üretme potansiyellerine nazaran yapılaşma ve yerleşme alanları yapılması gerektiğini lisana getirerek, “Eğer o denli yaparsak rahat edeceğiz. Aksi takdirde yanıtı net olmayan, ne vakit sarsıntılar meydana gelecek, diye bu sorunun yanıtını aramakla boşuna vakit harcamış olacağız. Sarsıntı gerçeği aşikâr, faylarımızın yeri belirli. Yer seçimlerini ve yapılaşmalarımızı bunlara uygun olarak yapmamız gerekiyor” diye konuştu.
Haber7
