104 emekli amiralin, Montrö ve Kanal İstanbul tartışmalarını mazeret ederek yayımladığı bildiri “Emekli amiraller darbe mi yapacak?” denilerek önemsizleştirilmek istendi. Lakin yakın tarihteki 9 Subay Olayı, 27 Mayıs, 9 Mart Kalkışması ve hatta 28 Şubat emekli subayların daima darbelerin merkezinde olduğunu gösteriyor. 27 Mayıs’a giden süreçte DP’ye müdahale hazırlığında yakalanan ve “9 Subay Olayı” olarak anılan kalkışmanın aktörlerinden biri emekli Albay Cemal Yıldırım’dı. Yıldırım tıpkı vakitte CHP’de siyaset yaptı. Emekliliğe sevk edilmek için mecburî müsaadeye çıkarılmış olan Cemal Gürsel, 27 Mayıs 1960’ta darbe olunca gelip cuntanın başına geçti.
Kanal İstanbul ve Montrö mazeretiyle yayınlanan muhtıra, “Emekli amiraller darbe mi yapacak?” denilerek önemsizleştirilmeye çalışılsa da birçok emekli müdahale teşebbüsünde yer aldı. 9 Subay Olayı, 27 Mayıs Darbesi, 9 Mart Kalkışması ve 28 Şubat sürecinde emekli subaylar ana aktörler oldu.
DARBECİLERİN BAŞI OLDU
Emekli olduktan sonra darbeciliği devam eden isimlerin 1 numarasında Cemal Gürsel var. 25 Ağustos 1958’de Kara Kuvvetleri Kumandanı olan Org. Cemal Gürsel, millet iradesine birinci müdahale teşebbüsünü vazifeye geldikten yaklaşık 2 yıl sonra gerçekleştirdi. 3 Mayıs 1960’ta bir mektup yazarak Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın istifasını istedi. Emekliliğe sevkedilmek üzere mecburî müsaadeye çıkarıldı. Lakin 27 Mayıs 1960’ta albay ve daha alt kademedeki subaylar darbe gerçekleştirince tekrar sahne aldı. Fiilen emekli olan Cemal Gürsel, darbeciler tarafından uçakla İzmir’den Ankara’ya getirilerek darbenin başına geçirildi.
HEM CHP’Lİ, HEM EMEKLİ!
Yeniden 27 Mayıs’a giden süreçte Demokrat Parti’ye karşı müdahale hazırlığında yakalanan ve tarihe “9 Subay olayı” olarak geçen darbe teşebbüsünü organize eden isimlerden birisi de emekli Albay Cemal Yıldırım idi. Birebir vakitte CHP Milletvekili olan Cemal Yıldırım’ın darbe sonrasında idaresi CHP’ye devretme planları kayıtlara geçmişti.
9 MART: EMEKLİ CUNTASI
Resmi olarak emekli olsa da fiili olarak cuntacılığı bırakmayan en kıymetli isimlerden başkası de emekli Korgeneral Cemal Madanoğlu. 27 Mayıs’ta darbecilerin önde gelen isimlerinden olan Madanoğlu, Ulusal Birlik Komitesi Güvenlik Komisyonu’nda vazife aldı, Ankara Sıkıyönetim Kumandanı oldu. Lakin Cemal Gürsel’le ortası açılınca misyonu bırakıp 1962 yılında emekli oldu. Emeklilik de Madanoğlu’nu durdurmadı. Harp Okulu Kumandanı olan Kurmay Albay Talat Aydemir’in 22 Şubat 1962 ve 20 Mayıs 1963 darbe ayaklanmasının arkasındaki isimdi. 9 Mart 1971 darbe teşebbüsünün bir numarası da tekrar “emekli Korgeneral” Cemal Madanoğlu idi. Bu darbe teşebbüsünde de Madanoğlu’na daha evvel emekli edilen pek çok asker dayanak verdi.
DARBE AŞKI İDAMLA BİTTİ
Emekli olmayan darbecilerden biri de Harp Okulu Kumandanı olan Kurmay Albay Talat Aydemir. 27 Mayıs’ın akabinde kurulan koalisyon hükümetlerini eleştirerek darbe hazırlığı yapan Aydemir, fark edilince misyon yeri değiştirildi, kimi isimler de tutuklandı. Lakin bu Aydemir’i durduramadı. Ankara’daki askeri birliklerin bir kısmının katılmasıyla 22 Şubat 1962’de bir darbe düzenledi. Ordu dayanak vermeyince Aydemir teslim olup emekliye sevkedildi. Aydemir’in darbe hevesi devam etti. 20 Mayıs 1963’te, Kara Harp Okulu’nun katılmasıyla ikinci bir darbe teşebbüsünde bulundu. Bu ayaklanma da bastırıldı, yapılan yargılamaların akabinde “emekli” Albay Talat Aydemir idam cezası aldı.
5 Temmuz 1964’te Ankara’da asılarak idam edildi.
Çevik Bir güdümlü aksiyonlar
28 Şubat’a giden süreçte de emekli subaylar kıymetli rol oynadı. 28 Şubat sürecine ait yürütülen soruşturma belgesine giren bir evrak, periyodun kudretli kumandanlarından Org. Çevik Bir’in Refah-Yol Hükümeti’ni yıpratmak ve istifaya zorlamak için çalışmalar yürüttüğünü ortaya koymuştu. Bu kapsamda emekli subay ve astsubaylara DYP Genel Merkezi önünde şovlar düzenletildiği, kampanyalar başlatıldığı belirtilmişti. Emekli subaylar 28 Şubat sürecine ait darbecilerin yargılandığı davayı da şovlarla protesto etmişti.
31 Mart’ta bile varlar
Tarihçiler de darbeci askerlerin emekli olmalarına karşın birçok darbe teşebbüsünün merkezinde olduğunu vurguluyor. Tarihçi-Yazar Gurur Yumurtacı şöyle konuştu: “31 Mart olayında askeriyeden uzaklaşmış askerlerin Sultan Abdülhamid’i tahttan indirdiğini görüyoruz. Birinci darbe 1960 Adnan Menderes ve arkadaşlarının idamı. Darbeyi planlayanların ortasında emekli askerler de vardı. Şöyle bir gelenek var. General ve amiral rütbesine ulaşmış askerlerin yetiştirdiği, referans olduğu şahıslar olur. Emekli olunca askeriyeyle işleri bitmez. En başta Cemal Gürsel emekli bir askerdi. 27 Mayıs’tan sonra Ulusal Birlik Komitesi’nin başına geldi. 12 Eylül devrinde Kenan Evren’in emekli paşalarla yediği yemekleri de biliyoruz.”
ORDU İÇİNDE TESİRLERİ SÜRÜYOR
27 Mayıs öncesinde İstanbul Emniyet Müdürü olan ve Yassıada’da gördüğü azaplardan ötürü hayatını kaybeden Faruk Oktay’ın oğlu Emre Oktay, Cemal Gürsel ve ‘9 Subay Olayı’na dikkat çekti. Generallerin emekli olduktan sonra da askerler üzerinde tesirli olduğunu vurgulayan Oktay, “104 emekli amiralin yazdığı bildiri darbe bildirisidir. Çok makus. Hepimizde bir darbe travması var. Elim ayağım titredi. Siyaset yapmak istiyorsanız siyasete girin. Emekli olduktan sonra misyonları devam ediyor. Vahim bir olay bu” şeklinde konuştu.
Haber7
