Libya’nın dağlık bölgesi Cebel Ahdar’da 1860’larda dünyaya gelen Muhtar, eğitimini bu bölgede faal olan Senusi Hareketi medreselerinde aldı.
Eğitimde gösterdiği başarısıyla hareketin önde gelen isimlerinin dikkatini çeken Muhtar, 1899’da Çad’da Fransız sömürgesine karşı silahlı çaba verdi.
1911’e gelindiğinde İtalyan sömürge güçleri, Trablus ve Bingazi’ye saldırarak Libya’nın işgaline başladı. İtalyan kuvvetleri bölgedeki Osmanlı güçlerinden teslim olmalarını istedi fakat Osmanlı birlikleri bunu reddederek Libya lokal savunma güçleriyle iç bölümlere çekilip, İtalyanlara karşı gayret etti.
Balkan Savaşı’nın patlak vermesiyle Osmanlı birlikleri Anadolu’ya dönerken, İtalyanlar Trablusgarp vilayetine bağlı Trablus, Fizan ve Sirenayka bölgelerini ele geçirdi.
Kur’an-ı Kerim, Arapça ve İslami ilimler alanında müderrislik yapmasının yanı sıra coğrafyayı yakından tanıyan bir savaşçı olan Muhtar, uyguladığı stratejik savaş taktikleri sayesinde İtalyanları büyük hezimete uğrattı.
Savaşlardaki başarılarıyla “Çöl Aslanı” lakabını alan Muhtar, ilerlemiş yaşına karşın İtalya’ya karşı 22 yıllık gayreti boyunca birçok işgal valisini yenilgiyle ülkesine gönderdi.
İtalya’daki idare değişikliğinin akabinde iktidara gelen faşist başkan Benito Mussolini, 1930’da bölgeye İtalyan valisi olarak General Radolfo Graziani’yi atadı.
Graziani idaresindeki İtalyan güçlerinin ulusal direnişçilere karşı askeri teşebbüslerinin başarısız olmasının akabinde, 1931’de Mussolini’nin de onayıyla İtalya bölgede kanlı yeni bir taktiğe girişti.
Cebel Ahdar bölgesindeki yaklaşık 100 bin kişilik lokal halk, kıyı şeridindeki toplama kamplarına gönderildi ve Mısır sonu da kapatılarak, Libya direnişçilerinin takviye sınırı kesildi. Muhtar’ın liderlik ettiği Senusi birlikleri ise gayretine devam etti.
İtalya hava kuvvetlerinin ataklarıyla Muhtar, 11 Eylül 1931’de pusuya düşürülerek yaralı formda yakalandı.
Muhtar, İtalyan güçleri tarafından 15 Eylül 1931’de Suluk’ta savaş esirleri kampında kelamda bir “mahkemeyle” yargılandı. Çünkü idam sehpası ve infaz için gerekli tüm hazırlıklar evvelden hazırlanmış, kararı izlemeleri için mahallî halk ve siyasi tutuklulardan oluşan 20 bin kişi alana getirilmişti. Burada idam cezasına çarptırılan Muhtar, 16 Eylül 1931’de idam edildi.
Muhtar’ın gayret ettiği İtalyan Kumandan Graziani, Muhtar ile tanışmasının akabinde günlüğüne şunları not almıştı:
“Orta uzunluklarda, iri yapılı, saçı, latifeli ve bıyıkları beyaz, Ömer, atik ve canlı bir zekaya sahipti, dini mevzularda bilgili, güç dolu ve çetin bir karaktere sahipti. Özverili ve tavizsizdi. Senusi Hareketi’nin en önde gelen önderleri ortasında yer almasına karşın mütedeyyin ve yoksul kalmıştı.”
Çöl Aslanı, beyaz perdede
İtalyanlara karşı sergilediği direnişle Libya’da ulusal kahraman haline gelen Ömer Muhtar’ın uğraşı Hollywood’un da dikkatini çekti.
İslamiyet’in doğuşu bahisli “Çağrı” sinemasıyla tanınan Suriyeli direktör Mustafa Akkad, “Çöl Aslanı” (1981) sinemasında Muhtar’ın İtalyanlara karşı sergilediği çabayı izleyicilerle buluşturdu.
Ömer Muhtar’ı, Oscar ödüllü oyuncu Anthony Quinn canlandırırken, sinemada Muhtar’a atfedilen “Bizler teslim olmak nedir bilmeyen bir milletiz, ya kazanırız ya da ölürüz.” kelamları hafızalarda yer etti. Muhtar’ın bu kelamları, “Arap Baharı” isimli süreçte düzenlenen şovlarda Libyalıların taşıdığı pankartlara da yansımıştı.
Libya’da bugün istikrarsızlık hakim
Libya’yı 42 yıldır “demir yumrukla” yöneten Kaddafi idaresi, 2011’de “Arap Baharı” sürecinde NATO’nun askeri müdahalesiyle devrildi. Lakin Libya, son yıllarda bölgesel güçler tarafından desteklenen savaş ağalarının doğal kaynaklar ve iktidar için yürüttüğü kanlı uğraşına sahne oluyor.
Bugün Libya, bombalı ataklar, suikastlar, yargısız infazlar, iç çatışma ve ekonomik buhran ile gayret ederken, istikrara kavuşmak için tahlil yolları arıyor.
20 yıldan uzun bir müddet İtalyan sömürgecilere karşı çaba veren ve “şehitlerin hocası”, “mücahitlerin hocası” lakaplarıyla da anılan Ömer Muhtar’ın şehadet yıldönümü, Libya’da her yıl “Şehit Günü” ismiyle resmi tatil ilan ediliyor.
Haber7
