Siyaset, İktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) tarafından görüntü konferans yoluyla “Doğu Akdeniz Sorunu ve Türkiye” başlıklı web paneli düzenlendi.
SETA Dış Siyaset Araştırmaları Yöneticisi Prof. Dr. Muhittin Ataman’ın moderatörlüğünü yaptığı panele, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Yücel Acer ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sertaç Hami Başeren konuşmacı olarak katıldı.
Acer, burada yaptığı konuşmada, deniz alanlarına ait devletlerin ve devletlerin vatandaşlarının faaliyetlerinin öbür devlet ve vatandaşlarıyla birçok sorun yaratabildiğini belirterek, şunları söyledi:
“Sınır oluşturma problemi, en önemli tansiyon yaratan, en fazla tansiyon yaşatan problemlerin başında geliyor. Bir sayıya nazaran, dünyada 400 farklı kıta sahanlığı münhasır ekonomik bölge sonu oluşturulması gerekiyor lakin bunun fakat yarısı oluşturulabilmiş durumda. Türkiye’de maalesef iki büyük deniz alanında, Ege ve Doğu Akdeniz’de bu hudut sıkıntılarını yaşıyor.”
Memleketler arası hukukta deniz alanlarının sınırlanmasına dair iki temel prensip bulunduğuna işaret eden Acer, şu tabirleri kullandı:
“Hem 1982 kontratında açıkça yazılı hem yapılageliş hukukunda da mevcut. Hasebiyle Türkiye, 1982 kontratına taraf olmamakla birlikte bu kurallar tıpkı vakitte yapılageliş kuralı olduğu için Türkiye’yi, Yunanistan’ı ve bütün ülkeleri bağlıyor. Burada iki temel kural var sonlandırmaya dair. Birisi, memleketler arası mutabakatla yapılması gerekiyor hududun, hasebiyle tek taraflı bir tüzel süreçle hudut oluşturulması hukuksal olarak geçerli değil. Kesinlikle tarafların uzlaşması gerekiyor. İkincisi de hudut çizilirken hakça bir hudut olması gerekir.”
“LİBYA MUTABAKATI ÇOK ÖNEMLİ”
Acer, Güney Kıbrıs Rum İdaresi’nin (GKRY) Mısır’la yaptığı mutabakatların 1982 mukavelesine muhalif olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Türkiye bütün bunlar karşısında gerekli tüzel adımları atmak durumunda kaldı. Bu birinci adımlardan bir tanesi, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ortasında 2011’de yapılan sonlandırma mukavelesi oldu. Libya ile yapılan mutabakat, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yaptığı ikinci mutabakat oldu. Libya muahedesi şu açıdan çok değerli; KKTC ile yapılan muahedeye birçok devlet, Türkiye’nin KKTC’yi ikna ederek yaptığı bir muahede olarak bakıyor ancak Libya, öbür taraftan Türkiye’nin bu manada bedelli bir muhatabı oldu.”
“PAZARA ÇIKIŞ YOLLARI ÜZERİNDE HAKİMİYET KURMA MÜCADELESİ”
Prof. Dr. Başeren de Akdeniz’in her vakit değerli bir pozisyonda olduğunu söyledi.
Doğu Akdeniz’in son zamanlardaki ehemmiyetinin diğer bir boyutta ortaya çıktığına dikkati çeken Başeren, “Eskiden burası, bir petrol yoluydu lakin artık bir petrol kaynağı. Doğu Akdeniz’de aşağı üst 10 trilyon metreküp kadar, bir kısmı ispatlanmış hala kullanılan, bir kısmı varsayım edilen hidrokarbon rezervi var, bilhassa doğal gaz var. Doğu Akdeniz’deki bugünkü uyuşmazlığın temeli, bu hidrokarbon kaynaklarının bölüşülmesi ve bu kaynakların pazara çıkış yolları üzerinde hakimiyet kurma uğraşıdır.” diye konuştu.
Başeren, Doğu Akdeniz’deki ve Kıbrıs’ın etrafındaki rezervlerin 1990’lı yıllarda bilindiğini aktararak, şunları kaydetti:
“GKRY, birinci adımını Mısırla yaptığı mutabakatla yaptı. Bir kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge sonlandırılması mutabakatı yapıldı. Türkiye, bunun çabucak akabinde bir notayla muahedeyi protesto etti ve kendi durumunu ortaya koydu. Bu birinci notadan sonra diğer notalar da yayımlandı lakin sonra yayımlanan notalar, bu birinci notadaki birtakım eksiklikleri tamamlamıştır. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki uyuşmazlıklarla ilgili temel görüşlerinin ana çizgileri, bu kelamını ettiğim birinci notada var. Bunlar, 32-16-18 boylamının batısında kalan alanlarda, Türkiye’nin kıta sahanlığı haklarının olduğunu söylüyor bu nota ve diyor ki; ‘bu boylamın batısında ben olmadan siz bu işlere yönelik karar veremezsiniz’. Yani bu nota, Türkiye’nin haklarını koruma etmektedir. GKRY ve Mısır’ın yaptığı muahedeyi proteste etmekte, tanımamaktadır.”
Haber7
