Kalp yetersizliği nedir, nasıl bir hastalıktır?
“Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de kıymetli bir sıhhat sorunu olan kalp yetersizliği kalbin fonksiyonel performansının azalması sonucu, doku ve organlara gereken kâfi kanı iletememesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bir öteki deyişle, kalbin kasılma ve/veya gevşeme gücünün bozulduğu yahut ünite vakitte pompaladığı kan ölçüsünün olağanın altına indiği durumlar ‘kalp yetersizliği’ olarak isimlendirilir. Sıklıkla kalp damar hastalığı, kalp krizi, hipertansiyon, kronik böbrek yetersizliği, kronik akciğer hastalıkları, ritim bozuklukları ve kalp kapak hastalığı üzere kalp performansını bozan durumlar sonucu gelişir. Bu durumların haricinde, kalıtsal faktörlere bağlı olarak gelişen kalp yetersizliği cinsleri de vardır. Kalp yetersizliği, erken teşhis alınmadığında, makûs tarafta ilerleme gösteren ve hayati tehlike yaratan bir durumdur. Ülkemizde 2 milyon kişinin üzerinde kalp yetersizliği hastası olduğu biliniyor. Hafif belirtilerle seyreden, yavaş ilerleyen kalp yetersizliği hastalarında bir yıllık genel mevt oranları yüzde 7,2; ileri evre olanlarda yüzde 13,5; 5 yıllık mevt oranı ise yaklaşık yüzde 50’dir. Kalp yetersizliğinde çağdaş tedavi metotlarının kullanılmasıyla, kalp yetersizliğinin belirti ve semptomlarında güzelleşme görülebilir ve hastaların daha uzun müddet yaşamasına yardımcı olunabilir. Gerekli tedbirler ve tedaviler vaktinde yapılmadığı takdirde mevtle sonuçlanabilen bir hastalıktır.”
Kalp yetersizliği ne sıklıkta görülür? Bayanlarda mı erkeklerde mi kalp yetersizliğine daha fazla rastlanır? Daha çok hangi yaşlarda ortaya çıkar?
“Kalp yetersizliği rastgele bir yaşta gelişebilir, lakin ilerleyen yaşla birlikte görülme sıklığı artar. 40 yaş sonrası periyotta, hayat uzunluğu gelişme riski yüzde 20’dir. Kalbin pompa gücünde azalma ile giden kalp yetersizliği erkeklerde, gevşeme işlevlerinde bozulma ve kalp büyümesi ile giden tipi ise bayanlara daha sık görülür. 65 yaş üstü bireylerde en yaygın hastaneye yatış nedenlerinden biridir. Sıklığı genel nüfusta yüzde 1-3 iken, 70 yaş sonrası yüzde 10’a, 80 yaş sonrası yüzde 15-20’lere çıkmaktadır.”
Kalp yetersizliğinin evresine nazaran hastalarda ne tıp şikayetlere yol açar?
Kalp yetersizliğine bağlı olarak ortaya çıkan şikayetler, mevcut kalp yetersizliğinin çeşidine ve şahıstan bireye farklılıklar gösterebilir. Erken evrelerde kalpte yetersizliğe ait değişiklikler başlamasına rağmen rastgele bir şikâyet bildirilmeyebilir. Fakat kalp yetersizliği ilerledikçe şikâyet ve belirtiler ortaya çıkmaya başlar ve giderek belirginleşerek, hastaların hayat kalitelerinde bariz azalma yaratır. Bilhassa düz yatış konumunda ve idman sırasında barizleşen nefes darlığı, bacaklarda şişme, halsizlik yahut çabuk yorulma üzere semptomlar hastalığın en önemli belirtileri ortasında yer alır. Öksürük, iştahsızlık, hazımsızlık, çarpıntı, gece sık idrara çıkma ve yorgunluk üzere öbür belirtiler de kalp yetersizliğinin habercisi olabilir.
KALP YETERSİZLİĞİNDE RİSK FAKTÖRLERİ
Kalp yetersizliği gelişiminde hipertansiyon, kalp-damar hastalığı ya da kapak hastalığı üzere kalple ilgili öteki sıhhat sorunlarının tesiri nedir?
“Hipertansiyon, kalp krizi ya da kalp kapak hastalığı üzere sıhhat sorunları kalp yetersizliğinin ana tetikleyicileridir. Tıkanan damarın kalp kasına kâfi oksijeni sağlayamaması ve kalp kas hücrelerinin vefatına neden olan kalp kriziyle yahut damarlarda meydana gelen daralmalarla kalp güçsüzleşir ve rahatsızlık vakit içinde kalp yetersizliğine dönüşebilir. Hipertansiyon ise gevşeme ve kasılma bozukluklarıyla kalp yapısının bozulmasına ve kalp yetersizliğine yol açabilir. Benzeri formda kalp kapakçığının daralma, yetersizlik üzere problemleri kalbi hacim ve basınç yüküne maruz bırakarak kalp yetersizliğini tetikleyebilir. Kalp yetersizliği bunların dışında, kalıtsal faktörler, kalp kası iltihabı üzere farklı kalp rahatsızlıkları ve birçok bilinmeyen nedenlerle gelişebilir. Kalp damar hastalıklarının neredeyse tamamı kalp yetersizliğinde risk faktörleridir.”
Aşırı alkol alımı, bilinçsizce kullanılan bitkisel dayanaklar kalp yetersizliğine taban hazırlayabilir mi?
“Alkol kısa ya da uzun periyot kullanımıyla kalp yetersizliğini makus istikamette etkileyebilir. Az ölçüde alkol tüketiminin koroner arter hastalığını önlemede faydalı olduğunu bildiren yayınlar olmakla birlikte, kalp yetersizliği durumunda çok alkol tüketimi kısa devirde kalp atım sayısını ve kan basıncını artırır ve uzun devir kullanımında kalp performansını daha da azalttığı için ziyanlıdır. Şayet kalp yetersizliğine bağlı önemli belirtiler varsa alkol alımı büsbütün kesilmelidir. Sık ve fazla ölçüde tüketilen alkolün birtakım bireylerde kalp kasına direkt toksik tesirleri vardır. Kalp büyümesiyle bir arada kalp yetersizliğine sebep olabilir. Bu durum ‘alkolik kardiyomiyopati’ olarak isimlendirilir ve tedavisinde en kıymetli ve aktif sistem, alkolü bırakmaktır. Öte yandan, son yıllarda kronik rahatsızlıkların tedavisinde bitkisel takviyelerin tesirli olduğu kanısı, bu cins eserlerin kullanımını arttırdı. Lakin, denetimsiz olarak bitki ekstrelerinin kullanımı, içlerinde çok çeşitli kimyasal yapı bulunduran kompleks karışımlar olabilmeleri nedeniyle pek çok yan tesirlere sebep olabilir. Spesifik olarak kalp yetersizliğine neden olurlar denemese bile taban hazırlayabilirler. Bu sebeple doktor denetimi olmadan kullanılmalarını tavsiye etmiyoruz.”
KEMOTERAPİYE BAĞLI KALP YETERSİZLİĞİ RİSKİ NEDİR?
Söz toksik hususlardan açılmışken, kemoterapinin de kalp yetersizliğine yol açabileceği söyleniyor. Bilhassa hangi organ kanserlerinin kemoterapisine bağlı kalp yetersizliği riski kelam hususudur? Radyoterapi de birebir risk var mıdır?
“Kemoterapi ve radyoterapi çeşitli organ kanserlerinin tedavisinde kullanılıyor. Bilhassa göğüs, testis kanserleri başta olmak üzere, pek çok kanser cinsinin tedavisinde alınan kemoterapi ilaçlarının kalbi etkileyerek, kalp yetersizliğine neden olabildiği biliniyor. Kemoterapi ilaçlarının tipi, dozu, veriliş formu, öncesinde radyoterapi uygulamak üzere kimi faktörler kalp üzerine yan tesirlerin gelişiminde epey kıymetli olabiliyor. Lakin tabip denetiminde bu tıp yan tesirlerin oluşum sıklığı azalmaktadır. Bu sebeple kardiyo-onkoloji ünitesi son yıllarda ehemmiyet kazandı. Tedavinin başında, devamında ve sonunda yapılacak kardiyoloji denetimiyle hastalarımız inançla tedavilerine devam edebilir.”
GEBELİKLE ALAKALI KALP YETERSİZLİĞİ
Hamilelik ve doğum sırasında da kalp yetersizliği ortaya çıkabilir mi?
“Gebelikle bağlantılı kalp yetersizliği (peripartum kardiyomiyopati), gebeliğin son ayında yahut gebelik sonrası erken periyotta kalp yetersizliği belirtileri ve kalp pompa bozukluğu ile seyreden, az ancak önemli komplikasyonlarla sonuçlanabilen klinik bir tablodur. Risk faktörleri ortasında siyah ırktan olmak, birden fazla doğum yapmak, anne yaşının otuzdan büyük olması, çoğul gebelik, preeklampsi-eklampsi (gebelikte yüksek tansiyon ve çeşitli organ sistem bozuklukları ile seyreden bir sendrom), aile hikayesi, obezite, sigara, diyabet (şeker hastalığı) ve hipertansiyon üzere durumlar yer alır. Bu durumdan şüphelenildiğinde bayan doğum ve kardiyoloji kısımları ortak bir idareyle hastalarını takip ve tedavi ederler.”
Kalp yetersizliğinde tesirli olan öteki risk faktörleri nelerdir?
“Daha evvel belirttiğimiz faktörlerin yanında yaşlanma, genetik faktörler, sigara, diyabet, obezite, çeşitli ağır metal zehirlenmeleri de kalp yetersizliğine sebep olabilir. Fakat teknolojideki tüm ilerlemelere karşın, bir küme hastanın etiyolojik tanısı tam olarak belirlenemeyip idiyopatik (sebebi belirsiz) kalp kası hastalıkları olarak kıymetlendirilebilir.”
KALP YETERSİZLİĞİNDE TEŞHİS VE TEDAVİ
Kalp yetersizliği nasıl teşhis edilir?
“Çabuk yorulma, nefes darlığı, gece düz yatamama ve oturur durumda ahenge, daha ileri boyutta ise çok nefes açlığı ile cam pencere açma durumları, halsizlik, hazımsızlık, bacaklarda şişme üzere şikayetlerle sıhhat kuruluşlarına başvuran hastalarda tıbbi hikayenin dinlenmesi ve fizikî muayenenin akabinde kalp işlevlerinin araştırılmasına yönelik kimi teşhis testleri uygulanır. Kalp yetersizliğinin teşhisinde kullanılan en tesirli sistem ekokardiyografidir. Ekokardiyografi ile ses dalgaları kullanılarak kalbin ayrıntılı biçimde manzarası çıkarılabilir. Bu sayede kalpteki muhtemel hasarlar ve yapısal bozukluklar tespit edilebilir. Hastada görülen belirtileri meydana getiren nedene ait teşhis konulabilir. Fizikî muayene sırasında bedende ödem oluşan bölgelerin incelenmesi, kalp ritminin ve atış suratının dinlenmesi, boyun damarlarındaki şişkinliklerin incelenmesi üzere metotlar de teşhisin desteklenmesine yardımcı olur. Bunların haricinde kan biyokimyasında da teşhis koydurucu birtakım testler, bilhassa son yıllarda rutin değerlendirmenin bir kesimi oldu.”
Kalp yetersizliği teşhisi konan bir hastaya, hastalığın evresine nazaran ne tıp tedaviler uygulanır?
“Kalp yetersizliği kronik bir süreç olduğu için ömür uzunluğu tedavi gerektirir. Tedavi edilmediğinde mevtle sonuçlanabilen bu hastalığın idaresinde, öncelikle kişinin diyet ve idman tertibinin gerçek planlanması gerekir. Bu durumların düzenlenmesinden sonra tıp literatüründe bildirilen hayati tehlikeleri azaltan ilaç tedavilerinin tabip denetiminde başlanması ve takip edilmesi çok kıymetlidir. Bu kapsamdaki ilaç tedavilerinin yanında rahatlatıcı takviye ilaç tedavileri de verilir. İleri derecede kalp yetersizliğinde oluşabilecek hayati ritim bozuklukları için şoklamalı kalp pilleri de gerektiğinde hastalara kolay bir formda takılabilir. Önemli son evre kalp yetersizliği bulunan hastalar içinse, kalp dayanak aygıtları ve kalp nakli üzere tedavi seçenekleri bulunmaktadır.Hastaların ömür kalitelerini yükseltmeye yönelik birtakım kardiyak rehabilitasyon programları da yapılabilir. Yanlışsız vakitte hakikat tedaviye başlamak, hastalığın hayati risk oluşturan durumlarını azaltmak ve hayat kalitesini yükseltmek için çok kıymetli rol oynar.”
BİRKAÇ GÜN İÇİDE 2’DEN FAZLA KİLO ARTIŞINA DİKKAT!
Kalp yetersizliği hastaları beslenme, antrenman üzere bahislerde günlük hayatta nelere dikkat etmeliler?
“Kalp yetersizliği hastalarının, sağlıklı ve konforlu bir ömür sürdürebilmeleri için beslenme ve antrenman mevzularında kesinlikle uzman bir kardiyolog ve diyetisyene müracaatları gerekir. Bu kapsamda tuz tüketimi kısıtlanmalı, fakat kan biyokimya kıymetleri de göz önüne alınarak tuz tüketimi açısından 3-5 gr günlük bireye has tekliflerde bulunulmalıdır. Çok yağlı, şekerli ve unlu mamullerin tüketiminden kaçınılmalı, istikrarlı beslenme için kesinlikle uzman görüşü alınmalıdır. Sabahları yemek öncesi, tuvalet sonrası günlük kilo takibi ve bedende biriken fazla sıvının denetimi, tedavinin yönetilmesi açısından çok kıymetlidir. Örneğin, birkaç gün içinde 2 kilogramdan fazla kilo artışı varsa, kalp yetersizliğiniz berbatlaşabilir. Bu durum, fazla tuzlu tükettiğinizi yahut idrar söktürücü ilaç dozunun yetersizliğini gösterebilir. Tedavinizin seyri için doktorunuzla bağlantı kurarak bu tip durumları kesinlikle haber vermelisiniz.
GRİP, COVID-19 VE KALP YETERSİZLİĞİ
Grip, kalbi etkileyerek kalp yetersizliği yapabilir mi?
“Grip virüsü kalbi etkilediğinde ‘miyokardit’ denilen kalp kası iltihaplanmasına neden olarak, önemli kalp yetersizliklerine taban hazırlayabilir ve ölümcül olabilir. Grip virüsünün tipine nazaran kalp tutulumu değişkenlik gösterir. Kalpte tutulan temel bölge kalp zarı olurken, daha az sıklıkta kalp kasları da grip virüsünden etkilenebilir. Kalp kasları işin içine girdiğindeyse, çeşitli ritim bozuklukları ve kalp yetersizliği riski artar. Bu bozuklukların her ikisi de hayati tehlike yaratan durumlarla bağlı olabilir.”
Kalp yetersizliği hastalarında COVID-19 gelişme ve hastalığın ağır seyretme riski nedir? Öbür yandan korona virüsünün de kalp yetersizliğine yol açabileceği söyleniyor. Bu risk konusunda da bilgi verebilir misiniz?
“Kalp hastalarının COVID-19’a bilhassa çok dikkat etmeleri gerekiyor. Tüm kronik kalp hastalarında olduğu üzere, kalp yetersizliği olan bireylerin bu enfeksiyonu daha ağır geçirdiği biliniyor. Ayrıyeten, yapılan araştırmalar COVID-19 olan hastaların bir birçoklarında kalp kası harabiyetini gösteren troponin enziminin yükseldiğini bildiriyor. COVID-19’un kalp kası hücrelerine girerek yaptığı tahribatın yanında, kalp damarları içinde pıhtı oluşturarak meydana getirdiği kalp krizleri de kalp yetersizliğine sebep olabiliyor.COVID-19 hastalığında nefes darlığı ve göğüste sıkışma hissi sıklıkla görüldüğü ve çoğunlukla akciğerden kaynaklandığı düşünüldüğü için kalp yetersizliği riski gözden kaçabiliyor. Bu sebeple Covid-19 sonrası geçmeyen nefes darlığı ve çabuk yorulma durumlarında kesinlikle bir kardiyoloji uzmanının görüşü alınmalıdır.”
Bu evrak Sıhhat Adası Medya tarafından hazırlanmıştır.
Tel: 0 (212) 465 69 67
Web: www.saglikadasi.com
İLANDIR