Haber7- Enes Taha Ersen
Azerbaycan, Dağlık Karabağ’daki 30 yıllık Ermenistan işgalini 45 günde temizledi. Bölgenin en kıymetli kentlerini havadan SİHA’lar, uçaklar ile, karadan Azerbaycan ordusunun kahraman neferleriyle kuşatan Bakü idaresi, bu 30 yıllık hasreti sonlandırdı.
Ermenistan’ın pes edişiyle resmiyete taşınan bu zafer sonucunda, Azerbaycan, işgalden arındırdığı topraklara yine sahip oldu. İmzalanan mutabakat ile Erivan’ın çekilme kararı aldığı bu topraklar Azerbaycan’a devredilirken muahede kademesinde Rusya’nın ortaya koyduğu hal “Kazanımlar etkilenir mi?” sorusunu beraberinde getirdi. Güvenlik uzmanları Emekli Albay Coşkun Başbuğ, Genelkurmay eski İstihbarat Daire Başkanı İsmail Hakkı Pekin ve Asya Polis Teşkilatı’nın (ASIAPOL) kurucusu Talat Çetin mevzuyu Haber7.com’a kıymetlendirdi.
COŞKUN BAŞBUĞ: ART PLANDA RUSYA
“Rusya’nın alandaki rolüne bakarsak art planda kalan bir ülke imajı verir. Rusya, Ermenistan’ın iliklerine kadar işlemiş bir devlet. Ermenistan kelamda bağımsız bir devlet. 91’deki işgalden sonra Rusya katiyen Güney Kafkasya’dan çekilmedi ve Ermenistan’ı üst bölgesi yaparak Güney Kafkasya’daki rolünü 
sürdürdü. Buradaki ordu yapısını da Rusya teşkil etti, silah yardımında bulundu, silah sevkiyatı yaptı ve Ermenistan kağıt üzerinde bağımsız lakin uygulamada bağlı bir ülke pozisyonuna düştü. Bu türlü bir durumda Ermenistan’ın Rusya’dan bağımsız hareket etmesini düşünmek hayal olur. Ben başından sonuna daima şunu savunmuştum; Rusya istese bir telefon ile Ermenistan’ı anında durdurabilir. Durdurmadığına nazaran art planda Rusya olduğunu bilmekte yarar var. Hatta ateşkesten çabucak sonra getirilen Scud füzelerini kullanıyor olması, art planda Rus paralı askerlerinin olması benim tezlerimi doğruluyor. Ben söylediklerimin gerisindeyim, Rusya katiyen arabulucu bir ülke değil. Rusya art planda yöneten süreci yönlendirmek isteyen bir devlet.”
“TÜRKİYE SAYESİNDE”
“O devlet Azerbaycan üzerinde çok baskın bir siyaset uygulayamadıysa bunun sebebi büsbütün Türkiye. Zira Türkiye başından sonuna kadar alanda da gerekirse Azerbaycan’ın yanında bulunurum dedi. Oraya gönderilen F-16’lar, bizim yaptığımız açıklamalar birtakım yerlere bildiriydi. Rusya Amerika’ya göre çok daha hisleriyle değil mantıkla hareket eden bir ülke. Bizim bildirisi anladı. Bugüne kadar Rusya yalnızca uzaktan seyreden bir ülke pozisyonuna düşürdü kendini bilerek. Ancak Azerbaycan’ı durduramayınca Türkiye’nin bu kararlılığını da görünce bir biçimde süreci lehine döndürmenin yolunu bu türlü buldu. Paşinyan dediğiniz zati yuları Moskova’da, Paris’te, Washington’da. O kadar çok kullanan var ki bu kişiyi. Münasebetiyle burada Ermenistan asla bağımsız hareket edip bir akın düzenlemedi. Art tarafta bir düzenek yönetti, biz ona Minsk kümesi dedik, o kümenin içerisinde Rusya’da var.”
“RUSYA’NIN AÇIKLAMASI BENİ ŞAŞIRTMADI”
“Rusya’nın yapmış olduğu bu açıklama beni şaşırtmadı. Ben dün akşamdan itibaren çok yakından takip ettim süreci, muahede hususlarında birtakım yerleşim yerlerinin olmaması bir handikaptır. Ancak Aliyev Türkiye alanda olacaktır deyince bir görüşme gerçekleşti. Bu muahedenin 9 unsurluk ana çizgilerinde orada Türkiye yer alıyordu dedik. Lakin Moskova’nın bu açıklaması bunun olmadığını gösteriyor. Artık burada Türkiye eli kolu bağlı kalacak değil. Azerbaycan’ın Türkiye’nin yardımına da muhtaçlığı yok o başka bir bahis lakin Türkiye’de manevi bir bağ var ve bölgede bir otoritesi var. Bunun tecelli etmesi için bizim bölgede varlık göstermemiz kural. İşin tuhaf tarafı Rusya’nın o bölgede gözlemci noktası kuracağım diye karar aldırması. Aslında Karabağ işgal altında, Azerbaycan’ın o bölgede duruşu çok net, yaptıkları çok net ve Azerbaycan süreci kendisi yönetiyor. Yani Azerbaycan’ın üçüncü bir ülkeye gereksinimi yok. Hasebiyle bu türlü bir denklem içerisinde bu türlü bir ortam olmasının art planında farklı niyetler olduğunu düşünüyorum.”
“MANTIĞINI KİMSE İZAH EDEMEZ”
“Nasıl aşılır bu? Ben Cumhurbaşkanının Putin ile yapacağı birebir görüşmelerde bu mevzuyla ilgili bir ara alınacağını değerlendiriyorum. Yoksa öbür türlü Rusya’nın direkt alana inmesi, Azerbaycan’ın da olaya seyirci kalması asla beklenemez. Bu türlü bir şeyi ne Türkiye ne Azerbaycan kabul etmez. Bekleyip göreceğiz lakin Rusya’nın hali net bir olgu olarak alınmalı. Zira burada Türkiye çok iyi bir niyetle bir teklifte bulundu Rusya’ya. Sayın Erdoğan’ın cümlesini hatırlayalım, ‘Putin Ermenistan tarafını zapt eyle ben esasen Azerbaycan’layım. Bu sorunu çözelim’ demişti. Putin de buna evet demişti. Artık evet demişken bu yapılan görüşmelerde, muahedelerde Türkiye’nin de direkt müdahil olması gerekirken, onu denklemin dışına atıp Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan ortasında bir üçgen kurmanın mantığını kimse izah edemez. “
“SEN NE ARIYORSUN?”
“Rusya’ya şu soru sorulur; ‘Sen ne arıyorsun bu iki ülkenin ortasında?’ Madem 3’üncü bir ülkeye gereksinim yok o vakit senin orada ne işin var diye sorarlar. Hasebiyle bu iş garantör devletler ortasında çözülmeyecek ise Azerbaycan ve Ermenistan ortasında sonuç bulmalı. Zati ben o denli bekliyordum. Şahsi fikrim. Teslim olan Ermenistan’dır. Rusya ve Türkiye dışarıdan gözlemci sıfatı ile dahil olacaklardır diyorduk ancak bir anda Rusya’nın müşahede noktaları, belirli bölgelere gidip de beş yıl orada kalması üzere bir süreç Rusya açısında bir çıkar olarak algılanmalı. Rus medyası da bugün bunu işledi. Rusya’nın beş yıl mühletle Güney Kafkasya’da, Karabağ bölgesinde olacak olmasını bir çıkar olarak isimlendirdiler ki gerçek okuma odur. Burada Rusya’nın Ermenistan üzerinde kurmuş olduğu otoriteyi Azerbaycan’ın bulunduğu bölgelere yayma teşebbüsü olarak kabul ederim. Tıpkı Rusya Güney Kafkasya’da dağılan SSCB devrinden itibaren varlığını arttırmak istediği bilinen bir olay. Sanki o Rusya bu varlığı arttırmak için bu türlü bir yola mı gitti bunu sorgulamak lazım. Ben bu türlü bir niyetin olduğunu düşünüyorum, durumdan faydalanma yolunda bir taktik izlediğini düşünüyorum Rusya’nın münasebetiyle bu sürecin sonunda Türkiye kesinlikle diplomatik alanda da yansısını ve yükünü koyacaktır. Azerbaycan da Türkiye’den yana tutum alacaktır diye değerlendiriyorum.”
“ÇIKMAYACAĞINI DEĞERLENDİRİYORUM”
“Azerbaycan’ın kazanımları önemli yara alacaktır. Azerbaycan’ın esasen kendi toprakları. Bu bölgede bir otorite kurmak istiyordu bağımsız devlet olarak. Bağımsız bir devlet olarak sahip olduğunuz topraklarda öbür bir ülke askerinin varlık göstermesi yahut onun da bölgede sürece dahil olarak karar düzeneği olarak vazife alması elbet süreçte önemli yaralar getirir. Burada artık bağımsızlıktan ne kadar kelam edebilirsiniz bunu tartışmak gerekir. Azerbaycan esasen 30 yıldır beklediği bu anı 3-5 mutabakat unsuruyla heder eder mi bunu da düşünmek lazım. Açıklama çok daha yeni çok daha taze Azerbaycan’ın koyacağı reaksiyon ile bizim istediğimiz boyuta süreci getireceğini düşünüyorum. Zira burada her ne kadar Ermenistan havlu attı teslim oldu diyorsak aslında bu Rusya teslim oldu demek. Zira Rusya çok daha sert halleri olan bir ülke ve böylesi sert tavrı karakterine yedirmiş bir ülkenin Ermenistan coğrafyasında Azerbaycan’ın yaptıklarına karşı reaksiyonsuz kalmasını, Türkiye ve Azerbaycan’ın duruşuna karşı bir reaksiyon olarak okumalı. Yoksa Rusya bu işin çok farklı bir pozisyona geleceğini bildiğinden geri adım attı. Bu işten bir sonuç çıkar mı, ben çıkmayacağını değerlendiriyorum. Rusya burada istek ettiği noktaya olayları getiremeyecektir.”
İSMAİL HAKKI PEKİN: TÜRKİYE KARARGAHTA OLACAK
“Barış gücü olduğu için aslında, sayın Aliyev’de Türkiyenin orada olmasını istiyor bizde istiyoruz.Sanırım Türkiye herhalde Barış Gücü Komite merkezinde olucak.Barış gücünün denetim edildiği karargahta olacak diye değerlendiriyorum.Sahada daha çok Rus Askerini göreceğiz üzere görünüyor. 
Türkiye’de olsa çok daha iyi olurdu fakat bu bahisle ilgili bu kademede yapacak bir şey yok . Görüşmeler hala sürüyor Rusya ile Türkiye ortasında ki görüşmeler bu barış gücü konusunda öteki çekilmeler konusunda.Ama Türkiye karargahta olacak.Yani karargah derken o bölgede ki komuta merkezinde olacak.”
“SAVAŞA GEREK KALMADAN”
“Yani muahede tabi iyi bir şey öncelikle savaşın durdurulması.Zaten yapılmasa bile Azerbaycan kendi güçleriyle aslında Şuşa’yı aldı.Şuşa’dan sonra Hankendi’ye yanlışsız gidecekti. Hankendi, Hocalı ve Hocavend bölgesinde çoklukla etnik Ermeniler bulunuyor. Rusya böylelikle Azerbaycan’ın oraya girmesini engellemiş oldu. Rusya kendi gücünü gördü. Şu anda da herhalde orada bir ölçü güç göndermiş duyduğuma nazaran 1690 civarında bir gücü var orada 497’de araç göndermiş. Münasebetiyle harekatı durdurdu. Uygun tarafı şu Azerbaycan savaşa gerek kalmadan hem Kelbecer’i hem Ağdam’ı hem Laçin’i alacak. Böylelikle Kelbecer, Ağdam, Laçin bütün bu bölgeler Azerbaycan’ın eline geçiyor. İkincisi Dağlık Karabağ’ın bir statüsü olmayacak. Statü konusunda rastgele bir söz yok. Sınırlarıda muhakkak daha demin söylediğim 3 tane bölgede Hocalı ve Hocavend’de buralarda olacaktır.”
RUSYA’NIN ALANDAKİ TESİRİ
“Türkiye ve Rusya’nın yalnızca bu bölgede değil yani Suriye’de var Astana süreci, AGİT Misnk kümesinde. Hasebiyle Türkiye daha dikkatli hareket etmek durumunda, zira her an Rusya istediği vakit bu muahedeyi istediği formda bloke edebilir. Türkiye’nin de bu noktada dikkatli olması gerekiyor. Rusya’ya biraz daha bağımlı hale gelmiş durumda kalıyoruz diye söyleyebilirim bu mutabakatla sıkıntıların çözülmesinde . “
TALAT ÇETİN: TÜRK-RUS BAŞARISI
“10 Kasım 00:00 prestijiyle Güney Kafkasya’da kanayan yara, Türk-Rus Devlet Liderleri Erdoğan ve Putin’in denetimlerinde Azerbaycan’ın işgal edilmiş Karabağ topraklarını kesin olarak alması ve Ermenistan’ın yenilgiyi kabul ederek teslim olmasıyla sonuçlanmıştır. Bu muhakkak bir Türk-Rus başarısıdır. “
“ERMENİLERİN ARTIK BİTTİĞİNİ ANLADIK”
“Nihayetinde Türkiye ve Rusya kendi bölgesindeki üçüncü bir toprağı daha düşman işgalinden temizleyerek muvaffakiyete imza atmıştır. Putin bu söylemleridoğrulayan açıklamalar yapmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile sorunu birlikte çözeceklerini, bilhassa son konuşmalarında Erdoğan’ın “Hadi gel Karabağ sıkıntısını birlikte çözelim” telaffuzlarının adımlarını gördük. Oradaki detaylarda aslında başından beri Aliyev “Bir takvim belirlensin ve bu takvim doğrultusunda Ermenistan buralardan çekilsin, aksi taktirde devam ederiz.” tutumunu uygulamıştı. Şu anda kelamda Karabağ idaresinin başşehri Hankendi ve kelamda başkan Arayik Harutunyan’ın “Yaşadığım en makus günlerdi” çıkışlarından Ermenilerin artık bittiğini anladık.”
“ŞER KORİDORU DELİNMELİDİR”
“Türkler aman dileyene kılıç çekmez. Ermeniler aman dilemişlerdir. Fakat yeni bir kurnazlık yapmaya kalkarlarsa da hadlerini bildiririz. Burada asıl dikkatimizi çekmesi gereken şeyin Nahçivan Ordubad ile Azerbaycan’ın kesinlikle Laçin koridoru üzerinden bağlanmasıdır. Tarihte Sovyetler Birliği vaktinde, Sovyetler Birliğini de kullanarak Nahçivan’ın Azerbaycan’a münasebetini kesen, Türkiye’nin Ota Asya ile yolunu kesen bu şer koridoru delinmelidir. Türkiye Rusya’ya bu anlatmalıdır. Azerbaycan Rusya’ya bunu anlatmalıdır. İki modül Azerbaycan kesinlikle birleşmelidir. “
“EŞQ OLSUN AZERBAYCAN”
“Şu anda bu mutabakatların alt mutabakatları Türkiye-Rusya ortak barış askeri bulundurması, güvenliği sağlaması, bunların yanı sıra Türkiye’nin Azerbaycan ile Moskova’ya Laçin koridorunu açtırması ve orada kesinlikle Ordubad ile Azerbaycan’ın birbirine bağlanması gerekmektedir. Bu zaferin ikinci bir manası da kaybeden Fransa, Macron, kaybeden global güç, kazanan ulusal devlet, kazanan Türkiye, kazanan Rusya, kazanan Azerbaycan olmuştur. Onun için tarihi bir kelamla noktalayalım: “Eşq olsun Azerbaycan”
Haber7
