Türkiye ve Yunanistan ortasında Doğu Akdeniz’de yaşanan tansiyon, Ege Denizi’ndeki sorunları de bir defa daha gündeme getirdi. İki ülke ortasında Ege’de çözülmeyi bekleyen ihtilaflı bahislerin başında adaların silahlandırılması, aidiyeti meçhul adaların statüsü, hava alanı, karasuları, FIR sınırı üzere problemler geliyor. Ankara uzun müddettir bu problemlerin “paket halinde” Lahey’de bulunan Memleketler arası Adalet Divanı’na taşınması daveti yaparken, tüm bu sorunlarda haksız olduğunu bilen Atina, Ankara’nın bu davetine kulak tıkayıp, duruşmaya gitmek istemiyor. Gazetemize bahse ait kıymetli değerlendirmelerde bulunan Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Memleketler arası Hukuk Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Selami Kuran, Ege’deki problemlerin birbiri ile kontaklı olduğunu, birinin çözülmeden başka sorunun çözülemeyeceğini söyledi. Milletlerarası Deniz Hukuku Uzmanı Prof. Dr. Kuran, şöyle konuştu:
PAKET HÂLİNDE BAŞVURALIM
Türkiye, bu sıkıntıların birbiri ile yakın bağlantılı olduğunu, münasebetiyle öncelikle milletlerarası hukuka uygun biçimde kıyıdaş devletler ortasında müzakere yoluyla masada çözülmesini teklif ediyor. Lakin Yunanistan, ‘Ben Memleketler arası Adalet Divanı’na gitsem dahi yalnızca Ege’de bir kıta sahanlığı sıkıntım var. Kıta sahanlığı ile sonlu olmak üzere Lahey’e giderim’ durumunu koruyor. Türkiye ise Ege’de karasuları genişliği ve adaların aidiyet probleminin kesin olarak çözmedikçe, kıta sahanlığı meselesini da çözemeyeceğini tabir ediyor. Ankara, ‘Bunların hepsini bir paket olarak müzakere yoluyla ortamızda çözelim. Bu olmadığı takdirde ise sorunları paket hâlinde memleketler arası bir merciye taşıyalım’ diyor.
YUNANİSTAN’IN MESNETSİZ TEZİ
Yunanistan, Ege’de bütün adalarının kendilerine mahsus tam deniz yetki alanı olduğunu öne sürüyor. Esasen bu nedenle Meis üzere küçük bir adanın 40 bin kilometrekare kıta sahanlığı olduğunu tez ediyor. Bu hakkaniyet unsuru açısından kabul edilemez. Memleketler arası Adalet Divan’ı ve Memleketler arası Tahkim Duruşmalarının vermiş olduğu misal kararlara da alışılmamış. Yalnızca adaların coğrafik, toplumsal koşulları üzere kriterleri varsa kısmi olarak karasuları tanınabiliyor. Bu da 2, 6 yahut 12 mile kadar. Örneğin; Türkiye’nin Libya ile yapmış olduğu deniz yetki mutabakatında da Girit ve Rodos adalarında bu karasuları hakkı tanındı. Hakkaniyet prensibine nazaran hareket edildi.
ATİNA’NIN İKİNCİ TEZİ DE TÜZEL DEĞİL
Yunanistan’ın ikinci tezinde ise; ‘Ben Ege’de deniz yetki alanı Türkiye ile sonlandırırken, en doğudaki Yunan adalarıyla Anadolu kıyıları ortasında eşit uzaklık prensibine nazaran sonlandırma yaparım’ diyor. Bu da hukuksal değil. Adalet Divanı’nda 1969 yılında Kuzey Denizi kıta sahanlığı davası var. Orada da Hollanda-Danimarka ve Almanya kelam konusuydu. Memleketler arası Adalet Divan’ı, hakkaniyet unsuruna uygun bir sonlandırılmasının yapılması temel olduğunu vurguluyor. Hukukun öngördüğü içtihat çerçevesinde belli kriterler var. Bu kriterlerin birincisi hakkaniyet prensibi. İkincisi coğrafik durum üstünlüğü; yani kıyı şeridinin uzunluğu. Akdeniz’de bilindiği üzere en uzun kıyı şeridine sahip ülke biziz. Bizim uzunluğumuz toplam Yunan adalarınınkinden 10 katı fazla. Üçüncüsü orantılılık; yani yüzölçümü prestijiyle orantılı olacak. Son olarak ise ilgili kıyı devletinin açık denize erişimini kapatmamak unsuru bulunuyor. Ege’deki karasuları sorunundan ötürü 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne taraf değiliz. Mukaveleye ‘yarı kapalı deniz alanlarında karasularının 12 mile kadar çıkartılmaması’ için rezerv koymak istedik. Lakin mukavele, rezerv koyma yasağı öngördüğü için Türkiye mecburen taraf olmadı. Deniz yetkilerini sonlandırmadaki hakkaniyet unsuru devletleri BM 1982 mukavelesine taraf olsun olmasın bağlar.
Türkiye Gazetesi
Haber7
