Bu yıl, Kovid-19 salgının gölgesinde yapılacak minimum fiyat görüşmeleri, önlemlerden de etkilenecek. Olağan koşullarda, Minimum Fiyat Tespit Komitesi Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığındaki birinci toplantının akabinde personel ve patronun konut sahipliğinde başka ayrı toplanıyor, son toplantısını yeniden Bakanlık’ta yapıyordu. Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığında 4 Aralık’taki birinci toplantını bu sene Kovid-19 önlemleri doğrultusunda internet ortamında çevrim içi yapılması kararlaştırıldı. Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk minimum fiyat artırım görüşmeleri öncesi açıklama yaptı ve “Bakanlık olarak bu süreçte bir hakem rolü üstlenerek personel ve patronlarımızın mutabakatıyla minimum fiyatı tespit etmeyi hedefliyoruz. Taban fiyatın emekçi ve patronların beklentilerine uygun, çalışma hayatına olumlu katkı sağlayacak düzeyde belirleneceğine inanıyorum.” dedi. Pekala minimum fiyat artırımı ne kadar olacak? İşte senaryolara nazaran 2021 minimum fiyat rakamları…
2021 TABAN FİYAT ARTIRIM SENARYOLARI BELİRLENDİ
-
Merkez Bankası, 2020 yılı enflasyon iddiasını yüzde 12,1 olarak revize etti. Buna nazaran artış yapılırsa; brüt 3 bin 299 lira 10 kuruş, net 2 bin 605 lira 98 kuruş olacak.
-
Artış oranının geçen yılki üzere yüzde 15 olması hâlinde, brüt minimum fiyat 3 bin 384 lira 45 kuruş, net minimum fiyat 2 bin 673 lira 40 kuruş olarak hesaplanacak.
-
Merkez Bankasının 2020 yılı enflasyon iddiasına 3 puan refah hissesi eklenirse; brüt minimum fiyat 3 bin 387 lira 39 kuruş, net taban fiyat 2 bin 675 lira 72 kuruş olacak.
-
4 puan refah hissesi uygulanırsa; brüt 3 bin 416 lira 82 kuruş, net 2 bin 698 lira 97 kuruş olarak hesaplanacak.
-
5 puan refah hissesi eklenirse de taban fiyat biraz daha yükselecek. Bu ihtimalde, brüt taban fiyat 3 bin 446 lira 25 kuruş, net minimum fiyat 2 bin 722 lira 22 kuruş olacak.
BİRİNCİ TEKLİF DİSK’TEN GELDİ
Personel konfederasyonları Türk-İş, Hak-İş ve DİSK artırım görüşmelerinde ortak hareket ediyor. Türk-İş şu an için minimum fiyat artırımı için şimdi bir sayı açıklamazken, emekçi tarafından birinci teklif DİSK’ten geldi. DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu, net minimum fiyatın en az 3 bin 800 lira olması gerektiğini söyledi.
“TÜRKİYE TABAN ÜCRETLİLER TOPLUMU HALİNE GELİYOR”
Çerkezoğlu, DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından her yıl nizamlı olarak hazırlanan minimum fiyat araştırmasını paylaştı. “Salgın Günlerinde Minimum Fiyat Gerçeği Araştırması-2021” başlığıyla yayınlanan raporun özeti şöyle:
Taban fiyat milyonların sorunudur. Türkiye’de milyonlarca personel taban fiyata mahkûm iken milyonlarca emekçi ise yasa dışı bir biçimde minimum fiyattan yoksundur. Minimum fiyat azami sayıda işçiyi ilgilendiriyor. Taban fiyat giderek ortalama fiyat haline geliyor, ortalama fiyat taban fiyat seviyesine düşüyor.
“ASGARİ FİYATIN ALTINDA ÇALIŞAN 3,3 MİLYON EMEKÇİ VAR”
3,3 milyon emekçi (bütün fiyatlı çalışanların yüzde 17’si) minimum fiyatın altında bir fiyatla çalışıyor. Minimum fiyatın yarısından daha az fiyatla çalışan emekçi sayısı 1 milyona yakın. Minimum fiyat ve altında bir fiyatla hayatını sürdürmek zorunda olan personellerin sayısı 7,5 milyon (bütün fiyatlı çalışanların yüzde 38,3’ü) civarındadır.
“ASGARİ FİYAT CİVARINDA ÇALIŞAN 10 MİLYON EMEKÇİ VAR”
Minimum fiyatın yüzde 20 fazlası ve altında fiyat alan çalışanların sayısı 9,7 milyondur. Bütün fiyatlı çalışanların yüzde 50’ye yakını bu kapsamdadır. Tüm fiyatlı çalışanların yüzde 64’ü ise (12,5 milyon işçi) taban fiyatın altı ile taban fiyatın bir buçuk katı ortasında bir fiyat elde ediyor.
“ASGARİ FİYATIN ALTINDA YAŞAMAK ZORUNDA OLANLARIN SAYISI ARTTI”
Covid-19 salgınıyla birlikte fiyatlarda kıymetli kayıplar yaşandı ve taban fiyat altında gelir elde edenlerin sayısı arttı. 1.168 TL ödenekle mecburî fiyatsız müsaadeye çıkarılanlar minimum fiyatın yarısı kadar bir gelirle yaşamaya zorlanıyor. Salgınla birlikte kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneğiyle minimum fiyatın altına mahkûm edilenler ile işini kaybeden kayıtsız personeller göz önüne alındığında taban fiyatın altında gelirle yaşamak zorunda olanların sayısının daha da arttığını söylemek mümkün.
“ÖZEL KESİM PERSONELLERİNİN YÜZDE 22’Sİ TABAN FİYATA ERİŞEMİYOR”
Özel dal personellerinin yüzde 21,7’si minimum fiyata erişemiyor. Özel dalda taban fiyat ve altında fiyatla çalışanların oranı yüzde 49 ve minimum fiyat civarında çalışanların oranı yüzde 62’dir. 9,5 milyona yakın özel kesim çalışanı minimum fiyatın yüzde 20’si ve altında fiyatlarla çalışıyor.
“KADINLAR MİNİMUM FİYATTA AYRIMCILIKLA YÜZ YÜZE”
Taban fiyata erişemeyenlerin oranı genelde yüzde 17 iken bayanlarda bu oran yüzde 25’i aşıyor. Taban fiyat seviyesinde ve daha düşük fiyat alanların oranı genelde yüzde 38 iken, bayanlarda yüzde 49’a yükseliyor. Bayanların yarısı minimum fiyat ve daha düşük fiyatlarla çalışıyor.
Özel dalda bayan çalışanların yüzde 32,5’i taban fiyat altında fiyatlarla çalıştırılıyor. Özel kesimdeki bayan emekçilerin yüzde 9,3’ü ise minimum fiyatın yarısının da altında fiyatla çalışmaya zorlanıyor. Özel kesimde taban fiyatın epeyce altı ile taban fiyatın yüzde 20 fazlası ortasında çalışmak zorunda kalan bayan emekçilerin oranı ise yüzde 76’ya çıkıyor.
“ASGARİ FİYAT ORTALAMA FİYAT HALİNE GELİYOR”
Fiyatlar minimum fiyat seviyesine geriliyor. 2006 yılında aylık ortalama fiyat ve maaş geliri taban fiyatın yaklaşık 2 katı iken, 2019’da minimum fiyatın 1,41 katına geriledi.
1978’de kişi başına ulusal gelirin yüzde 3,4 üzerinde olan minimum fiyat, ortadan geçen 42 yılda kişi başına ulusal gelirin yüzde 40 altına düştü. Minimum fiyat kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt taban fiyatın 2020 yılında 2.943 TL değil, 4.995 TL olması gerekirdi.
“TÜRKİYE AVRUPA’DA TABAN FİYATIN EN DÜŞÜK OLDUĞU ÜLKELER ARASINDA”
2010’da Avrupa’da Türkiye’den düşük taban fiyata sahip 12 ülke varken, 2020’de bu sayı 3’e düştü. Türkiye’den daha düşük minimum fiyata sahip ülkeler Sırbistan, Bulgaristan ve Arnavutluk’tur. Lakin 2020 Kasım ve Aralık ayındaki şimdiki döviz kur dikkate alındığında Türkiye’deki minimum fiyatın Arnavutluk hariç Avrupa’daki en düşük taban fiyat olduğu açıktır.
“ASGARİ FİYATLI BİR PERSONEL BİR YILIN 122 GÜNÜ VERGİLER İÇİN ÇALIŞIYOR”
Brüt taban fiyatın dolaylı-dolaysız vergi ve kesintilerini dikkate aldığımızda yüzde 33,4’ü (983 TL) vergi ve kesintilere gidiyor. Emekçinin eline (Asgari Geçim İndirimi-AGİ dahil) brüt taban fiyatın yalnızca yüzde 66,6’sı net harcanabilir gelir olarak geçiyor. Emekçi 365 günün 122 günü vergi ve kesintiler için çalışıyor.
TABAN FİYAT NASIL BELİRLENİYOR?
Taban fiyatı, yasa gereği emekçi, patron ve hükümetten 5’er temsilci olmak üzere 15 bireyden oluşan Taban Fiyat Tespit Kurulu belirliyor. Kurul, yeni minimum fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında dört kere toplanıyor.
Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği kurul, en az 10 üyenin iştirakiyle toplanıp, oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde liderin bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
MİNİMUM FİYAT ARTIRIM TOPLANTISININ İKİNCİSİ 15 ARALIK’TA
Personel, patron ve hükümet temsilcilerinden oluşan Taban Fiyat Tespit Komitesi, 2021’de geçerli olacak minimum fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında ikinci toplantısını 15 Aralık’ta yapacak. Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, toplumsal medya hesabından Minimum Fiyat Tespit Kurulunun çalışma takvimini paylaştı.
Buna nazaran, yeni minimum fiyatı belirleme çalışmaları kapsamında kurul, ikinci toplantısını Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonunun (TİSK) konut sahipliğinde 15 Aralık, üçüncü toplantısını ise Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonunun (Türk-İş) mesken sahipliğinde 22 Aralık’ta gerçekleştirecek.
TİSK’teki toplantı da çevrim içi yapılacak. Türk-İş’teki toplantının düzenleniş sistemi ile dördüncü ve son toplantının tarihi, ilerleyen günlerde netleştirilecek.
Haber7
