Vatandaşlar tarihi muştuyu bu türlü aldı! Gözyaşlarını tutamadılar…
GALERİNİN DEVAMI
Son dakika haberi: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde kamuoyunun merakla beklediği “müjde”yi açıklayarak “Türkiye, tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdi. Fatih sondaj gemimiz, 20 Temmuz 2020 tarihinde başladığı Tuna-1 kuyusundaki sondajında 320 milyar metreküp doğal gaz rezervi keşfetmiş durumda.” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın duyurduğu bu muştuyu uzman isimler kıymetlendirdi.
OME Hidrokarbonlar Yöneticisi Sohbet Karbuz
SON DERECE DEĞERLI BİR SAYI
320 milyar metreküp rezerv tarifi yapıldı. Bu rezervin ne manaya geldiği biraz havada kaldı. Çıkarılabilir rezerv tarifi yapmak şuan için sayı vermek yanlışsız olmaz. Ama olağanda birinci yapılan testler sonucunda elde edilen bulgular, yerinde gaz deniliyor. Rezervin ihtiva ettiği gaz ölçüsü çıkıyor bundan. Benim tahminimce 320 milyar metreküp olarak atfedilen bu sayı yerinde gaz sayısıdır. Bunun hepsi çıkartılacak manasına gelmez tabi. Bunun teknik olarak ne kadar, ticari olarak ne kadarı kullanılacak bu ilerde hesaplanacak bir ayrıntıdır. Olağanda Milletlerarası standartlara nazaran yerinde gaz ölçüsü 2/3 olarak kabul ediliyor. Bu türlü kabul edilse dahi 320 milyar metreküplük bir rezervin 210 milyar metreküpü kullanılabilecek bir düzeyde çıkıyor. Ki bu da son derece değerli bir sayıdır. Türkiye’nin güç, doğalgaz ithalatını kısmi de olsa azaltacağı, cari açığın kısmen de olsa kapatmasında kıymetli bir rol oynar. Tabi burada yabancı firmalar, teknolojinin gelişmesi üzere, Karadeniz’e yabancı şirketlerin arama faaliyetlerine gelmesi üzere cezbedici faktör olacaktır.
2023’TE GAZ AKIMI BAŞLATMAK DEĞERLI
2021 yılında Türkiye’nin tedarikçilerle dolacak olan kontratları var. 18 milyar metreküplük bir sayı var. 2021 yılının sonuna kadar 18 milyar metreküplük gaz mutabakatı sona erecek. Hasebiyle bu kontratların yine müzakere edilmesinde , kurallar ve fiyat düzeneğinde Türkiye için kıymetli bir koz olacak Sakarya Doğalgaz Alanı. Lakin sayın bakanımızn da belirttiği üzere bu sayılar şu an için dikkat edilmesi gereken sayılar. Tespit kuyusu denilen ek sondajlar yapılacak. Sahanın parametreleri belirlenecek. Ayrıyeten testler de yapılacak ve gerçekte ne kadar ölçüde bir gazın çıkrtılabileceği hesaplanacak. Hoş bir haber verdi sayın bakan. Dedi ki “kaliteli bir gaz” bu çok değerli maliyetlerin düşürülmesi açısından. Lakin toplamda bakıldığında hülasa 2-3 yıllık bir süreç var önümüzde. 2023 sayısı son derece makul. Milyarlarca dolarlık bir yatırım gerektirecektir. Yani 320 metreküpün tamamının çıkarbılabileceğini kabul etsek dahi bu şuanda Güney Kıbrıs’ta keşfedilen üç doğalgaz alanının toplamına eş paha konumda. O açıdan da ayrıyeten değerli bir saha olarak karşımıza çıkıyor. Tespit kuyuları ve sonrasında yapılacak olan testler sonrasında saha geliştirme planı hazırlanacaktır. Doğalgazı alandan karaya ulaştırmak için boru çizgisi yapılması gerekiyor. Bu süreç zarfında onu da yapıp 2023’te gaz akımını başlatmak değerli. Şu var ki Karadeniz artık yabancı petrol ve gaz şirketleri için cazip hale gelecek. Bu gaz alanı Karadeniz’deki en büyük gaz alanı. O yüzden de ayrıyeten bir ehemmiyeti var.
ELİMİZE ÇOK BÜYÜK KOZ GEÇTİ
Yabancı şirketlerle ve tedarikçilerle burada rastgele bir çatışmanın kelam konusunun olacağInı düşünmüyorum. Aslında Gazprom üzere şirketler 18 milyar metreküplük tedariğin değerli ayakları. Kontratları sona erecek. Rusya’dan gaz akışı azalmış durumda. Bizim de talebimiz düşüyor. Üstelik koşullar da hiç cazip değil Rusya’dan alınan gazın fiyatı. Bilhassa petrole endeskle düşünüldüğünde fiyatlar Avrupa’dakilerden çok daha farklı. Ancak elleri mecbur diye gördükleri için Türkiye’yi, burunlarından pek kıl aldırmıyorlardı. Artık elimize çok büyük koz geçmiş oldu. Avantajlı pozisyona geçtik. Yalnızca Rusya’ya değil, bütün tedarikçiler karşısında. O yüzden kıymetli. Bölgede, civarda diğer bir kaynak daha bulunursa yahut bu ölçü değişiklik gösterebilir. Sonradan açılacak olan tespit kuyularına bağlı. Ne kadar çıkarsa çıksın bu bizim doğalgaz ithalat ölçümüzü azaltacaktır. Bu kadar kolay.. Vakaya bu türlü yaklaşmak gerekir. Bizim şirketlerimizi için de iş imkanı sağlayacaktır. Hem de teknolojik olarak yeni kazanımlar elde edeceğiz. Hem de iş gücü açısından bir sürü fırsatlar getirecektir. Üç yararı var bu durumun: Kendi gazımızı kullanacağız ve tedarikçilerle olan müzakerelerde elimize hoş bir koz olarak kullanacağız. Üçüncüsü de Karadeniz’i yabancı şirketleri arama faaliyetlerinde bulunmak için hoş bir teşvik olacak.
Güç Iktisadı Derneği Idare Şurası Lideri Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu:
KENDİ REZERVİMİZ KIYMETLI
Türkiye, Rusya’dan Mavi Akım boru çizgisi üzerinden 16, TürkAkım’dan 15.75 milyar metreküp doğal gaz alıyor. Diyelim kontrat yenilenmedi. Kendi rezervimiz bu çizgilerden birisinin 20 yılına bedel. Karadeniz’de keşfedilen doğal gaz yatağından üretime başlanmadan evvel uzun vadeli mukaveleler de bitmeye başlayacak. Üretici gazını vermek ister, minimal ölçüyle çıkan gazı daha ucuza verebilirler.
BÜTÜN PAZARLIKLARDA TÜRKİYE’NİN ELİ GÜÇLENİR
Doğalgaz keşfiyle Türkiye’nin güç ticareti merkezi olarak gelişmesinin önü açılacak, Türkiye’nin güç hub’ı pozisyonu öne çıkacak. Güç pazarlıklarını bırakın, bütün pazarlıklarda Türkiye’nin eli güçlenir. Türkiye kendi gücünü üretirse masada daha güçlü oturur. Şu anda elektrik üretiminde doğal gazı azaltma stratejisi var. Fakat yerli üretimle birlikte doğal gaz ithal olmaktan çıkıyor, kömür üzere gaz da yerli oluyor. Mevcut strateji tekrar değişebilir.
9. sondajda tespitin yapılması çok önemli… Bundan sonra yatırım noktasını Türkiye bence kendisi yapmalı. Değerli olan bulguya ulaşmaktı. Bundan sonra doğal gazı çıkarmak çok büyük bir sorun değil. Bilhassa Karadeniz’de memleketler arası rastgele bir sorun, Akdeniz üzere münhasır alan sorunu yokken Türkiye denizden kuracağı sınırlarla doğal gazı çok rahat içeriye aktarabilir.
SETA yöneticisi Kemal İnat
SONUNCU EVRE DEĞİL BIRINCI ADIM
Her şeyden evvel bu adımı Türkiye’nin son yıllarda ağırlaşmış olduğu doğalgaz, petrol, güç çalışmalarında kıymetli bir etap olarak görüyorum. Kesin basamak değil tahminen de birinci adım zira 9. Sondajda bu türlü epeyce varlıklı bir rezervin bulunmuş olması bundan sonraki basamaklarda da Türkiye’nin benzeri biçimde tahminen daha fazla da rezerve ulaşması manasında, keşfetmesi manalarına geliyor. Bu eforlar gerekli miydi mutlaka gerekliydi, çok gerekliydi. Aslında maliyeti de Türkiye’nin denizler tarafından bilhassa petrol ve doğal gaz araması 5 tane gemiden oluşan bir filosu var Türkiye’nin biliyorsunuz iki sismik araştırma gemisi 3 tane de sondaj gemisi kelam konusu. Bu filoları oluşturmak Türkiye için hayli maliyetli ancak bu maliyet gerekliydi neden gerekliydi zira Türkiye toplam güç tüketimini yaklaşık yüzde 72’sini ithal ediyordu dışardan almak zorundaydı bununda Türkiye’ye maliyeti epeyce yüksekti yani 40 ila 60 milyar dolara kadar çıkan bir maliyet geçmiş yıllarda petrol ve doğalgaz fiyatları yüksek olduğu periyotlarda 60 milyar dolara kadar çıkan maliyetten bahsediyoruz hasebiyle bu çok yüksek maliyeti azaltmak için Türkiye bilhassa son devirde önemli bir uğraş içerisindeydi bu eforlar çerçevesinde neler yapılır dersek yani aslında bu sondaj faaliyetleri bu uğraşın yalnızca bir ayağını oluşturuyor.
TÜRKİYE NE YAPTI? 3 ADIMDA SÖYLEYEBİLİRİZ
Birinci adım
Ne yaptı Türkiye? 3 adımda süreci söyleyebiliriz; Güç konusunda dışa olan bağımlılığı azaltmak için birinci adımda evvel tedarikçileri çeşitlendirmeye çalıştı yani burda Rusya ve İran üzere ülkelere bağlılık kelam konusuydu bunu azaltmak için daha fazla tedarikçi devreye soktu bilhassa doğalgazla son yıllarda el-enci ithalatıyla birlikte Cezayir üzere Nijerya üzere Katar gibi ülkelerin devreye sokulduğunu gördük bu birinci adım.
İkinci adım
İkincisi; yenilene bilir güç kaynakları konusunda ki bunlar büsbütün yerli kaynaklar biliyorsunuz… Yerli üretimin hissesini arttırmak için yenilenebilir güç kaynakları konusunda önemli bir yatırım kelam konusu bu çerçevede rüzgar,güneş gücünün son periyotta hissesinin Türkiye’nin elektrik tüketiminde hissesinin önemli formda artığını gördük. Hidroelektrik aslında evvelce beri sıklıkla gelen güç çalışma alanıydı Türkiye’nin o alanda da yeni barajlar eklendi bu ikinci adımdı.
Üçüncü adım
Üçüncüsü de ; bana nazaran en değerlisi Türkiye’nin hem karada hem de denizde sismik araştırma ve sondaj faaliyetleri yürütmesi başlaması bu bahiste en önce hepimizin bildiği üzere Türkiye’nin kendi alt yapısı olmadığı için bilhassa sondaj gemilerimiz yoktu öteki ülkelerin , öbür şirketlerin gemilerinin sondaj gemilerinin kiralanması kelam konusu oldu. Lakin bunda bir muvaffakiyete ulaşılmamıştı bu da çok fazla maliyetli bir şeydi o yüzden Türkiye son birkaç sene içerisinde az evvel söylediğim 5 gemiden oluşan filoyu kurdu.
Soru: GEÇMİŞTE DE BU ÇALIŞMALARIN YAPILDIĞI ANCAK FARKLI SEBEPLERDEN DOLAYI DOĞALGAZIN BULUNAMADIĞI SÖYLENİYOR BURDA SİZCE BİR ARKA NİYET KELAM KONUSUMUYDU?
Bu mevzuda bir şey söylemek mümkün değil o denli bir ihtimal olmadığını zannederim. Zira yani sonuçta bir kadro memleketler arası şirketlerle anlaşmışsanız ve onların da yüksek maliyetler karşısında onların doğalgaz ve petrol aramasını sağlamışsanız bir formda onların kontrolü yapılmıştır Türkiye’de münasebetiyle o biçimde bir arka niyetin kelam konusu olabileceğini düşünmüyorum. Yalnızca burda az evvel söylediğim üzere Cumhurbaşkanımızın da açıklamasında dinledik birtakım diğer ülkeler çok sayıda sondaj keşfi gerçekleştirdi bu manada Türkiye 9.sondajda keşfi gerçekleştirmesi hakikaten Türkiye açısından epey faydalı bir durum oldu. Yani sayının arttırılması gerekiyor burda sondaj faaliyetinin arttırılması gerekiyor sismik araştırılmaların yapılması, artırılması gerekiyor artık.
EN KRİTİK ŞEY…
Lakin siz dışardan kiralamayla öbür şirketlerden kiralamayla arzuladığınız sayıya ulaşamazsınız. Bu manadaki teknik yetersizlik tahminen Türkiye’nin o keşifleri elde etmesi keşiflere ulaşmasına mani olmuştu. Artık az evvel söylediğim üzere 5 gemiden oluşan filo Türkiye’nin güç filosu nitekim Türkiye’yi bu manada dünyanın sayılı ülkelerinden birisi haline getirdi. Yani bu halde Türkiye sayıyı hem sismik araştırma sayısında araştırma alanını hem de sondaj sayısını arttırma imkanı buldu. Keşfi getirende bu oldu yani burda kritik şey aslında o üç tane sondaj gemisinin satın alınması en son Yasal alındı biliyorsunuz ki o da hazırlıklarını tamamlıyor ve orda çok değerli bir adım. 2017’de Oruç Reis’in yerli teknoloji inşaa edilmesi bu da mesela çok kıymetli. Yani Türkiye geçmişte bu türlü imkanlara sahip değildi artık kendisi sismik araştırma gemisi inşaa edebilecek duruma gelmiş oldu.
Ondan öncede Barbaros Hayrettin Sismik Araştırma Gemisi satın almıştı yani bunlar Türkiye’nin faaliyetini artırmasını ve kendi faaliyetlerini yürütmesini de sağlamış oldu ve bu da başarıyı getirdi. Yani siz bu kadar efor sarf ederseniz bu alana yatırım yaparsanız karşılığını kesinlikle alırsınız geçmişte maalesef yeteri kadar araştırma yapılmadığı için Türkiye bu türlü bir rezervi keşfetme imkanına sahip olmamıştı artık bu imkana kavuşmuş olması Türkiye için hakikaten değerli bir adım ben bunun devamının da geleceğini düşünüyorum. 320 milyar metreküp epey yüksek bir oran, sayı Türkiye’nin dışa olan bağımlılığını birinci etapta azaltacak bir sayıdan bahsediyoruz. Ancak ben 320 milyar metreküple kalmayacağını bunun artıcağını tahminen Karadeniz de mevcut bulunan gaz alanının tahminen daha derinliklerinde yeni keşiflerin olabileceğini lakin aslında Akdeniz de tekrar yürütülen faaliyetler sonucunda da yeni keşifler olacağını bekliyorum bu manada Türkiye’nin politik gayeleri bilhassa bağımsız dış siyaset konusunda ki gayeleri açısından değerli bir yer sağlayacaktır bu doğalgaz keşfi.
Kıbrıs İlim Üniversitesi (KİÜ) Mühendislik Kısmı Dekanı Prof. Dr. Cet Atun
21. YÜZYILDAKİ DEĞİŞİMİMİZİN BIRINCI ADIMI
Sakarya parselinde saptanan doğalgaz rezervi 800 Milyar metreküp civarında. Fatih sondaj gemisinin Sakarya parseli içinde Tuna 1 Kuyusunda yaptığı sondajla 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfetmesi, Türkiye’nin 21. Yüzyıldaki bahtının değişiminin birinci adımını oluşturacak. Yasal Sondaj gemisi de bölgeye hareket etmeye hazırlanmaktadır. Buradan da muştular bekliyoruz.
PRANGALAR KOPARILACAK
Bu muştuyla birlikte Türkiye dışa bağımlılıktan kurtulacak, prangalarını koparıp atacak, iktisadı, nüfusu, savunma endüstrisi, teknolojisi ve silahlı kuvvetleri ile Doğu Akdeniz’de, Orta Doğu’da ve bölgesel diplomaside son kelam sahibi ülke bir ülke pozisyonuna gelecek. Kıbrıs Türklerinin de mukadderatı değişecek.
Türkiye bu gücü ile Kıbrıs konusunda da, Kıbrıslı Türklerin haklarını ve eşitliğini sağlayacak bir tahlilin kapılarını açacak ve bunu tesis edecektir. Bu hoş haberle, Türkiye’nin ve KKTC’nin mukadderatının değişeceğine inanıyor, -bir sefer daha- Türk olmanın, anavatanımın Türkiye olmasının gururunu yaşıyorum.
GENAR Lideri İhsan Aktaş
BÜYÜK HİZMET EDECEK
Millet bir taraftan fark etmişti Karadeniz de olduğunu, ölçüsü konusunda belirsizlikler vardı. Çok heyecanlıyız yani herkes bu türlü çok memnun nihayetinde uzun arayışlar sonucunda gücün zayıf olduğu bir ülkede doğal gaz çıkmış oluyor. Hasebiyle Türkiye sanayi üretimi olan, ihracatı olan, alt yapısı olan bir ülke yani bu güç desteğinin Türkiye’ye büyük hizmet edeceğine dair kanaatimiz var.
SETA Iktisat Araştırmacısı Deniz İstikbal
DÖVİZ GİRDİSİNE GEREKSINIMIMIZ VARDI
Cumhurbaşkanımızın dediği üzere cari açığı düşürecek Türkiye’nin güç ithalatını aşağıya çekecek aslında Türk tarafında da kısmi manada istikrarı sağlayabilecek bir adım ithalatı yapmak için bizim döviz girdisine muhtaçlığımız vardı. Zira bu ithalatı yapmak için dövize gereksinimimiz vardı. Türk insanı daha ucuz biçimde doğal gaz kullanmış olacak.
İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Ekonomist Kerem Alkin
GÜÇ TARİHİ AÇISINDAN DÖNÜM NOKTASI
Bugüne kadar Rusya’dan 430 Milyar metreküp için yaklaşık 130 milyar dolar ödeme yaptığımız doğalgaz ithalatı dikkate alındığında Türkiye’nin dünyada ve etrafımızdaki komşu ülkelerden 100 milyar dolar doğalgaz ithalatı yapmasının gereğini ortadan kaldıracak bir durumdan bahsediyoruz. Hasebiyle da bu 100 milyar doların Türkiye’nin hem cari süreçler açığının azalması boyutunda hem de tıpkı vakitte da Türkiye’nin döviz gelirlerinin artması, Merkez Bankası rezervlerinin artması boyutunda güçlü sonuçları olan rezervden kelam ediyoruz.
Cumhurbaşkanımızın belirttiği üzere 2017 yılında duyuru edilen Ulusal Güç ve Maden Siyaseti yerli kaynakların kesime kazandırılmasına kıymet veriyordu. Bu çok kıymetli bir başlangıç noktasıydı. Sonrasında da “varsa bulacağız” denilerek yola çıkıldı. bu etapta 5 adet sismik ve sondaj gemisi satın alındı. Sondajlara ve sismik araştırmalara başlandı. 9 tane derin denizlerde sondaj yapıldı. Hem Akdeniz hem de Karadenizde. 9’uncusu olan şimdiki Tuna-1 lokasyonunda nihayet gaz keşfedildi. Bu çok sevindirici bir haber Türkiye için. Birebir vakitte Türkiye güç tarihi için de bir dönüm noktası.
Müge Çakmak / Enes Taha Ersen
Haber7
