Haber7- Enes Taha Ersen
Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki 30 yıla varan tansiyon, Ermenistan’ın Tovuz nahiyesine yönelik provokasyon içeren akınlarıyla tırmandı. Mahsusen tartışmalı Karabağ nahiyesinden uzakta, sivil nahiyelerini gaye alan akınlarda 7 Azerbaycan askeri şehit olurken, Azerbaycan ordusu hücuma misliyle karşılık verdi.
Bakü idaresi verdiği karşılık ile, Ermeni tacizlerine ve işgalciliğine boyun eğilmeyeceğini ve işgale karşı taviz vermeyeceğini açıkça gözler önüne serdi. Tansiyonun birinci gününden bu yana Ermenistan’a misliyle karşılık vermeye devam eden Azerbaycan, Ermeni cephelerini bombardıman altına alırken, hudut nahiyesinde uçuş gerçekleştiren SİHA’lar da çok tesirli ve kuvvetli mühimmatlar ile askeri üsler, kışlalar, cephanelikler ve askeri sevkiyat yapan konvoyları maksat aldı.
Güvenlik Bilirkişileri Abdullah Ağar ve Coşkun Başbuğ yaşananları askeri açıdan Haber7.com’a kıymetlendirdi.
30 YILDIR DEVAM EDEN PROVOKASYON
90’ların başından bu yana Ermenistan’ın provokasyon dolu işgalci tavrı, Dağlık Karabağ ve Yedi rayon nahiyeleri çözülmez bir düğüme döndü. Azerbaycan’ın yapıcı ve barış yanlısı tavrına karşılık Erivan idaresinin devamlı olarak taciz akınları, bugün oluşan yere ek sağladı.
Güvenlik kompetanı Abdullah Ağar dünden bugüne yaşanan süreci kıymetlendirdi:
“Ermenistan ile Azerbaycan arasında 1990’ların başından beri süregelen bir tansiyon var. O günden bu güne Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ nahiyesi ve yedi rayonu haksız halde Ermenistan işgali altında. Ve bunu bu biçimde bu güne getirdi Ermenistan. Artık tam bu durumun düzelmesini umarken, bu sefer tartışmalı ortamla alakası olmayan bir konumda, yani Kuzey Garp Azerbaycan nahiyesinde, Tovuz’da yeni bir mütecaviz hücum kendini gösterdi.”
PROVOKASYONUN SEBEPLERİ
Ermenistan’ın akınlarını askeri taraftan pahalandıran Ağar, bu taarruzların pek çok sebebi olduğunu söz etti:
“Bu atağın pek çok sebebi var. Burası öncelikle milliyetçi hassasiyetlerinin çok yüksek olduğu bir konum. Buradan Gürcistan üzerinden bir temas sağlanıyor Türkiye ile. Burası Azerbaycan’ın temas kurduğu, hasebiyle nefes aldığı nokta. Hem Gürcistan üzerinden geçen kara yolu burada konum alıyor. Hem de güç hakları buradan geçiyor. Azerbaycan ile Türkiye arasındaki ekonomik, kültürel ve sosyolojik bağın geçtiği konum burası. İkincisi Dağlık Karabağ’da fiili bir durum laf konusu. Burada bir tahkimat, bir yığınak var. Orada muvaffakiyet üretemeyen Ermenistan açacak yeni bir cephe arıyor kendisine. Bu cepheyi neden açtığını soracak olursak, hususun Türkiye’nin açtığı cephelerle ilgisi var.”
AZERBAYCAN’IN İÇİNDEKİ PÜRÜZ
Azerbaycan’ın da yapısında ulusal olmayan ögelerin nokta aldığı ve bu yapılar ile Cumhurbaşkanı Aliyev’in savaş ettiğine değinen Ağar,bu uğraştan kimi oluşumların rahatsızlık duyduğunu açıkladı:
“Neden bu türlü bir şeyle karşı zıdda kalınmış olabilir: Azerbaycan yapısal sıkıntılar yaşayan bir devlet. Yani birebir Türkiye kendisini FETÖ’den arındırdıkça güçleniyorsa, Azerbaycan da içerisindeki gayri ulusal ve manipülatör yapılardan arınması gerekiyor. İçerdeki bu tarafta yapılanma, bu duruma sebebiyet vermiş olabilir. Zira Aliyev’in devlet ve ordu içerisinde gayri ulusal olan yapıları temizlemekle ilgili uğraşısı var. Bu birilerini rahatsız etmiş, Ermeniler üzerinden bu türlü bir tesir oluşturmuş olabilir.”
“RUSYA, FRANSA VE ABD”
Güvenlik mütehassısı, Rusya, ABD ve Fransa’nın da aralarında bulunduğu bir küme devletin Ermenistan Azerbaycan’a karşı kışkırtarak bu hücuma taban hazırlandığını tabir etti:
“Bu yüreği Ermenistan’a kim verir, kim kışkırtabilir Azerbaycan’a karşı? Baktığımızda temelde Rusya, Fransa ve ABD görünüyor. Yani şuan her üç memleketle de Türkiye’nin mahsusen Irak’ta, Suriye’de, Şark Akdeniz’de ve Libya’da savaşları var. Buradaki savaşlardan olumsuz istikamette etkilenen Fransa üzere memleketler çok rahatlıkla Ermenileri Azerbaycan’a karşı mahsusen bu kesimden kışkırtabilirler.”
AYASOFYA KONUSU
Abdullah Ağar’ın sair açıklamaları şu halde:
“Bir de Ayasofya sorunu var biliyorsunuz. Bu bahis da altta yatan sebeplerden biri olabilir. Neden bunu söylüyorum, zira Ayasofya Türkiye üzerinde emelleri olan, ihtirasları olan Ermeniler için de bir sembol yapıdır. Tahminen birebir kilise olmasa bile Ortodoksluk üzerinde örtüşen paydaları var. Hem etnik hem de diyaneti olarak paydaları var. Doğrusal olarak gerisinde saklanmış olan daha büyük irade, Ayasofya üzerinden Ermenistan’ı Türkiye-Azerbaycan ortak menfaatleri nedeniyle kışkırtmış olabilir.”
GÜÇ KONUSU
“İşin bir farklı boyutu da şu. BP (British Petroleum) ile yapılmış petrol mutabakatının kaidelerinin değişmesiyle Azerbaycan’ın petrolden kazandığı gelir çok arttı. Bu gelirin tamamının Azerbaycan’a kalmasını istemiyor olabilirler. Azerbaycan’a karşı bir şantaj uygulayıp, rüşvet isteniyor olabilir. Ermenistan’ı bu formda kışkırtanlar bunu amaçlıyor olabilir. Azerbaycan o coğrafyada istikrarlı, huzur içerisinde yaşayabilmek için bir ekip bedeller ödeyen bir memleket. Bununla ilgili istikrarlar bozulmuş olabilir. Bu durum birilerini tatmin etmemiş olabilir. Behre isteme sorunu yani burada kelam konusu olabilir.”
ERMENİSTAN’IN PLANI
“Ermeni çapulcular bu cins taarruzlarla kendi tabanlarını pekiştirir. Etnik düşmanlıktan, mezhebi ve diyaneti düşmanlıktan beslenen bu yapılar, kendi tabanlarını bu formda faal meblağ. Ermenistan’ın istikrarı şuan çok bozuk durumda. Gerek ekonomik, gerek siyasi manada çok bozuk. Kendi toplumsal tabanını tatmin edecek, diri tutacak, etrafında toplayabilecek gerginliğe, kaosa gereksinimi var. Bunun için de en hoş adres Azerbaycan’dır. Oraya karşı bir vuruş, tesir gösterdiği taktirde kabaran hamasi hislerle toplumsal katmanları stabilize ve tatmin eder. Bu işin bu türlü de bir boyutu var.”
“ULUSLARARASI HİMAYEDARLAR”
“Hem füzelerle, hem de SİHA’lar ile Azerbaycan topraklarına yönelik gerçekleştirilen bir atak var ortada. Azerbaycan’a ilişkin toprakların yüzde 23ü hala işgal altında. Bu nasıl gerçekleşiyor. Bu durum kendi kendine gelişmedi. Bunun gerisinde bir askeri kapasite var hem de Minsk kümesi üzere memleketler arası himayedarlar var. Buralardan okunduğunda işin durumu ortaya çıkıyor. Azerbaycan’ın kuvvetinin bir halde Ermenistan tarafından süspanse edilmesi gerekiyor. Birileri bu çeşit ataklarla Azerbaycan’a bildiri vermeye, baskılamaya çalışıyor. “Bizim istediğimiz üzere davranmazsan bu cins ataklarla karşı zıdda kalırsın” diyor. Bizim istediğimiz haraçları vermezsen, istikrarsızlaştırıcı fiillerle yüz yüze gelirsin diyorlar. Türkiye acilen her coğrafyada aktiflik gösterirken, bu akın sonrasında da Azerbaycan’ın üzerinde bir konsantrasyon noktası oluşturuyor.”
SÜREÇ NEREYE SARFIYAT?
“Şimdilik ileti verildi, bildiri alındı. Bundan sonraki sürece bakacağız. 2016’daki Nisan muharebelerine benzeri münasebetler oluşmuş durumda. Lakin burada Azerbaycan’ın ortaya koyacağı refleks kıymetli. Şehitlerin verildiği böylesi bir denklemde gücünü nerede, ne vakit, ne biçimde ve hangi dozajda kullanacağına Azerbaycan karar verecek. Burada gücün nasıl kullanılacağı çok değerli. Bunu tehdit tahlilleri ve risk değerlendirmeleri yapılarak tuzağa düşmeden karşılık verilecek. Burada çok net bir halde tuzak kokusu var. Bedeli kesinlikle ödetilmeli. Bu argüman kalıcı bir halde Karabağ meselesinin tahlili için kullanılmalı. Fakat bunu yaparken atılacak adımlar çok değerlidir.”
“ERMENİSTAN SORUNU”
Coşkun Başbuğ, nahiyede yaşanan sorunun Dağlık Karabağ sorunu olmaktan çok Ermenistan’ın işgalci yapısı olduğunu belirtti.
“Ermenistan ile Azerrbaycan arasındaki yaşanan mesele Dağlık Karabağ sorunu 
olarak isimlendiriliyor fakat bana nazaran bu sorunun esas ismi Ermenistan sorunu. Zira burada işgalci bir Ermenistan var ve bu Azerbaycan topraklarını işgal ettiler. Burada yaşanan sorun son periyotlarda sıcaklığını yitirip, soğuma periyoduna evrildi. Ermenistan’ın Tovuz yerine bu saldırıyı yapmasını ve tekrar hareketliliği başlatması zamanlama ve münasebet olarak pahalandırmak gerek.”
“İŞİN UCU RUSYA’YA ÇIKIYOR”
“Neden artık ve Neden bu taarruz gerçekleştirildi. Kıymetlendirme yapıldığında ipin ucu Rusya’ya çıkıyor. Çünkü Rusya Ermenistan’ı başından beri destekleyen Türklük dünyasına tampon ortam olarak yerleştiren devlet. Ta çar vaktinden kalma bir plandır bu. Azerbaycan ile komşu olmayalım, birliktelik sağlanmasın diye Türk dünyasının bir arada olmaması için tampon yer olarak oluşturuldu Ermeni Devleti. Tarih boyunca daima kullanıldılar. Osmanlı devrinde, gerek evvelinde daima kullanıldılar. Hala de kullanılmaya devam ediyorlar.”
“NET BİR İNTİHAR SALDIRISI”
Azerbaycan’ın Ermenistan önünde hem askeri hem de savaş teknolojileri açısından çok daha kuvvetli olduğuna değinen Başbuğ, bu durumun mümkün bir savaş senaryosunda Erivan idaresi ismine bir intihar saldırısı olacağını tabir etti.
“Ermenistan’ı Azerbaycanlı kardeşlerimizle kıyasladığımda yapılan hareketin bir intihar saldırısı olduğu net bir biçimde ortaya çıkar.Gerek askeri, gerek siyasi, gerek ekonomik güç olarak Ermenistan ve Azerbaycan’ı kıyaslamak akılla alay etmek olur. 10 milyonu geçkin nüfusu olan Azerbaycan -ki bunun yaklaşık 4-4,5 milyonu her an silah altına alınabilecek insan olarak önümüze çıkıyor-Aynı rakam Ermenistan’da 3 milyona bile yaklaşmazken birçok insan acz içinde. Bir savaş gücü, salahiyeti, imkanı olmayan bir yapı. Hasebiyle bu sahada Ermenistan sınıfta kalıyor. Başka taraftan baktığımızda da askeri olarak Azerbaycan’ın tertipli ordusu, Ermenistan’ınkinden çok daha ilerde bir seviyede. Giderek de büyüyen bir yapısı var. Zati büyümesini Azerbaycan’ın askeri ortamda yapacağı harcamalara ayırdığını görmek mümkündür. Bütün memleket bütçesinin değerli bir kısmını Azerbaycan Savunma’ya ayırıyor. O denli bir gücü var Azerbaycan’ın. Artık bütün bunları tankı, tüfeği, topu alt alta koyduğumuzda Ermenistan’ın yaptığı bu atağın net bir intihar saldırısı olduğunu görebiliriz. Çünkü bu taarruza karşılığı anında verildi, büyük yaralar açıldı.”
“RUSYA KENDİNE BİR ÇIKIŞ YOLU ARIYOR”
Akının Rusya tarafından azmettirildiğini söz eden Başbuğ, Rusya’nın bilhassa Libya’da çıkmaza girişi nedeniyle bildiri vermek ismine bu saldırıyı yaptırdığını tabir etti:
“Ermenistan bu türlü bir taarruza esasında cüret etmedi, ettirildi. Kim tarafından? Rusya tarafından. Rusya neden bir anda Ermenistan’ı devreye soktu dersek geniş bir okuma yapmak gerek. Birkaç neden ortaya çıkar burada. Nedenlerden birincisi Türkiye’nin Libya, Şark Akdeniz meydanındaki elde ettiği kazanımlar ve ataklar. Bu durum Rusya’ yı çok rahatsız etti. Sirte-Cufra düzleminde sıkışan Rusya kendisine bir çıkış yolu arıyor. Bu çıkış yolunu da Ermenistan’ı hareketlendirerek Türkiye’ye yeni bir cephe açmakta buluyor. Bu cephe neden açılmaya çalışılıyor? Zira Türkiye ve Azerbaycan birbirlerini karşılıklı olarak iki devlet tek millet anlayışıyla yani kendi kanından, kendi canından olan bir devlet olarak görüyor. Bu türlü bir taarruza seyircisiz kalınamayacağını Rusya da çok iyi biliyor. Bizim yaptığımız açıklamalar da keza tıpkı formda bu görüşü destekliyor. Dışişleri Bakanımızın hücum sonrası yaptığı açıklamada “Kimse Azerbaycan’ı yalnız zannetmesin. Bu saldırıyı nefretle kınıyoruz.” demişti. Bu saldırıyı da şu formda okumak mümkündür: Azerbaycan’a yapılan saldırıyı Türk milleti, Türkiye Cumhuriyeti özünde kendisine yapılmış kabul ediyor. İşte Rusya bunun farkında olduğu için Türkiye’ye kuzeyde cephe açtırır, odaklanma ve güç bölünmesi yaptırabilir miyim’in arayışı içinde. Bu duruma da çabucak karşılık verelim. Türkiye gerekirse burada da bir cephe açar lakin asla Şark Akdeniz, Libya ve Suriye’deki uygulayacağı askeri, siyasi gelişmeleri engellemez.”
TÜRKİYE İLE AZERBAYCAN’IN YAKINLAŞMASI KONUSU
Rusya’nın atağa münasebet olarak rahatsızlık duyduğu bir vesair hususun da Azerbaycan ile Türkiye’nin ikili bağları olduğunu belirten Güvenlik eksperi, iki memleket arasındaki samimi münasebetlerin de bu atağa sebep olduğunu tabir etti:
“Rusya’nın rahatsız olduğu bir öteki husus ise Türkiye-Azerbaycan yakınlaşması. FETÖ’nün de ihanetiyle geciken ikili bağlar canlanmaya başladı. Geçtiğimiz günlerde mecliste alınan bir karar ile Azerbaycanlı kardeşlerimize 200 milyon liralık askeri yardım yapılabilmesi gündeme düştü. Ve bu rakam karşısında Azerbaycan ordusu da İHA/SİHA, ATAK helikopterleri üzere silah ve mühimmatlarla ilgili planlamalar yapıyor. Dünyada sınıfının en iyisi olan İHA/SİHA’yı Azerbaycanlı kardeşlerimiz aldığı taktirde, ortamın en değerli askeri gücü haline gelecek. ATAK keza sınıfının en iyilerinden, bunu da aldığında Azerbaycan’ın operasyonel kabiliyeti değerli ölçüde artacak. Bu da Rusya’nın öncesinde olduğu üzere Ermenistan yahut Azerbaycan’ı kullanmasına handikap olmuş olacak. Hasebiyle Rusya’da rahatsızlığa neden olan bir vesair mevzu bu. İkili iğ birlikleri, alakaları yani Türkiye Azerbaycan yakınlaşması.”
AYASOFYA PROBLEMI VE RUSYA’NIN YAKLAŞIMI
Akının üçüncü faktörünü de Ayasofya üzerinden gören Başbuğ şu sözleri kullandı:
“Üçüncü husustan bahsetmek gerekirse ben Ayasofya hakkında alınan karardır diyorum. Çünkü Ayasofya, Ortodokslar için kendilerine simge olarak seçilen bir nokta. Ortodoks alemini incelediğinde de iki mahal ortaya çıkıyor. Biri Yunanistan, oburu Rusya. Nüfus olarak bakıldığında, Rusya daha ağır bir nüfusa sahipken, Ortodoksluk dünyasının merkezi de yeniden burası olmalı. Ancak bugüne kadar birtakım odakların devreye girmesiyle bu merkez Yunanistan olarak isimlendirildi her vakit. Ortodoksluk merkezinin Ayasofya konusunda bir vaziyet takınmasını bekliyorduk. Lakin bu vaziyet Rusya’dan geldi. Yanlış buluyoruz üzere haddi aşan bir açıklama yaptılar. Sıradanda bu husus Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliğine bir taarruzdur. Türkiye Cumhuriyeti istediği kanunu uygular. Yukarıda da bahsettiğimiz denklemleri bir araya koyduğumuzda, Rusya’nın rahatsızlığının net bir formda ortaya çıktığı görülüyor. Rusya bu hamleyle Ermenistan ve Azerbaycan üzerinden Türkiye’ye yeni bir cephe açtırmanın uğraşı içerisinde.”
SONUÇLARINA KATLANMAK ZORUNDA KALACAKLAR
Coşkun Başbuğ’un gayrı açıklamaları da şu formda:
“Cumhurbaşkanı Erdoğan bu hususta yaptığı değerlendirmesinde “Orada oynanan oyunu görüyoruz, orada yapılmak istenenin ne olduğunu çok iyi biliyoruz. Bununla ilgili gereken önlemleri alacağız” dedi. Bu Rusya’nın yapmış olduğu hamleye karşı bir meydan okumadır. Bu daha ileri bir safhaya sarfiyat mi açıkçası emin değilim. Zira Azerbaycan bu atağa anında karşılık vererek Ermeni tarafına önemli kayıplar verdirdi.Dolayısıyla bu gösterilen reaksiyon ve çıkışlarla bu işin pek de gerisinin geleceğini düşünmüyorum. Esasen bunun akabinde yine bir şeyler denemeye kalkanlar, yaptıkları işlerin sonuçlarına katlanmak zorunda kalacaklar.”
TANSIYON SÜRECİ VE KARABAĞ PROBLEMININ TAHLILI
“Bu çatışma ortamının çok uzayacağını açıkçası sanmıyorum. Gelgelelim bu durum Dağlık Karabağ sıkıntısının askıda kalacağı mealine da gelmez. bu yahut gelecekte olacak gayrı çatışmalar ile Karabağ sorunu, Ermenistan sorunu muhakkak çözülmesi gereken bir sıkıntıdır. Azerbaycan ordusunun güçlenmesinden bahsettik biraz evvel, Azerbaycan nitekim emin adımlar atıyor. Değerli faaliyetler atılımlar yapıyor. Eninde ahir Azerbaycan hak ettiği Karabağ’ı alacak. Kuzey Kore-Güney Kore örneğinde olduğu üzere değil direkt Karabağ’ı kendi topraklarına katarak çözecek. Bu bahiste kimsenin kuşkusu olmasın. Lakin şuan için siyasi ve askeri konjonktürün buna müsaade edeceğini düşünmüyorum. Bu durum yılların biriktirdiği bir sorun. Problemle ilgili bir çok dünya devleti devreye girecektir. Bu devletlerin hiç biri ne Azerbaycan ne de Türkiye’nin istediği kararları destekleyecektir. Azerbaycan’ın kendi toprakları işgal altındadır, Ermenistan da buradan çekilmelidir. Bu işin diğer türlü bir pazarlıkla, itilafla tahlili mümkün değildir. Türkiye de Azerbaycan’ı bu formda koşulsuz desteklemekte. Hasebiyle önümüzdeki aylar ve yıllarda gündem de buna müsaade ettiği taktirde Azerbaycan’ın lehine sorunun çözüleceğini düşünüyorum. Aksini ne Türkiye ne de Azerbaycan’ın kabul edeceğini düşünmüyorum.”
Haber7
