Müellif D.Mehmet Doğan’ın dikkat çeken köşe yazısı:
Bugün büyük fikir adamamız Nureddin Topçu’nun vefatının 46. Yıldönümü. Rahmete vesile olması niyazıyla, eski bir yazımızı okuyucularımızın dikkatine sunuyoruz.
20. yüzyılımızın büyük düşünürü Nureddin Topçu devrinin aynası olmakla kalmamış, bütün vakitlere hitab edebilecek kalıcı fikirler ortaya koymuştur.
Onun fikirleri bize ülkü verir, harekete yöneltir, hakikat arayışına zorlar. “Hayatla barışmayan ve kendi ruhunun olağan izlerinde yürüyerek dışarıdan aldığı hislerle çarpışmayı kabul eden irade adamları bize yol gösterecektir” diyor.
1928’de yurtdışına tahsil niyetiyle gönderilen ikinci kümede yer alan Nureddin Topçu, 1934’te ideoloji doktorasını tamamlayarak Türkiye’ye dönüyor. Lise öğretmeni olarak görevlendiriliyor. İzmir’de sürgündeyken 1939 yılı şubat ayında (30 yaşında) Hareket dergisini yayınlamaya başlıyor. Matbuat Kanunu’nun vadeli yayın yapma alanını daralttığı bir devirde İzmir’de yayınlanır görünen ve ama İstanbul’da basılan Hareket dergisi Cumhuriyet periyodunda bir vakittir imkânsız kılınmış fikrî muhalefetin birinci örneği oluyor. Topçu’nun Hareket’in birinci sayısında yer alan yazıları derin felsefî temellere işaret ediyor ve güçlü bir dinî-menevî arkaplan ortaya koyuyor.
Nureddin Topçu’nun Atatürk’ün vefatından üç ay sonra, 1939 şubatında yayınladığı savsız görünümlü, kendinden kapaklı 32 sayfalık dergisi Hareket, Cumhuriyet periyodunda fikrî muhalefetin gözden kaçırılmış güçlü bir başlangıcı olarak görülmelidir. Mecmuada, Türkiye için yeni bir rönesans (oluşum, diriliş) gerektiği ve batılılaşmanın bu türlü bir gelişmeyi gerçekleştirmek için icab eden koşulları sağlamaktan uzak olduğu açıkca söz ediliyordu. Bunun yanında, Topçu’nun müstear imzalarla yayımladığı yazılarda, tek parti rejimine yönelik tenkitler de lisana getiriliyor.
[MEHMET DOĞAN: İki Yol Açıcı Nureddin Topçu ve Necip Fazıl -]
Topçu’nun birinci yazıda (Rönesans hareketleri) ortaya koyduğu batı sistemi eleştirisi, içeride çok ölçüde yüceltilmiş olan batılı pahaların tenkididir tıpkı vakitte. “Müsbet ilim”i tek gerçek “mürşit” olarak ilan eden pozitivist yöneticilere, bel bağladıkları zihniyetin idealsizliği, temelden çürük olduğu ve sömürgeciliğe hizmet ettiği belirtilmektedir. “En gerçek mürşit” olarak bağlanmamız emredilen “müsbet ilim”in rol ve işlevi hakkında en azından tereddüt uyandıran bu kelamlardan sonra Topçu, Avrupa’nın yapamayacağı rönesansı, bizim gerçekleştirebileceğimizi şöyle tabir ediyor:
“Avrupa medeniyetinin içine girmiş olan ve Avrupa haritasının dışında bulunan bizim üzere bir millet asrımızın rönesansını kendinden bekleyebilir. Bu rönesansı yapmamızı mümkün kılan en temelli kaide Avrupa haritası dışında, avrupalılık hırsına ve hodgâmlığına bürünmekten uzak kalmamızdır. Yaratılacak değerleri şu yahut bu milletin tarihinden değil, hakikatin hazinesinden alabilmek hürriyetin kazanabiliriz.”
Hareket dergisi daha başlangıçtaki muhtevasıyla, Cumhuriyet bölümünün hâkim fikir çerçevesinin dışında bir yayın olarak dikkati çekiyor. Dinin ve dinî muhtevalı fikrin dışlandığı bir devirde, dinî bir yayın olmayan Hareket mecmuasının muhteva olarak manevî-ruhî-dinî bir arkaplana sahip olduğu görülebilmektedir.
Nureddin Topçu, hareket ideolojisinden yararlanmakla bir arada, kendine mahsus fikir yoğunluğu ile dikkati çeken, bu topraklarlarda yaşanan tarih üzerinden millî-islâmî bir toplum ve devlet tahayyülü oluşturan, ahlâkçı bir düşünür. Hareket mecmuası periyotlar halinde yayınlanıyor. 1947-1949, 1952-1953 ve nihayet 1966-1974.
Topçu ısrarla fikir alanında, ahlâk alanında kalmayı tercih ediyor. Siyaseti siyaseten desteklediği devirler oluyor, lakin siyaset yapmayı reddediyor. Fikirlerini siyaseten biçimlendirmekten imtina ediyor. İslâm siyaseti namına ortaya çıkanları eleştiriyor, dinî akımları dinin özünü yitirdikleri için şiddetle tenkid ediyor ve kapitalizme/liberalizme karşı İslâm sosyalizmi, müslüman Anadolu sosyalizmini savunuyor.
Nureddin Topçu, niyetini hiç bir formda vakte, yere, siyasete uydurmaya çalışmadı. “Bizim hareketimiz mesuliyet hareketidir; davamız hayata uymak değil, hayatımızı hakka uydurmaktır” dedi. Hareketlerinde ve yazdıklarında hiç bir mübalağa, artistlik ve rol yoktu. Kelamlarına yahut fikirlerine asla “dram” katmıyor. İllüzyona başvurmuyor, Büyüleyici etki uyandırmaktan bilerek kaçınıyordu. Her vakit yalın, sade idi. Cezbedici olmuyor, cezbe göstermiyordu. Değil “teshir etmek”, “etkilemek” dahi onun sözlüğünde yoktu.
Topçu, ömrünün son yıllarını çok eleştirilen ve geri plana itilen bir düşünür olarak geçirdi. Onun zihnimizde tekrar güçlü biçimde belirmesi, baskıcı 28 Şubat devrinde ve İsyan Ahlâkı kitabının yayınlanmasından sonradır. Sıhhatinde üniversiteden uzak tutulan Topçu, vefatının üzerinden 40 yıl geçtikten sonra üniversitenin en çok üzerinde durduğu, çalıştığı bir fikir adamı ve felsefeci olarak kabul görüyor.
Haber7
