Hizmet akdi ile çalışan personellere, çalıştıkları her yıla karşılık 30 günlük giydirilmiş fiyat üzerinden kıdem tazminatı ödeniyor. Fakat, fiyat meblağı ne olursa olsun ödenen kıdem tazminatı, ödemenin yapıldığı devirde muteber olan kıdem tazminatı tavanını aşamıyor. Kıdem tazminatı tavanı her yıl ocak ve temmuz aylarında memur maaş katsayısına nazaran artırılıyor. Çalışana ödenecek kıdem tazminatı toplu iş mukavelesi yahut kişisel iş kontratı ile artırılabilir lakin ödenecek fiyat hiçbir halde tavanı aşamaz.
Habertürk’ün haberine nazaran personel ile patron bazen kendi aralarında anlaşarak iş akdini sonlandırabiliyor. Buna ikale (iş akdini bozma) kontratı deniliyor. Patron ikale mukavelesi kapsamında kıdem tazminatından bağımsız olarak emekçiye fazladan ödeme yapabilir. Buna hukuken bir mani yok. Lakin, ödemenin ne için yapıldığının, ödemenin isminin mukaveleye açık bir halde yazılması gerekiyor. Örneğin, kıdem tazminatından bağımsız olarak “iş sonu tazminatı”, “iş garantisi tazminatı”, “bonus ödemesi”, “hizmet ödülü” üzere isim verilebilir. Bu ödemelerin kıdem tazminatı tavanını aşmasında sakınca bulunmuyor.
Gelgelelim mukavelede ve işten çıkış bordrosunda “kıdem tazminatı” olarak gösterilen fiyatın, tavanı aşmaması gerekiyor.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi (Esas No: 2016/28495, Karar No: 2020/755) yakın vakitte bu hususta içtihat niteliğinde bir karar verdi. Evraka nazaran, büyük bir şirket, 2010 yılında iş akdi feshedilen bir personele fazla kıdem tazminatı ödendiğini ileri sürerek dava açtı. Patron, fesih tarihinde kıdem tazminatı tavanı 2.517.01 TL olmasına rağmen, yanlışlıkla personele 3.811.50 TL brüt fiyat üzerinden kıdem tazminatı ödendiğinin 2013 yılında iş alanında yapılan kontrolde tespit edildiğini, fazla ödenen fiyatın iade edilmesi gerektiğini belirtti. Patron, davaya bakan iş duruşmasının talebi reddetmesi üzerine, kararı temyiz etti.
“YASADAKİ TAVAN MUTLAKTIR”
Belgeyi inceleyen Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, patronu haklı bularak, iş duruşmasının kararını bozdu. Yargıtay kararında, çalışana 30 günlük fiyat üzerinden ödenen kıdem tazminatının kişisel yahut toplu iş kontratı ile 35, 40 gün olarak belirlenebileceğini, ama bir yıl için ödenen meblağın tavanı aşamayacağı belirtildi. 1475 sayılı Eski İş Kanunu’nda mahal alan kıdem tazminatı ile ilgili bu kuralın “mutlak emredici” olduğu vurgulanan kararda, emekçi yararına da olsa tavanı artıran ya da tümüyle ortadan kaldıran kontrat kararlarının muteber olmadığı söz edildi. İkale ahdinde kıdem tazminatına da yan verilmesi durumunda, kıdem tazminatı tavanının dikkate alınması gerektiği kaydedildi.
TAVANA KADAR VERGİ YOK
İkale akdi kapsamında kıdem tazminatı ve gayrı isimler altında yapılan tazminat ödemelerinin kıdem tazminatı tavanına kadar olan kısmından gelir vergisi alınmıyor. Tavanı aşan kısım ise kişinin ödeme yapıldığı tarihteki gelir vergisi dilimi üzerinden vergilendiriliyor.
HANGİ TARİHTEKİ TAVAN UYGULANIR?
İş akdi feshedilir iken, feshi yapan taraf ihbar tazminatı ödememek için evvelce bildirimde bulunabiliyor. Bu nedenle, iş akdinin feshedildiğine ait bildirim ile iş akdinin sona erdiği tarih arasında iki aya kadar, velev akitlerle daha da uzun müddete varan farklar ortaya çıkabiliyor. Örneğin haziran ayında fesih bildirimi yapılmasına rağmen, iş akdinin sona ermesi ağustos ayına sarkabiliyor.
Bu durumda ocak-haziran devrindeki mi, yoksa temmuz-aralık periyodundaki kıdem tazminatı tavanının mı uygulanacağı ehemmiyet taşıyor. Bu da Yargıtay kararlarıyla belirlenmiş bulunuyor.
Buna nazaran, genel tavan, iş mukavelesinin feshedildiği andaki tavandır. Bildirimli (ihbarlı) fesihlerde ise bildirimin son bulduğu tarih, tavanın tespitinde dikkate alınıyor. Örneğimizdeki kişi için temmuz ayında yılın 2. yarısı için belirlenen kıdem tazminatı tavanının dikkate alınması gerekir.
İstirahat raporu içinde iş mukavelesinin işverence feshi halinde ise rapor bitimi tarihi feshin yapıldığı tarih sayıldığından, bu tarihteki tavanın uygulanması gerekir.
Patron ihbar öneli tanımaksızın iş akdini derhal feshetti ve ihbar tazminatı da ödemedi diyelim. Yargıtay’ın yerleşik pratiklerine nazaran, bu durumda ihbar vadesi içinde meydana gelen kıdem tazminatı tavanı artışından çalışanın yararlandırılması gerekir.
Çalışanın işe iade kararı üzerine vadesi içinde başvurmasına rağmen, işverence işe başlatılmaması halinde, fesih işe başlatmama tarihinde gerçekleşeceğinden, kıdem tazminatı tavanı işe başlatmama tarihine nazaran belirlenmeli.
Tarım, turizm kolları başta olmak üzere mevsimlik işlerde çalışanların akdi ya seri bitiminde sonlandırılıyor ya da yeni seride patron işe başlatmadığında sona eriyor. İş akdinin mevsim sonu itibarıyla feshedilmesi halinde bu tarihteki tavan dikkate alınıyor. Patron dönem ahir iş akdini feshetmeyip yeni dönemde işçiyi işe başlatmazsa bu defa işe başlatması gereken tarihteki kıdem tazminatı tavanı uygulanıyor.
KIDEM TAZMİNATI TAVANI 7.117 TL’YE ÇIKTI
Bu yılın ocak-haziran devrinde kıdem tazminatı tavanı 6 bin 730 lira olarak uygulandı. 1 Temmuz 2020 tarihinden beğenilen olmak üzere bu yılın temmuz-aralık devrinde uygulanacak kıdem tazminatı tavanı ise 7 bin 117 TL’ye çıktı.
Haber7
